Bumin DOĞRUSÖZ - Avans Kâr Dağıtımı ve Yol Açacağı Sorunlar

Artık şirketler hesap dönemi kapanmadan, yıllık bilançonun çıkmasını ve genel kurul tarafından onaylanmasını, hatta yılın kârlı olmasını bile beklemeden; yıl içerisinde elde ettikleri kazançlardan, avans olarak kâr dağıtımı yapabilecek. Çünkü Maliye Bakanlığı izin verdi. Bakanlık, 3 Nisan 2007 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 1 sayılı Kurumlar Vergisi Genel Tebliği'nin 15.6.6 numaralı maddesinde şirketlerin avans kâr dağıtımı yapabileceklerini belirterek bunun yapılma usullerini düzenledi.

 

Dağıtımın koşulları

Tebliğin konuya ilişkin düzenlemelerinin değerlendirmesine geçmeden önce, kısaca öngörülen usule değinelim: Tebliğ’e göre ana sözleşmelerinde bu konuda hüküm bulunan ve avans kâr dağıtımı yapılacak yılda, bu konuda şirket genel kurulu tarafından yönetim kuruluna yetki verilen şirketler, geçici vergi dönemleri itibariyle yönetim kurulu kararı ile kâr dağıtabileceklerdir. Avans olarak dağıtılabilecek kâr tutarı, bir önceki yıl kârının, yedek akçeler, vergi ve karşılıkları düşüldükten sonraki kısmının yarısını aşamayacaktır. Dolayısıyla bir önceki yıl zararlı olan şirketler bu olanaktan yararlanamayacaklardır. Öte yandan avans kâr payı, geçici dönem itibariyle hazırlanan mali tablolarda yer alan kârlardan vergi ve yedek akçeler, mali karşılıklar ve geçmiş dönem zararlarının tamamı düşüldükten sonra kalan kısmının yarısını aşamayacaktır. Bu düzenlemeden, avans kâr payı dağıtacak kurumların geçici vergi dönemleri itibariyle bilanço ve gelir tablosu tanzim etmek zorunda oldukları anlaşılmaktadır. Birden fazla geçici vergi döneminde avans kâr payı dağıtımı yapılıyorsa, önceki dönemde dağıtılan tutarların, dağıtılacak tutardan indirilmesi gerekmektedir. Avans kâr payı dağıtımı yapılması halinde, dağıtılan kâr payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre vergi kesintisi yapılacaktır.

Kurumlar Vergisi beyannamesinde zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük olması halinde, avans kâr payı dağıtmış olan kurumların, dağıtımını yaptıkları kâr payının kazançla karşılanamayan kısmını izleyen hesap döneminde Kurumlar Vergisi beyannamesinin verilme süresinin sonuna kadar geriye çağırmaları gerekmektedir.

Ancak bu arada avans kâr payını elde eden hissedar hisselerini devretmişse veya vefat etmiş ve hisseler mirasçılara geçmişse, devralanların veya mirasçıların geri ödemeye yanaşmaması halinde durumun ne olacağı sorusu, boşluktadır. Geri çağrılan avans kâr payları üzerinden şirket tarafından kesinti suretiyle ödenmiş olan vergiler, kuruma mahsup veya iade edilecektir. Avans kâr payı dağıtılması halinde, transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanmayacaktır. Fakat, hesap dönemi itibariyle zarar doğması veya safi kazancın avans olarak dağıtımı yapılan kârdan düşük çıkması halleri dışında, avans olarak dağıtılan kâr payının kazançla karşılanabilen kısmının geriye çağrılması durumunda transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümleri uygulanacaktır.

 

Ortada bir çelişki var

Ticaret Kanunu değişmedi. Yeni Kurumlar Vergisi Kanunu'nda, eskisinde olduğu gibi bu konuda bir düzenleme yer almadı. Maliye Bakanlığı'na bu konuda bir düzenleme yapma yetkisi verilmedi. Peki bu düzenleme nereden çıktı? Bunu tebliği yazanlara sormak gerekir.

Kâr dağıtımını düzenlemek, bu konudaki esasları belirlemek, Maliye'nin ve vergi kanunlarının işi değildir. Konu ticaret hukukunun konusudur. Uygulamada konuyu sadece Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) halka açık anonim ortaklıklar için düzenlemiştir. SPK'nın yaptığı düzenleme de vergi hukukunun değil, ticaret hukukunun bir parçasıdır. Üstelik SPK bu düzenlemesini, Sermaye Piyasası Kanunu'nun verdiği açık yetkiye istinaden yapmıştır.

Halka açık anonim şirketlerle, halka açık olmayanlar arasında bir eşitsizlik oluştuğu da söylenemez. Zira halka açık olma, farklı bir statüdür ve doğal olarak kuralları da farklı olacaktır. Öte yandan bir eşitsizliğin varlığı kabul edilse bile, bunu düzeltmek, Maliye Bakanlığı'nın görev ve yetki alanına girmez. Aksi halde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yahut Adalet Bakanlığı da vergi alanını düzenlemeye kalkar.

Tebliği yazanların şuna da cevap vermesi gerekir: Kanunlarda bir değişiklik olmadığına göre bu konuda bakanlığa bir yetki verilmediğine göre konu bir yorum sorunu olarak değerlendiriliyorsa; o halde avans kâr dağıtımının örtülü kazanç dağıtımı olacağını savunan önceki görüş yanlıştı. O halde, kazancın bir kısmını yıl sonunu beklemeden ortaklarına aktaran/kullandıran şirketlere örtülü kazanç dağıtımı yapıldığı gerekçesi ile yazılan raporlar yanlıştı. Onlardan özür dilenmesi ve düzeltme yapılması gerekir. Eğer önceki görüş yanlış değilse, şimdiki görüş mü yanlıştır? İkisi birden doğru olamaz da.

 

Bal gibi örtülü kazanç

Genel tebliğde avans kâr payı dağıtımında örtülü kazanç dağıtımı hükümlerinin uygulanmayacağı söylenmektedir. Yani kanunun bir maddesi, belli bir konuda, Maliye Bakanlığı'nca yürürlükten kaldırılmaktadır. Bugüne kadar ilk defa böyle bir açıklama yapılmaktadır. 2. geçici vergi döneminde avans kâr dağıtımı yapan bir kurum, sonraki geçici vergi döneminde işletme kredisi kullanırsa, bu kredinin faizi kadar kazancını örtülü olarak dağıtmış olmayacak mıdır? Bu soruya olmayacaktır deniliyorsa, bu yeni ve başka bir anlayıştır. Bence bu örnekte, bal gibi örtülü kazanç dağıtımı vardır ve inceleme elemanları böyle bir uygulamayı incelemelerinde görmezden gelirlerse, görevi ihmal suçunu işlemiş olurlar. 

Riskinizi de bilin

Benim önerim şudur: Tebliğin bu hükmüne itibar ederek avans kâr dağıtıyorsanız, birilerinin gelip bu konuda rapor yazabileceğinin ve örtülü kazanç dağıtımı sebebiyle tarhiyat önerebileceği riskini taşıdığınızın da bilincinde olun. Zira tebliğin burasının yasal dayanağı yok.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 09.04.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.