Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri / Tahsin Sınav

 Bilindiği üzere, faaliyet gösterdikleri sektörlere göre farklılıkları bulunsa da her işyeri, yapılan işin niteliğiyle bağıntılı olarak, sağlık ve güvenlik tehlike ve risklerini bünyesinde barındırmaktadır. Ancak araştırmalara göre, bu tehlike ve risklerin sadece %2'si önlenemez nitelik gösterirken, %98'i ise önlenebilir niteliktedir. Bu itibarla İSG alanında belirlenen ilke ve standartların en temel hedefi, çalışmanın ya da yapılan işin güvenli ve sağlıklı ortamlarda gerçekleştirilmesidir. Başka bir ifadeyle, iş sağlığı ve güvenliği alanında yapılan eğitim vb çalışmaların amacı, sağlık ve güvenlik tehlikeleriyle bu tehlikelerden oluşan risklerden arındırılmış çalışma ortamlarının sağlanmasıdır. Böylece çalışma hayatındaki bireyin yaşama hakkı da korunmakta; yapılan İSG eğitimleriyle, işçi ve işveren taraflarda güvenlik bilinci ve önleme kültürünün oluşması sağlanmaktadır. Ve bu nedenle, çalışanlara verilmesi gereken iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin usul ve esaslarını yeniden düzenlemek üzere, 15.05.2013 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanan Yönetmelik hükümlerini ele alacağım, bu yazımda. Sözkonusu Yönetmelik, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunan işyerlerini, bu işyerlerinde çalışanlara eğitim verecek kişi, kurum ve kuruluşları kapsamaktadır.

Genel olarak eğitim, kişisel ve toplumsal bir gelişim aracı olmakla birlikte, yasal bir zorunluluk olan İSG eğitimlerinin temel işlevi, iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunma bilincini, diğer bir deyişle üretimle iç içe olan İSG kültürünü oluşturmaktır. Kültür, bir yaşam felsefesi ve ortak bir paylaşımı ifade ettiği için, işveren tarafından verilen İSG eğitimlerinin ancak işçilerce doğru anlaşılıp uygulanması halinde, etkili sonuçlara ulaşabileceği de unutulmamalıdır. İş kazaları ve meslek hastalıklarına maruz kalmanın en önemli nedenlerinden biri, bilgisizlik ya da eğitim yetersizliğidir. İşçinin ya da 6331 sayılı İşSGK ifadesiyle çalışanın (memurları da kapsar) yapmakla yükümlü olduğu iş için gerekli ve yeterli nazarî ve tatbikî eğitimi (beceri eğitimini) almamış, deneyim ya da tecrübeyi edinmemiş olması, güvensiz davranışlara kaynaklı etmekte ve iş kazası nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. İLO tarafından 2002 yılında hazırlanan 'Güvenlik Kültürü Raporu'na göre, meslek hastalıklarının tümü ve iş kazalarının %98'i önlenebilir niteliktedir. Bu anlamda iş kazalarının %80'inin işçilerin işyerindeki iş güvenliği kurallarına uygun olmayan ve talimatlara aykırı davranışları ya da İSG konusundaki bilinçsizlikleri ve işverenlerin sözkonusu İSG kurallarını önemsememesi, maliyeti yükseltici bularak desteklenmemesi sonucu ortaya çıkan 'insan hatası faktörü' de İSG eğitimlerindeki eksikliğin göstergesidir. Özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde iş kazalarının daha yoğun yaşanmasının nedenlerinin başında, işverenlerin ve işçilerin İSG konusundaki eğitimsizliği ve bu kültürün gelişmemiş olması gelmektedir. (Bkz: Doç. Dr. İlknur KILKIŞ – Seçil DEMİR, 'İşverenin İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Verme Yükümlülüğü Üzerine Bir İnceleme', Çalışma İlişkileri Dergisi, ÇASGEM yayını, C.3, S.1, Yıl: 2012, s.27-31).

İSG eğitimleri hakkındaki Yönetmeliğin 5'inci maddesinde 'işverenin yükümlülükleri', şöyle düzenlenmiştir: (1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile ilgili; a) Programların hazırlanması ve uygulanmasını, b) Eğitimler için uygun yer, araç ve gereçlerin temin edilmesini, c) Çalışanların bu programlara katılmasını, ç) Program sonunda katılanlar için katılım belgesi düzenlenmesini sağlar. (2) Geçici iş ilişkisi kurulan işveren bu konular hakkında çalışanlarına gerekli eğitimin verilmesini sağlar. (3) Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, alt işverenin çalışanlarının eğitimlerinden, asıl işveren, alt işverenle birlikte sorumludur. (4) İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde, yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.

Yine Yönetmelikte 'iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri' de düzenlenmiştir. (1) İşveren, çalışanlarına asgari aşağıda belirtilen konuları içerecek şekilde iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesini sağlamalıdır. İş güvenliği eğitimi genel, sağlık ve teknik konular olmak üzere, üç ana başlıkta içeriği aşağıda belirtilen konulardaki eğitimler verilmelidir: 1- Genel Konular: Çalışma mevzuatı ile ilgili bilgiler, Çalışanların yasal hak ve sorumlulukları, İşyeri temizliği ve düzeni, İş kazası ve meslek hastalığından doğan hukuki sonuçlar. 2- Sağlık Konuları: Meslek hastalıklarının sebepleri, Hastalıktan korunma prensipleri ve korunma tekniklerinin uygulanması, Biyolojik ve psikososyal risk etmenleri, İlkyardım. 3- Teknik Konular: Kimyasal, fiziksel ve ergonomik risk etmenleri, Elle kaldırma ve taşıma, Parlama, patlama, yangın ve yangından korunma, İş ekipmanlarının güvenli kullanımı, Ekranlı araçlarla çalışma, Elektrik, tehlikeleri, riskleri ve önlemleri, İş kazalarının sebepleri ve korunma prensipleri ile tekniklerinin uygulanması, Güvenlik ve sağlık işaretleri, Kişisel koruyucu donanım kullanımı, İş sağlığı ve güvenliği genel kuralları ve güvenlik kültürü, Tahliye ve kurtarma. (2) İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı iş ve işyerine özgü riskler ile korunma tedbirlerini içeren konularda öncelikli olarak eğitilmesini sağlar. (3) Çalışma yeri veya iş değişikliği, iş ekipmanının değişmesi, yeni teknoloji uygulanması gibi durumlar nedeniyle ortaya çıkacak risklerle ilgili eğitimler ayrıca verilir. (4) Birinci fıkraya göre verilen eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate alınarak aşağıda belirtilen düzenli aralıklarla tekrarlanır: a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa. b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa. c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa. (5) İş kazası geçiren veya meslek hastalığına yakalanan çalışana işe dönüşünde çalışmaya başlamadan önce, kazanın veya meslek hastalığının sebepleri, korunma yolları ve güvenli çalışma yöntemleri ile ilgili ilave eğitim verilir. (6) Herhangi bir sebeple altı aydan fazla süreyle işten uzak kalanlara, tekrar işe başlatılmadan önce bilgi yenileme eğitimi verilir.

Çalışanlar, başta işyerinde görevli iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri tarafından verilecek olan (bak.m.13) iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine katılmalı; eğitimlerde edindiği bilgileri yaptığı iş ve işlemlerde uygulamalı ve bu konudaki talimatlara uymalıdırlar. Çalışanlara verilecek eğitimler, çalışanların işe girişlerinde ve işin devamı süresince belirlenen periyotlar içinde, az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat, tehlikeli işyerleri için en az on iki saat, çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat olmak üzere her çalışan için verilmelidir.

İSG eğitimleri bilgilendirmesi için ne söylesek azdır. İşverenler ve işçilerin gereken önemi vermeleri şarttır.

(Kaynak: Yeni Şafak | 02.09.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.