Yurt Dışı Çalışma SGK Başlangıcı Sayılır Mı? / Resul Kurt

 Küresel ekonomiyle birlikte hem sermaye ve hem de iş gücü dolaşım gündeme gelmiştir. Kişilerin çalışma nedeniyle farklı ülkelere gitmesi ve bu farklı ülkelerde çalışarak sigortalı olması sosyal güvencelerinin ne şekilde sağlanacağı, hangi ülke mevzuatına tabi olacağı sorununu beraberinde getirdiğinden ülkeler kendi aralarında sosyal güvenlik sözleşmeleri yapmaya başlamıştır.

Yurt dışına giden işçilerimizin farklı ülkelerde geçen sigorta hizmetlerinin emeklilikte değerlendirilmesi amacıyla Türkiye 23 ülke ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapmıştır. Yine Türk vatandaşlarının yurt dışında 18 yaşını doldurduktan sonra, Türk vatandaşı iken geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen sürelerinin borçlanması amacıyla 3201 sayılı Kanun yürürlüğe girmiştir.

İlk defa yurt dışında sigortalı olduktan sonra ülkemize dönüş yapan ve Yurt dışı borçlanması yapmak suretiyle emekli olma talebinde bulunan vatandaşlarımızın yurt dışına gitmeden önce Türkiye’de başlamış bir sigortalılığı yok ise sorunlar yaşanmaktadır. 3201 sayılı Kanunun 5. maddesinin ikinci fıkrasına göre Sosyal  güvenlik  kanunlarına tabi  hizmetleri olanların, borçlandıkları  gün  sayısı,  prim   ödeme  gün  sayıları  ile ilgili   hizmetlerine katılır. Sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreler borçlanılmış ise, sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülmektedir. Aynı maddenin üçüncü fıkrasında ise “Sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi hizmeti bulunmayan istek sahiplerinin sigortalılıklarının başlangıç tarihi, borçlarını tamamen ödedikleri tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye götürülen tarihtir” hükmüne yer verilmiştir.

Başka bir ifadeyle, Türkiye’de ilk defa sigortalı olunan tarihten önceki yurtdışı hizmet süreleri borçlanıldığında sigorta başlangıç tarihi ilk defa sigortalı olunan tarihten geriye doğru borçlanılan gün sayısı kadar gidilerek bulunur. Eğer borçlanma yapılan tarihte Türkiye’de hiç sigortalı olunmamış ise bu sefer sigortalılık başlangıç tarihi, yurtdışı hizmet borçlanmasının ödendiği tarihten borçlanılan gün sayısı kadar geriye gidilerek bulunur.

3201 sayılı Kanunun bu hükmü ülkemiz ile yapılan sosyal güvenlik sözleşmesi hükümleri ile çelişmektedir. Sosyal güvenlik sözleşmesi imzalanan pek çok sözleşmede sigorta başlangıç tarihinin ne şekilde tespit edileceği 3201 sayılı Kanun hükmünden daha farklı belirlenmiştir.

Örneğin, Almanya ile yapılan sözleşmesinin 29/4. maddesinde, Fransa ile yapılan sözleşmenin 30/1. maddesinde, Hollanda ile yapılan sözleşmenin 29. maddesinde, Belçika ile yapılan sözleşmenin 28. maddesinde, Avusturya ile yapılan sözleşmenin 21/c. maddesinde ve İsviçre ile imzalanan sözleşmenin 15/b. maddesinde özetle Türk vatandaşının bulunduğu ülkedeki rant sigortasına ilk giriş tarihinin, Türkiye’deki ilk sigortalılık başlangıç tarihi sayılacağı kararlaştırılmıştır.

Bu düzenleme son derece önemlidir. Özellikle 4447 sayılı Kanun ile getirilen kademeli emeklilik uygulaması bu düzenlemenin önemini daha da artmıştır. Zira sigorta başlangıç tarihinin borçlanmanın ödendiği tarihten ya da ilk defa sigortalı olunan tarihten geriye doğru ödenen prim gün sayısı kadar gidilerek bulunması kademeli geçiş nedeniyle emeklilik şartlarını oldukça güçleştirmektedir. Oysa ilk defa yurtdışında çalışmaya başlanılan tarihin sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edilmesi sigortalılar açısından emekliliğe hak kazanılmasında büyük kolaylıklar sağlayacaktır. 

Burada özellikle Türkiye Cumhuriyeti’nin tarafı olduğu ve usulüne göre onanıp yürürlüğe soktuğu uluslararası sözleşmeler kanun hükmünde olduğunu belirtmek istiyorum. Anayasa’ya göre, kanun hükmüne dönüşen bu sözleşmeler ile iç hukuktaki mevzuat hükümleri çeliştiğinde uluslararası sözleşme hükmünün “üstün norm” olarak uygulanması ve  iç mevzuat hükmünün dikkate alınmaması gerekir SGK uygulamada bu sözleşme hükümlerine uymamakta ısrar etmekte ve kendi yönetmeliklerine ve genelgelerine göre işlem yapmaktadır. Uluslararası sözleşmenin ilgili hükmü uygulanmış olsa sigortalılar neredeyse ödemesi gereken miktarın yarısı tutarında ödeme yaparak yaşlılık aylığına hak kazanabilecektir.

Bu konuyla ilgili yüzlerce mahkeme kararı çıkmış ve sigortalılık başlangıç tarihinin ikili sosyal güvenlik sözleşmesi yapılan ülkede ilk defa sigortalı çalışılmaya başlanıldığı tarih olarak kabul edilmesi gerektiği belirtilmiştir. SGK’dan hem yargı kararları hem de uluslararası mevzuat hükümleri dikkate alınarak yurtdışı çalışmaların sigorta başlangıç tarihi olarak kabul edilmesini bekliyoruz.

(Kaynak: Star Gazetesi | 29.08.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.