Fazla Çalışma Ücreti Aylık Ücret İçinde Ödenebilir Mi?

 Fazla çalışmanın tanımı 4857 Sayılı İş Yasası'nın 41'inci maddesinde yapılmıştır. Buna göre fazla çalışma; Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. Fazla çalışma yılda 270 saati aşamaz. Ayrıca İş Yasası'nın gece çalışmalarının 7.5 saati geçemeyeceğine ilişkin 69'uncu maddesi ve günlük çalışmaların 11 saati geçemeyeceğine ilişkin 63' maddesi çerçevesinde gece ve günlük çalışma sınırlarını aşan çalışmalar haftalık çalışma süresine bakılmaksızın fazla çalışma olarak kabul edilmektedir.

270 saate kadar fazla çalışma ücretinin, iş sözleşmelerinde hüküm bulunması halinde aylık ücret içinde ödenebileceğine ilişkin konu doktrinde tartışmalıdır. Bu konuda Yargıtay kararları ile çalışma hayatında iş denetimi yapan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Müfettişleri'nin değerlendirmeleri de farklıdır. Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 270 saate kadar fazla çalışma ücretinin iş sözleşmelerinde hüküm bulunması halinde aylık ücrete dahil olacağına ilişkin (E. 2005/38226 K. 2006/6560 T. 14.3.2006 -- E. 2008/939 K. 2008/5619 T. 21.3.2008 -- E. 2010/20226 K. 2010/40754 T. 27.12.2010 -- E. 2010/6257 K. 2010/6573 T. 11.3.2010) kararları bulunmaktadır.

Kararlarında özetle "İş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğunu kabul etmektedir" hükmüne yer vermektedir.

Bazı kararlarında ise Yargıtay, fazla çalışma ücreti talebinde bulunan çalışanın işyerindeki pozisyonunu değerlendirerek, kendi çalışma saatleri üzerinde insiyatif kullanabilen ve işe başlama ve bırakma saatlerini belirleyebilecek üst düzey yöneticilerin ayrıca fazla çalışma ücreti talebinde bulunamayacağını değerlendirmiştir.
Kuşkusuz Yargıtay kararlarında, tarafların serbest iradeleri ile sözleşmenin hükümlerini belirleyebilme özgürlüklerini ve sözleşme özgürlüğü ilkesini gözetmektedir.

Konuya ilişkin olarak iş müfettişlerinin görüşleri ise iş sözleşmelerinde aksine hüküm bulunsa bile 4857 Sayılı Yasa çerçevesinde haftalık 45 saati aşan çalışmaların fazla çalışma olarak değerlendirilmesi ve ücretinin aylık ücret dışında ödenmesi gerektiği yönündedir.

4857 Sayılı Kanun'un 41'inci maddesi 45 saatin üzerindeki çalışmaları fazla çalışma olarak değerlendirmiştir. Ayrıca, yılda 270 saatin üzerinde fazla çalışma yapılmasını yasaklamıştır. 270 saatin üzerinde fazla çalışma yapılması yasaklandığına göre fazla çalışma ücreti haftalık 45 saati aşan ve yılda 270 saate kadar olan çalışmalar için ödenecektir. Yasada fazla çalışma ücreti ayrıca düzenlendiğinden aylık ücret içinde değerlendirilmesi Yasanın ruhuna uygun değildir. Dolayısıyla, 270 saate kadar olan fazla çalışmaların aylık ücrete dahil olduğuna ilişkin iş sözleşmesi hükümleri taraflar aralarında anlaşmış olsalar dahi yasaya aykırı olacağından geçerli olamayacaktır.

Bu yorumdan hareketle iş müfettişleri yapmış oldukları denetimlerde haftalık 45, günlük 11, gece çalışmalarında 7,5 saati aşan çalışmaları fazla çalışma olarak değerlendirerek geriye dönük fazla çalışma ücreti ödenmesini istemekte ve Yasa'nın fazla çalışma hükümlerine aykırı davranıldığı gerekçesi ile idari para cezası uygulamaktadırlar.

Sonuç olarak iş sözleşmelerinde, yılda 270 saate kadar fazla çalışma ücretlerinin aylık ücret içinde yer aldığını ve ayrıca fazla çalışma ücreti ödenmeyeceğini düzenleyen hükümler Yargıtay kararlarına rağmen işveren açısından risk oluşturmaktadır. Olası bir denetimde işveren geriye dönük fazla çalışma ücreti ödemesi ve idari para cezası ile karşı karşıya kalabilecektir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 08.02.2013)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.