İstihdam Teşviklerine Yönelik Öneriler (1)

 Celal ÖZCAN / PwC Türkiye İş ve Sosyal Güvenlik Hizmetleri Kıdemli Danışmanı

Başbakan Yardımcısı Ali Babacan, kısa bir süre önce Dünya Ekonomik Forumu toplantıları sırasında bir televizyon kanalına verdiği röportaj sırasında Türkiye'de işsizliğin azaltılabilmesi için işgücü piyasalarına yönelik çalışmaların mutlaka devam etmesi gerektiğini belirterek, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı koordinasyonunda istihdam teşvikiyle ilgili yeni bir paket üzerinde çalıştıkları yönünde açıklamalarda bulunmuştu.
Bu açıklamadan hareketle istihdam teşvikleri ile ilgili söz konusu çalışmaya katkısı olabileceği düşüncesiyle, hem mevcut istihdam teşvikleri, hem de sağlanabilecek ilave istihdam teşvikleri konusundaki önerilerimiz paylaşılacaktır.

İstihdam teşvikleri ile ilgili düzenlemeler tek bir kanunda düzenlenmeli
Bölgesel gelişmişlik farklarının ortadan kaldırılması, istihdam maliyetlerinin azaltılması, gençlerin ve kadınların işgücüne katılımının artırılması, mesleki ve teknik eğitimin özendirilmesi, özürlülerin istihdam edilebilirliğinin sağlanması, ekonomik krize bağlı işten çıkarmaların önüne geçilmesi, kültür yatırım/ girişimlerinin ve Ar-Ge faaliyetlerinin teşvik edilmesi gibi amaçlarla sigorta primi teşvik ve destekleri ile ilgili çok sayıda yasal düzenleme yapılmıştır.
İyi kurgulandığında ekonominin motoru haline gelebilen teşvikler, aksi durumda ülkeyi teşvik mezarlığına çevirebilmektedir.
Sigorta primi teşvikleri ile ilgili düzenlemelere bakıldığında, bu teşviklerin bir kısmı sosyal güvenlik mevzuatında düzenlenmişken, bir kısmının da farklı mevzuat içerisinde düzenlendiği görülmektedir.
Bu durum, işletmeler ve uygulayıcılar bakımından hem mevzuatın izlenmesini, hem de yapılacak tercihleri güçleştirmektedir.
Bu nedenle, sigorta primi teşvikleri ile ilgili düzenlemeler, uygulayıcılar tarafından bir bütün olarak görülebilmesine imkan sağlayacak şekilde tek kanunda düzenlenmelidir.

İstihdam teşvikleri ile ilgili düzenlemeler kolay, basit ve uygulanabilir olmalı
İstihdam teşviklerinin uygulanması ile ilgili olarak çıkarılmış olan ikincil mevzuatın (kararname, tebliğ, genelge) yaklaşık 800-1000 sayfadan oluşması, çıkarılan ikincil mevzuatta kanunda olmayan ve istihdam teşvikinden yararlanmayı zorlaştıran pek çok şarta yer verilmiş olması işletmeleri yararlanmama yoluna sevk etmektedir.
Nitekim, uygulamadaki istihdam teşviklerinden yararlanması kolay ve basit olması nedeniyle en fazla tercih edilen teşvikin 5 puanlık prim indirimi olduğu, buna karşın işverenler açısından en cazip 6111 (4447/Geçici 10. madde) teşviki olmasına rağmen, yararlanma şartlarının pek çok kurala bağlanmış olması nedeniyle işletmelerin bu teşvikten yeterince yararlanamadıkları görülmektedir.
Bu nedenle, hem mevcut istihdam teşviklerinin, hem de bundan sonra yapılacak teşvik düzenlemelerinin kolay, basit ve uygulanabilir olmasına dikkat edilmesi gerekmektedir.

Teşviklerdeki sigortasız işçi çalıştırma durumunda uygulanan yaptırım kademelendirilmeli
İstihdam teşvikleri ile ilgili düzenlemelerde kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında, sigortasız işçi çalıştırıldığının tespiti halinde 1 yıl süreyle istihdam teşviklerinden yararlandırılmama şeklinde yaptırım uygulanmaktadır.
Bu düzenleme, kayıt dışı istihdamla mücadele bakımından olumlu bir düzenleme olmakla birlikte, bu yaptırımla ilgili SGK uygulanmasının çok katı ve hatalı olması, çok sayıda işçi çalıştıran ve bugüne kadar da yükümlülüklerini eksiksiz yerine getirmiş olan büyük firmaları mağdur edecek sonuçlar doğurmaktadır.
Örneğin, yapılan kontrol ve denetim sırasında bütün çalışanlarının sigortalı olduğu tespit edilmesine rağmen, bir işçinin SGK'ya 1 gün geç bildirilmesine bağlı olarak binlerce işçi istihdam eden bir firma sigortasız işçi çalıştırdığından bahisle istihdam teşviklerinden 1yıl yasaklı hale gelebilmektedir.
Bu nedenle, sigortasız işçi çalıştırma durumunda 1 yıl istihdam teşviklerinden yasaklı hale gelme şeklindeki yaptırımın çalışan işçi sayısı, geçmişteki yükümlülüklerin tam ve eksiksiz yerine getirilmiş olup olmadığı, sigortasız işçi çalıştırma fiilinin tekerrür etme durumu, kayıt dışı işçi çalıştırılan süre gibi hususlar dikkate alınarak uygulama daha adil hale getirilmelidir.
5 puanlık prim indirimi çalışan sayısına bağlı olarak artacak şekilde kademelendirilmeli
5510/81 inci maddesinde düzenlenmiş olan 5 puanlık prim indirimi kolay ve uygulanabilir olması nedeniyle şuanda işletmeler tarafından en çok tercih edilen istihdam teşvikidir.
Ancak, bu destek şu anki uygulamasında, işletmenin bulunduğu sektör ve çalışan sayısı dikkate alınmadan bütün işyerlerine aynı oranda uygulanmaktadır.
Bu nedenle, hem kayıtlı istihdamı artırmak, hem de daha fazla işçi çalıştıran işletmeleri teşvik etmek için yararlanılan 5 puanlık prim indiriminin sektörlere göre farklılaştırılarak, çalışan sayısı arttıkça yararlanılan prim indiriminin artacağı şekilde kademelendirilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 15.02.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.