Dr. Ayhan AKSÖYEK - İşletme yönetiminde muhasebe raporları

İşletmelerin fiziksel kaynaklarını, diğer bir deyişle yapısını insan gücü, para, malzemeler ve doğal kaynaklar oluşturur. İşletmeler bu kaynakları amaçlarına ulaşmak için kullanırlar. Ancak günümüzün her gün değişen koşulları göz önüne alındığında, bu sayılan kaynaklara bilgi ve teknoloji gibi iki kavramında eklenmesi gerekmektedir. Çünkü, işletme büyüdükçe bilgiye olan gereksinim daha da artar. Bunun nedeni küçük işletmede ayrıntılı bilgiye gerek duyulmadan daha çok kişisel ilişki ve gözleme dayalı olarak elde edilen bilgi yeterli olabilirken, büyük işletmede bilgiye duyulan gereksinim daha fazladır. Bu nedenle bilgi akışı karmaşık bir hal alır ve çok çeşitli kararlar vermek zorunda olan yöneticiler, ellerinde bilgi olmadan ilk satırlarda belirtilen kaynakları etkin ve verimli bir şekilde yönetme olanağı bulamıyabilirler.

Günümüzde, yönetim ve karar vermenin özdeş olduğu ileri sürülmektedir. İşletme yönetiminde her işlem, her safha, büyük ve küçük, önemli veya daha az önemli kararların verilmesini gerektirir. Bu kararlardan ileriye dönük olanlarını planlama yönetime icraata dönük olanların yürütme, denetime ve sonuçlara dönük olanlarını da kontrol kararları oluşturur. İşte, bütün bu kararlarda bilgiye dayanan kararların etkinliği daha da belirginleşmektedir. Çünkü, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmasında işletmenin her kademesindeki yöneticinin bilgiye gereksinimi vardır. Kısaca, etkin ve verimli karar verme noktasında olan yöneticinin gereksinim duyduğu bilgilerin kendisine zamanında ulaşması gerekmektedir.

Son zamanlarda tüm birimlerde olduğu gibi muhasebenin de ekonomik ve teknik gelişmeye bağlı olarak önemli ölçüde değişikliğe uğradığı görülmüştür. Başlangıçta yalnızca basit bir kayıt sistemi olarak düşünülen ve statik bir anlayış içersinde ele alınan muhasebe, giderek firma dengesinin belirlenmesi ya da dengelerin sağlanabilmesinde kullanılan verilerin üretildiği ve değerlendirildiği bir bilgi işleme ve raporlama sistemi biçimine dönüşmüştür.

Muhasebenin amacını, en uygun kararın verilmesini sağlamak üzere problemlerin, olası sonuçların ve fırsatların tanınması için bilgi sağlamak olarak düşündüğümüzde, diyebiliriz ki muhasebe bilgisinin etki edeceği temel alan karar vermedir.

Eskiden telaffuz bile edilmeyen terim ve kavramlar günümüzde muhasebe raporlarında yer almakta, yönetim için gerekli bilgileri sağlayan raporların amacı her yönetim düzeyindeki yöneticinin değişik koşullarda karar almasını kolaylaştırmak olmalıdır.

İşletmede, işlenen ve depolanan verilerin yer aldığı ortamlar olarak muhasebe, ellerindeki verileri raporlarda bilgi haline dönüştürür. Bilgilerin herhangi bir karar için kullanılması halinde ise, kullanılan bilgiler artık işletme için yerleşmiş bilgiler halini alır.

Yukarıdaki satırlarda ifade edildiği gibi, yönetim ile karar vermeyi özdeş olarak düşündüğümüzde, bilgi sağlayan kaynak olarak muhasebe ve raporlarının işletme yönetiminde önemli bir yer aldığını inkar etmek mümkün değildir.

Raporları çok çeşitli şekillerde sınıflandırabiliriz. İşletmenin bütünlüğü ile uygulanabilirliği ve muhasebe bilgilerini kullanarak karar verenler açısından baktığımızda genellikle şu ana başlıklarda toplıyabiliriz.

İşletme dışına hitap eden raporlar

Hissedarlar için düzenlenen raporlar

Yöneticiler için düzenlenen raporlar

Yazının kapsamı içinde yöneticiler için düzenlenen raporları ele aldığımızda bunları kendi içinde üç gruba ayırabiliriz. Şöyle ki,

İstatistik raporları

Özel raporlar

Başarı raporları

Bu ayırımda yönetim anlayışının, felsefesinin, işletmenin içinde bulunduğu işkolunun özellikleri ve yöneticilerin eğitim düzeyi etken rol oynar. Tüm bu etkenlere rağmen muhasebe raporlarının etkin olabilmesi için bazı özelliklerin de bulunması gerekir. Bu özellikler, zamanında hazırlanma, düzenli aralıklarla hazırlanma, anlaşılır olma, standart şekilde olma, stratejik nokta uygulama, istisna uygulama, yoruma yer verme, işletmenin organizasyon yapısına uyma yanında ve belki de en önemlisi, rapor ekonomik olmalıdır.

Yönetim, temelde bir karar süreci olduğuna göre, alınan kararların amacına ulaşabilmesi, kullanılan bilginin tutarlı, yeterli ve güvenilir olmasına bağlıdır... Bu nedenle bilginin nitel ve nicel yönü önemlidir. Yönetici doğru, gerçekçi bilgi ile zamanında en doğru kararlar alabilmesine olanak sağlayan ortamı muhasebede ve onun hazırladığı muhasebe raporlarında bulabilir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 07.06.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.