SGK Primleri Nasıl İade Alınır? / İbrahim Işıklı

 Bazen, çalışma hayatına ara veren veya bir süre Türkiye'de çalışmış yabancılar, SGK'ya ödedikleri primleri iade almaya çalışmaktadır. Prim iadesi konusu uygulamada "Toptan ödeme" olarak adlandırılmakta ve 5510 sayılı Yasa'da düzenlenmiş koşulların oluşması halinde sigortalı hissesinin tamamı toptan ödeme olarak ilgili kişiye iade edilmektedir. Yaşlılık sigortasından sigortalıya, yaşlılık aylığı bağlanması ve toptan ödeme yapılması sağlanan haklardandır.

5510 sayılı Kanun'un yaşlılık toptan ödemesi ve ihya başlıklı 31'inci maddesinde;
"4'üncü maddenin birinci fıkrasının; (a) ve (b) bentleri kapsamındaki sigortalılar ile bu kanuna göre ilk defa (c) bendi kapsamında sigortalı olanlardan, herhangi bir nedenle çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan ve yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malûllük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan sigortalıya, 4'üncü maddenin birinci fıkrasının (a) ve (c) bentleri kapsamında ise kendi adına bildirilen, (b) bendi kapsamında ise ödediği malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primlerinin her yıla ait tutarı, primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek toptan ödeme şeklinde verilir.

Bu kanuna göre toptan ödeme yapılarak hizmetleri tasfiye edilmiş bulunanlardan, yeniden bu kanuna tabi olarak malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olanlar, yazılı olarak müracaat etmeleri halinde, aldıkları toptan ödemenin ödeme tarihi ile yazılı istek tarihi arasında geçen yıllar için her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek bulunan tutarın ilgiliye tebliğ tarihini takip eden ayın sonuna kadar ödemeleri halinde, bu hizmetler ihya edilerek bu kanunun uygulanmasında dikkate alınır" hükmü getirilmiş olup, prim iadesi her koşulda söz konusu değildir ve mutlaka aranan şartların oluşması gerekmektedir.
Yaşlılık toptan ödemesi, 5510 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının, (a) ve (b) bentleri kapsamında sigortalı olanlardan,

a) Çalıştığı işten ayrılan veya işyerini kapatan,
b) Yaşlılık aylığı bağlanması için gerekli yaş şartını doldurduğu halde malullük ve yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanamayan,
sigortalıya yapılır.

Sigortalıların yaşlılık toptan ödemesinden yararlanabilmesi için kanunun 4'üncü maddesinin birinci fıkrasının;

- (a) bendi kapsamında bulunması halinde, çalıştığı işten ayrıldıktan,
- (b) bendi kapsamında bulunması halinde, işyerini kapattıktan veya devrettikten,
sonra örneği SGK tarafından hazırlanan dilekçe ile ilgili SGK müdürlüğüne başvurulması şarttır. Yapılacak, yaşlılık toptan ödemesinin tutarı, SSK'lı (yani 4/a'lı) için kendi adına işverenin bildirdiği hissesi kadar (%14 -işveren hissesi iade edilmez-), Bağ-Kur'lu (4/b'li) ise ödediği malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları (%20) primlerinin her yıla ait tutarı,
- Toptan ödemeye esas hizmet sürelerinin kanunun yürürlük tarihinden önce (2008/Ekim (hariç)) olması halinde, bu kanunla bazı maddeleri yürürlükten kaldırılan ilgili kanun hükümlerine göre bu kanunun yürürlük tarihi itibarıyla hesaplanarak, bu kanunun yürürlüğe girdiği tarih ile toptan ödemenin yapılmasına ilişkin yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için her yılın güncelleme katsayısı ile çarpılarak bulunan tutarı,
- Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (2008/Ekim (dahil)) sonraki süreler için primin ait olduğu yıldan itibaren yazılı istek tarihine kadar geçen yıllar için, her yılın gerçekleşen güncelleme katsayısı ile güncellenerek tespit edilen tutarı, toptan ödeme şeklinde verilir.

Sigortalı veya hak sahipleri dilerse, daha sonra geri aldıkları primlerini yasal faizi ile birlikte geri ödemek suretiyle ihya edebilir, yani tekrar canlandırabilirler.
Sonuç olarak; sigortalının emeklilik yaşı gelmesine rağmen ödedikleri prim gün sayısı ve sigortalılık süresi emekli olmalarına yetmiyor ise ödenen primler toptan ödeme olarak sigortalıya ödenmektedir. Yani önce sigortalının Türkiye'de sigorta giriş tarihine göre emekli olma yaşını buluyoruz. Bu yaşı tamamladığı tarihte emekli olmak için aranan prim gün sayısı ve sigortalılık süresi yeterli ise bu kişiye SGK yaşlılık aylığı bağlıyor. Eğer kişinin yaşı tamamladığı tarihte emekli olmak için aranan prim gün sayısı ve sigortalılık süresi yeterli değil ise bu kez kişiye ödenen primler toplu olarak iade edilmektedir. Emeklilik yaşını tamamlamayan kişilere prim iadesi yapılmaz.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 05.12.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.