Yurtdışındaki Çalışmalar Türkiye’de Emeklilik Sağlar / Bünyamin Esen

 Okurumuz Cüneyt Yardım soruyor: “Bünyamin bey, 1968 doğumluyum. 1986 yılında İngiltere’ye gittim ve bu ülkede 1987 yılında çalışmaya başladım. İngiltere’de işe başlama tarihimi gösteren evraklarım var. 1994 yılında Türkiye’ye kesin dönüş yaptım. Dönüşüm sonrasında bir yıl kadar askerlik hizmetimi yaptım. Türkiye’de işe giriş tarihim 1995 yılıdır ve halen çalışıyorum. Nasıl ve hangi şartlarda emekli olabilirim? Yurtdışı çalışmalarımı nasıl saydırırım?”

Sayın okurum, yurtdışında geçen çalışmalarınızın Türkiye’de emeklilik açısında fayda sağlayıp sağlayamayacağı hususunu soruyorsunuz.

Sigortalıların ülkemiz dışında çalışmaları olabilmekte. Küreselleşen dünyada bir ülkeden diğerine insan akışı hızlandıkça sosyal güvenliğin küresel bazda uygulanması önem arzediyor.

Yurtdışında geçen çalışmaların etkilerini tüm okurlarımızı aydınlatacak şekilde ayrıntılı olarak açıklayalım. Yurtdışı çalışmalar konusu uzun ve karmaşık, biz elden geldiğince açık olarak izah etmeye çalışalım.

Anlaşmalı ve Anlaşmasız Ülkeler Farklı

Sigortalıların yurt dışında geçen çalışmalarının emeklilikte değerlendirilebilmesi hizmetlerin geçtiği ülkenin ülkemiz ile sosyal güvenlik anlaşması yapmış olup olmadığına göre değişmektedir.

Ülkemiz ile sosyal güvenlik sözleşmesi yapılmış olan ülkelerde geçen çalışmalar için sosyal güvenlik sözleşmesi hükümleri uygulanır.

Eğer sosyal güvenlik sözleşmesinin içeriğinde uzun vadeli sigorta kolları var ise mütekabil ülkede geçen hizmetler ülkemizde geçen hizmet gibi emeklilikte değerlendirilir.
Öte yandan sözleşmesiz ülkelerde geçen hizmetlerin Türkiye’de emeklilikte faydalı olabilmesi mümkün değildir.  Şu kadar ki, yurtdışı borçlanması yapılırsa durum değişir. Bunun için “yurtdışı borçlanması” yapmak başka bir deyişle cepten prim ödeyerek hizmet satın almak gerekir.

Hangi Ülkelerle Sözleşmemiz Var?

Ülkemiz ile arasında sosyal güvenlik sözleşmesi bulunan 24 ülke bulunmaktadır.

Ülkemizde sosyal güvenlik anlaşması imzalamış ülkeler şunlardır:

Hırvatistan, Lüksemburg, Arnavutluk, Kanada, Kebek, Çek Cumhuriyeti, Bosna-Hersek, Danimarka, Gürcistan, Romanya, Azerbaycan, Makedonya, Bulgaristan, Kuzey Kıbrıs, Libya, Norveç, Fransa, İsveç, İsviçre, Avusturya, Belçika, Hollanda, Almanya, İngiltere.

Ancak şunun altını çizmek gerekir ki her sosyal güvenlik sözleşmesinin içeriği ayni değildir. Bazı sözleşmeler yalnızca sağlık hizmeti yada kısa vadeli sigorta kollarını kapsarken bazıları ile emeklilik sağlayan sigortaları da kapsar.

Bazı ülkelerde hizmetin sayılabilmesi için asgari süre şartı uygulanmaktadır.

Dolayısıyla her ülkenin tabi olduğu hükümler farklıdır.

Anlaşmalı Ülkelerdeki Hizmetlerin Birleştirilmesi

Bazı sosyal güvenlik sözleşmeleri uzun vadeli sigorta kollarını kapsar ve mütekabil ülkede geçen hizmetlerin belirli koşullar ile emeklilik açısında değerlendirilmesini sağlar.
İngiltere de bu ülkelerden biridir. İngiltere ile aramızdaki sözleşme yaşlılık aylığını kapsamaktadır.

İngiltere’de geçen hizmetler aynen Türkiye’de geçmiş gibi yaşlılık aylığı (emeklilik) açısından gün kazandırır. Ayni şekilde Türkiye’de geçmiş çalışmalar da İngiltere mevzuatına göre emekli olunma şartları tespit edilirken dikkate alınır.

Başka bir deyişle iki ülkede geçen hizmetler birbirine aktarılabilmektedir. Bunun için şart mütekabil ülkelerde geçen hizmetlerin en az 6 ay olmasıdır.

Sizin de İngiltere’deki hizmetleriniz 6 ayın üzerinde ise bunlar emekliliğinize gün kazandırır.
 

Sigorta Başlangıç Tarihi Netameli

Bilindiği üzere Türkiye’de emeklilik açısından ilk sigortalı olunan tarih yani ilk kez çalışmaya başlanılan tarih özel bir önem arzediyor.

Bir kişi ne kadar önce sigortalı olmuş ise o kadar önce emekli olabiliyor.
Anlaşmalı ülkelerde ilk kez çalışmaya başlayan kişilerin sigortalılık başlangıcının bu çalışmanın başlangıcı olarak kabul edilmesi gerek. İngiltere için de durum bu.
Zira İngiltere ile aramızdaki sosyal güvenlik sözleşmesinin 1 inci maddesinin (8) inci fırkasına göre “Sigortalılık müddeti, bir veya diğer taraf bakımından o tarafın mevzuatına göre, bir kimsenin sigortalı bulunduğu müddet demektir.”
Yine ayni sözleşmenin 14 üncü maddesine göre bir ülkede geçen hizmetlerin aynen diğer ülkede geçmiş gibi sayılması zorunludur.

Ülkemizde Emekli Olmanız İçin Koşullar

Sözleşme hükümleri böyle diyor. Hukuk sistemimize göre de usulünce yürürlüğe konulmuş milletlerarası sözleşmeler kanun hükmündedir.

Ancak ne yazık ki uygulamada SGK’nın başlangıç tarihini tespit etmesinde sıkıntılar yaşanıyor.

Çoğu zaman Türkiye’deki başlangıç ilk kez sigortalı olunan tarih olarak kabul ediliyor, yurtdışındaki başlangıç ise sayılmıyor.

Sizin de başlangıç tarihinizin 1995 olarak kabul edilmesi halinde 25 yıl sigortalılık süresini ve 5825 prim gününü doldurarak ancak 56 yaşını doldurduğunuz tarihte emekli olabilmeniz mümkün. Öte yandan yurtdışında geçen hizmetleriniz de gün olarak sayılacaktır.

Yurtdışındaki bulunduğunuz süreyi borçlanarak ödemeniz halinde ise borçlandığınız süre kadar ilk kez sigortalı olduğunuz tarih sanal olarak geriye gidiyor, böylece daha erken emekli olabiliyorsunuz, zira daha erken kademelere tabi oluyorsunuz. Ancak bunun için cebinizden para ödemelisiniz.

Yüksek Yargı Yurtdışındaki Başlangıcı Sayıyor

Yurtdışındaki başlangıcınızı ilk sigortalı olunan tarihe saydırmak isterseniz bu konuda yargıya başvurmak her zaman mümkün. Bunun için yetkili İş Mahkemesinde dava açmanız gerekmektedir.

Eğer yurtdışındaki ilk çalışmanız sigortalılığa mahkeme kararı ile sayılacak olur ise bu kez ilk sigortalı girişiniz 1987 yılına kayacağından 25 yıl sigortalılık süresi ile 5375 günü doldurmanız halinde 50 yaşını bitirdiğiniz tarihte emekli olabileceksiniz. Başka bir deyişle 6 yıl erken emekli olacaksınız.

Yargının yurtdışındaki başlangıç tarihini ilk kez sigortalı olunan tarih olarak kabul ettiği bilinmekte.

Zira Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 2010/10-472 Esas 2010/440 sayılı kararındaki içtihadına göre yurtdışındaki ilk sigortalılık tarihinin sigortalı sayılmamasının hukuka uyar olmadığı kabul edilmekte.

(Kaynak: memurhaber.com | 18.07.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.