Maliye Kayıt Dışıyla Mücadelede Kararlı / İsmail Kökbulut

 Kayıt dışı ekonomi; devletten gizlenen, kayda geçirilmeyen ya da geçirilemeyen ve bu sebeple de denetlenemeyen faaliyetler olarak tanımlanabilir.

Kayıt dışı ekonomi ile mücadele çok önemli. Zira kayıt dışılık; haksız rekabet, firmaların ölçeğinin olması gerekenden küçük kalması, ülkemizin ve firmalarımızın dünyayla rekabet edememesi, vergi gelirlerinin tam olarak tahsil edilememesi, ülkemizin daha fazla borçlanması ve vergi yükünün adaletsiz dağılımı demek.
Maliye Bakanlığı kayıt dışı ekonominin üzerine gitmede kararlı. Uzun süredir sistemli bir biçimde devam eden çalışma ve çabaların sonuçları yavaş yavaş görülmeye başlandı bile.

Ülkemizdeki kayıt dışı ekonominin boyutu her ne kadar hâlâ birçok ülke ortalamasının çok üzerinde olsa da, son dönemde kayıt dışı ekonomik faaliyetlerde bir miktar gerileme olduğu da bir vakıa.

Kayıt dışı ekonomi nasıl küçülür?

Kayıt dışı ekonomiyle mücadele çok boyutlu. Bu noktada kayıt dışı ekonomiye karşı etkin bir savaş verilmesi; ilgili tüm bakanlıkların katkısı ve toplumun da yardımıyla başarıya ulaşabilecek bir mesele.

Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan 'Kayıt Dışı Ekonomi ile Mücadele Eylem Planı'nda da altı çizildiği üzere; vergiye gönüllü uyumun artırılması, denetim kapasitesinin güçlendirilmesi, yaptırımların caydırıcılığının artırılması, veri tabanlarının paylaşımı ve toplumsal farkındalığın artırılması kayıt dışı ile mücadelenin en önemli unsurları.

Beyanname veren mükellef sayısı artırılmalı

Beyanname vermek, modern vergiciliğin temeli. Bir yandan beyanname veren kişinin ne kadar vergi ödediğini bilmesini ve vergi bilincinin gelişmesini sağlıyor; bir yandan da söz konusu kişi giderlerini belgelemek için mal veya hizmet satın aldığı kişilerden belge istemek zorunda olduğundan, onlar da kayıt içinde kalıyor.
Bu anlamda, hem beyanname vermesi gereken mükellef sayısının artırılması hem de beyana tabi gelir unsurlarının kapsamının genişletilmesi büyük bir önem arz ediyor.

Gönüllü uyumu artıran adımlar atılmalı 

Vergiye gönüllü uyum maliyetini düşüren düzenlemeler ve uygulamalar yapılması kayıt dışı ile mücadele bağlamında önemli bir dönemeç.

Diğer taraftan, mükelleflerin vergi ile ilgili iş ve işlemlerde kullandıkları her türlü form, beyanname ve bildirimin gözden geçirilerek sadeleştirilmesi, daha açık ve anlaşılır hale getirilmesi de kayıt dışı mücadeleye destek sağlayacak bir unsur.

Elektronik defter ve fatura uygulaması yaygınlaştırılmalı

Akaryakıt, madeni yağ, tütün-alkol ürünleri, kozmetik gibi vergi yükünün yüksek, vergi kayıp ve kaçağının bol olduğu sektörlerden başlamak üzere elektronik defter ve belge uygulaması başlatıldı. İnternet üzerinden yapılan ticaretin kayıt altına alınmasına yönelik hukuki ve teknik altyapının oluşturulması da büyük önem arz etmekte.

Çapraz kontroller yapılmalı

Kayıt dışı işyerlerinin kayıt altına alınması amacıyla ve kurumlar arası işbirliğinin artırılması yoluyla; doğalgaz, su ve elektrik tüketiminden hareketle kayıt dışı çalışan mükelleflerin tespit edilmesi ve kayıt altına alınması mücadeleye çok önemli bir etkinlik sağlayacaktır.

Denetim kapasitesi geliştirilmeli

Gerek denetim elemanı sayısının artırılması gerekvergisel yükümlülüklere uymayanlara verilecek cezaların artırılması vergi yasalarına uyumu artıracak önemli birer faktör olarak karşımıza çıkmakta. Denetim programlarının ağırlıklı olarak kayıt dışı ekonominin tespit edilmesine yönlendirilmesi gerekir. Diğer yandan yeminli mali müşavir denetimine tabi olacak işletme sayısının artırılması teşvik edilmeli.

Toplumsal farkındalık artırılmalı

Vergi bilincinin gelişmesi, verginin bir vatandaşlık ödevi olduğunun daha küçük yaşlardan itibaren kişilerin zihnine işlenmesi vergisel yükümlüklerin yerine getirilmesinde çok önemli bir köşe taşı.

Bunun için özellikle ilk ve orta dereceli okullarda verilecek dersler, kamuoyu bilgilendirmeleri, lokal ve ülkesel bazda düzenlenecek etkinlikler büyük önem taşımakta.

Diğer taraftan, vergisini tam ve zamanında ödeyen mükelleflere sağlanacak bazı ilave hak ve mükâfatlar da vergi ödemeyi imrendirici etki yapacak.

(Kaynak: Bugün Gazetesi | 10.12.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.