İncelemeye Başlama Tutanağının Önemi / İsmail Kökbulut

 Vergi incelemeleriyle ilgili uygulama, 6009 Sayılı Kanun'la yapılan düzenlemeler sonucu 01/01/2011 tarihinden itibaren köklü bir değişikliğe uğradı ve yeni esaslara bağlandı.

Bu düzenlemeler arasında en çok dikkati çekenler ise; incelemelere süre sınırlaması getirilmesi, incelemeye başlama aşamasının tutanakla tespit edilmesi ve düzenlenen inceleme raporlarının rapor değerlendirme komisyonlarının onayından geçmesinin zorunlu hale getirilmesi oldu.

Sistem nasıl işliyordu?

6009 Sayılı Kanun'la getirilen düzenlemeler "mükellef haklarının korunması" bakımından büyük bir önem arz etmekte. Zira getirilen yeni kurallar; vergi incelemesinin vergi mevzuatına uygun şekilde yürütülmesi, öngörülebilir bir süre içinde tamamlanması ve incelemelerde yöntem ve uygulama birliği sağlanmasına yönelik.

Daha önce, vergi incelemesine alınan mükellef; "Beni niçin çağırdınız, hangi konuları inceleyeceksiniz, inceleme ne kadar süre içinde biter" gibi sorular soramaz, sorsa da çoğu zaman tam bir cevap alamazdı. Vergi incelemesi yıllarca sürebilirdi.

İncelemeye başlama tutanağı

Vergi Usul Kanunu'nun "İncelemede uyulacak esaslar" başlıklı 140. maddesinin (1) numaralı bendinde, vergi incelemesine başlama aşamasında, bir tutanak alınması zorunlu kılınmış durumda.

Buna göre; inceleme elemanınca, vergi incelemesine başlanıldığı hususunun bir tutanağa bağlanarak bir örneğinin nezdinde vergi incelemesi yapılana verilmesi, ayrıca tutanağın bir örneğinin bağlı bulunulan birime (ilgili grup başkanlığına), diğer örneğinin de mükellefin bağlı bulunduğu vergi dairesine gönderilmesi zaruri.

İncelemeye başlama tutanağı neden gereklidir?

Çağdaş vergi uygulamalarında mükellef hakları, vergi idarelerinin önem verdiği konuların başında gelmekte. Vergi incelemelerinin gerçekleştirilmesinde; vergi incelemesine başlanılma tarihinin açık olarak belirlenmesi, incelemenin vergi mevzuatına uygun şekilde yürütülmesi ve öngörülebilir bir süre içinde tamamlanması mükellef haklarının vazgeçilmez unsurlarından.

İncelemeye başlama tutanağının düzenlenmesi yasal bir zorunluluktur

İlgili kanun maddesi (VUK md. 140) ve gerekçesinde de açıkça ifade edildiği üzere, vergi incelemesine başlama aşamasında, incelemeye başlama tutanağı düzenlenmesi yasal bir zorunluluk.

VUK'un 140/1. maddesinin ilk bendi; vergi incelemesi yapanlara; işe, yani incelemeye başlamadan önce, incelemeye tabi olana inceleme konusunu açık olarak izah etme yükümlülüğü getirmiş durumda.
Diğer taraftan, Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik'in 9. maddesine göre de vergi incelemesine, incelemeye tabi olan nezdinde düzenlenecek "incelemeye başlama tutanağı" ile başlanması ve incelemeye başlama tarihi olarak da mükellefin tutanağı imzaladığı tarihin esas alınması zorunlu.

İncelemeye başlama tutanağı için mükellefin çağırılması

İnceleme elemanının, incelemeye başlama tutanağı düzenleyebilmesi için; yazıyla mükellefi "incelemeye başlama tutanağı düzenlemeye davet" etmesi gerekir. Davet yazısında mükellefe ya da incelenecek kişiye; gün, saat ve yer belirtilmek suretiyle, "en az 15 gün süre" verilmesi gerekir.

Mükellefe gönderilen çağrı yazısında "incelemeye başlama tutanağı" düzenleneceğinin belirtilmemesi ya da 15 günden az (örneğin 3 gün) süre verilmesi halinde, yapılan davet hukuken geçersiz kabul edilmelidir.

İncelemeye başlama tutanağı düzenlenmemesinin sonuçları 

İncelemeye başlama tutanağı, vergi incelemesi sürecinin "olmazsa olmaz" bir unsuru. Vergi inceleme elemanının, "incelemeye başlama tutanağı" düzenlemediği ya da hukuken geçersiz bir tutanak düzenlediği durumlarda hukuki anlamda bir vergi incelemesi başlamamıştır. İncelemeye başlama tutanağı yoksa, hukuken başlamış bir vergi incelemesi de yoktur. Başlamayan bir incelemeyle ilgili olarak düzenlenen vergi inceleme raporu da geçersizdir. Her şeye rağmen böyle bir rapor düzenlenmesi ve bu rapora istinaden vergi/ceza ihbarnamesi düzenlenmesi durumunda, yapılan vergilendirme ve ceza kesme işleminin yargı mercilerince iptal edilmesi muhtemeldir.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 01.04.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.