Akaryakıtta Gerçek Ucuzluk Vergiden Geçiyor / Erdoğan Süzer

 Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) akaryakıt şirketlerine "fiyatları düşürün" yazısı gönderince hepimizin içi ferahladı. Yıllardır gündemimizde ya zam ya vergi ya da "dünya rekoru" haberleriyle yer bulan akaryakıtta "indirim" kelimesinin de hatırlanması haliyle sevindirici. Şimdi herkes gözünü kulağını dört açmış, yapılacak indirimin miktarını bekliyor. Fiyatlar ucuzlayacak, uzun zamandır garajlarında bu mutlu haber için bekletilen özel araçlar arifeden itibaren yollarla buluşacak.

Piyasanın dışına çıktınız...

Akaryakıt fiyatlarının gerçekten beklentileri karşılayacak büyüklükte ucuzlatılması mümkün mü? Bu sorunun yanıtına ulaşabilmek için birkaç teknik ayrıntıya dikkatli bakmak gerekiyor. Türkiye'de akaryakıt fiyatları Petrol Piyasası Kanunu'nun 10'uncu maddesinde yazan kurallar çerçevesinde belirleniyor. Bu madde diyor ki, "Petrol alım satımında fiyatlar en yakın erişilebilir dünya serbest piyasa koşullarına göre oluşur."

Kanunda tarif edilen "en yakın piyasa" İtalya borsasıdır. Bu borsa aynı zamanda Avrupa'daki fiyat oluşumunun da belirleyicisidir. Dolayısıyla İtalya borsasında oluşan fiyatlar Türkiye'de vatandaşın arabasına koyacağı benzinin, motorinin, LPG'nin fiyatını düşürüyor ya da yükseltiyor. Daha doğrusu öylesine net bir etki yapması gerekiyor. Ancak fiyatı bu borsadan bağımsız olarak etkileyen bir güç daha var ki o da vergidir. Hükümetler, İtalya'daki fiyatlar ne yöne giderse gitsin, alacakları politik kararlarla vatandaşın benzinini ucuzlatıyor ya da pahalı hale getirebiliyorlar. EPDK, sözünü ettiğimiz 10'uncu maddenin son fıkrasında kendisine verilen yetkiyi kullanıp, akaryakıt şirketlerine bir anlamda, "Piyasanın dışına çıktınız. Piyasaya uymazsanız işi devralır, 2 ay boyunca tavan fiyatı ben belirlerim" uyarısı yaptı. Demek ki ortada, EPDK teknisyenlerinin tespit ettiği bir uyumsuzluk var.

Bizdeki fiyatları vergi uçurmuş

Peki, bizimle birlikte aynı piyasaya göre fiyatlarını belirleyen AB ile Türkiye'deki akaryakıt fiyatları arasındaki uçurum nereden kaynaklanıyor? EPDK'nın verileri son derece şeffaf. En son 31 Mayıs'ın yer aldığı o verilere göre, bir yıl önce Türkiye'de 1 litre benzinin vergisiz fiyatı AB ülkelerinin ortalamasından sadece 4 kuruş pahalıymış. Bir yıl sonra fark 8 kuruş artarak 12 kuruşa çıkmış. Motorinde de 7 kuruşluk fark 12 kuruş olmuş. Verginin dahil olduğu fiyatlarda ise AB ile aramız çok daha fazla açılmış. Bir yıl önce AB'den 54 kuruş daha pahalı benzin kullanıyorduk, bugün fark 88 kuruş. Motorindeki fiyat uçurumu da 31 kuruştan 71 kuruşa gelmiş. Yani borsanın, rafinerilerin, dağıtıcıların, bayilerin akaryakıt fiyatına etkisi 5 ila 8 kuruş aralığında kalırken, verginin uçuruma katkısı 34 ila 40 kuruş olmuş.

EPDK bundan 4 yıl önce yine tavan uygulamasına geçerek fiyatları yaklaşık 20 kuruş aşağı çekmeyi başarmıştı. Şimdi de istenen indirim 8 ila 16 kuruş arasında değişiyor. EPDK, teknik hesaplarına dayanarak istediği indirimi alabilir. Ancak, uçuk akaryakıt fiyatlarından bunalan vatandaşın haklı beklentisini 8-10 kuruşluk bir indirimle karşılamak mümkün mü? Tüm masrafları içinde 1 lira 82 kuruş olan benzinin üzerindeki 2 lira 90 kuruşluk vergide neler yapılabilir, ona bakmak gerekiyor.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 07.08.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.