İbrahim IŞIKLI - Değişik sosyal güvenlik kuruluşunda geçen hizmetlerin birleştirilme

Ülkemizde çalışanların sosyal güvenliklerini sağlamak üzere farklı sosyal güvenlik kuruluşları bulunmaktadır. Sigortalılar farklı sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olarak çalışabilirler. Örneğin; bir sigortalı çalışma hayatı boyunca, hem memur, hem işçi, hem de esnaf olarak çalışmış olabilir. Bu durumda SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı'na ödediği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin birleştirilerek değerlendirilmesi gerekir. Bu amaçla, önce, 5.1.1961 tarih ve 228 sayılı kanun, sonra bu kanunun yerine halen yürürlükte olan 24.5.1983 tarih ve 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanun çıkarılmıştır.

2829 sayılı kanuna göre hizmet birleştirilmelerinde; hizmetlerin canlandırılması yoluyla saydırılan sürelerle askerlikte ve yurtdışında geçen ancak hizmet borçlanması suretiyle saydırılan süreler hizmet birleştirilmelerinde dikkate alınmakta, sosyal güvenlik destek primi ödenerek 506 sayılı kanuna tabi bir işte çalışılan süreler, itibari hizmet süreleri ve primi ödenmemiş süreler hizmet birleştirmelerinde dikkate alınmamakta, Bağ-Kur kanununa göre, isteğe bağlı sigortalıların geriye doğru yaptıkları 10 yıllık borçlanma süreleri de sadece Bağ-Kur'dan aylık bağlanması durumunda dikkate alınmakta, diğer kurumlarda geçen hizmet süreleri ile birleştirilmemektedir.

5434 sayılı kanun gereğince çeşitli adlarla ödenecek paralardan; istihkak kesbedildiği tarihlerden itibaren beş yıl sonuna kadar alınmayan veya yazı ile müracaat edilerek aranmayanlar Emekli Sandığı lehine zamanaşımına uğramaktadır. Bu nedenle, Emekli Sandığı'na tabi çalışanlardan 5 yıldan az süre ile prim ödeyenler ve devlet memurluğundan istifa ederek ayrıldıktan sonra 5 yıl içinde başka bir sosyal güvenlik kuruluşuna tabi çalışmayanların bu hizmetlerinin yeniden ihyası gerekir. Hizmet ihyası yapmak için Emekli Sandığı'na yazı ile müracaat edilmesi ve cüzi bir tutarın ödenmesi gerekmektedir.

Ayrıca, hizmet birleştirilmesinde değişik sosyal güvenlik kuruluşlarında geçen sürelerin aynı tarihe rastlamaması yani hizmetlerin çakışmaması da gerekmektedir.

Aylığı bağlayıp ödeyecek kurumun tayininde, sigortalıların emeklilik tarihinden geriye doğru prim veya kesenek ödenerek geçen son yedi yıllık fiili hizmet (360x7=2520 gün) süresi esas alınmaktadır. Aylığın bağlanıp ödenmesi, bu süre içinde fiili hizmet süresi fazla olan kurumca, hizmet sürelerinin eşit olması halinde eşit hizmet sürelerinden sonuncusunun tabi olduğu kurumca ve kendi mevzuatına göre yapılacaktır. Genel kural bu olmakla beraber;

1 - Malûlen emeklilik,

2 - Ölüm nedeniyle dul veya yetim aylığına hak kazanma,

3 - 5434 sayılı TC Emekli Sandığı Kanunu'na göre, kurumlarınca yaş haddi sebebiyle resen emekliye sevk edilme,

4 - Sigortalıların bağlı oldukları sosyal güvenlik kurumlarının kanunla değiştirilmesi,

Hallerinde, sigortalılara veya hak sahiplerine, son yedi yıllık fiili hizmet süresi dikkate alınmadan, hizmet sürelerinin sonuncusunun tabi olduğu kurumca kendi mevzuatına göre aylık bağlanır ve ödenir.

Son defa tabi olunan kurum dışındaki kurumlarca aylık bağlanması gerektiğinde, aylığı bağlamaya yetkili kurum mevzuatında belirtilen şartların yerine getirilmiş olması gerekir.

Son defa TC Emekli Sandığı'na tabi görevlerden emekliye ayrılan ve kendilerine birleştirilen hizmet süreleri üzerinden kurumlardan herhangi birinden aylık bağlananlara, sigorta primi veya emeklilik keseneği ödemek suretiyle geçen sürelerin toplamı üzerinde TC Emekli Sandığı Kanunu'nun emeklilik ikramiyesi ödenmesine dair hükümleri gereğince ikramiye ödenir.

Ancak, sigortalı sürelerin ikramiye ödenmesinde nazara alınabilmesi için bu sürelerin, TC Emekli Sandığı'na tabi daire kuruluş ve ortaklıklarda geçmiş olması gerekmektedir. Bu şekilde sigortalı geçen hizmetlerden dolayı ilgililere evvelce herhangi bir kıdem tazminatı veya emeklilik ikramiyesi ödenmiş süre var ise, emeklilik ikramiyesinin hesabında bu süre nazara alınmaz.

Birleştirilen hizmet süreleri üzerinden son 7 yıllık sürenin yarısından fazlasının TC Emekli Sandığı'nda geçmiş olması nedeniyle bu kurumca aylık bağlanmış olsa dahi, son defa TC Emekli Sandığı'na tabi görevden emekliye ayrılmayanlara emeklilik ikramiyesi ödenmez. Bu gibilerin ayrıldıkları görev itibariyle kıdem tazminatı alma hakları varsa bu hakları saklıdır.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 28.02.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.