Ev Hizmetlerinde Çalışanların Sosyal Güvenliği

 Sosyal güvenlik mevzuatına göre (ücretle ve sürekli olarak çalışanlar hariç olmak üzere) ev hizmetlerinde çalışanlar sigortalı sayılmamaktadır. Bu nedenle, gündelikçi tabir edilen ve günübirliğine veya haftanın veyahut ayın belirli günlerinde evlere gelerek temizlik, ütü vb. işleri yapan kimseler sigortalı olarak kabul edilmemektedir.

Ev hizmetlerinde ücretle ve sürekli çalışanlar sigortalı sayılmaktadır

Ancak, evlerde aşçı, hizmetçi, çocuk bakıcısı, bahçıvan, şoför, bekçi gibi işlerde çalışanların ücretle ve sürekli (bir aydan fazla) olarak çalışmaları durumunda sigortalı (SSK'lı) olmaları gerekmektedir.

Bu anlamda, ev hizmetlerinde çalıştırılan kişinin Türk ya da yabancı uyruklu olmasının veya yabancı uyruklu kişinin çalışma izni olmadan (kaçak) çalıştırılmasının sigortalı sayılması bakımından herhangi bir önemi bulunmamaktadır. Sosyal güvenlik mevzuatına göre ev hizmetlerinde çalışanlar için işyeri, bu kişilerin işlerini yaptıkları ev, işvereni ise hizmetinde bulundukları kişidir.

Aşağıda önemli olan bazı sosyal güvenlik yükümlülüklerine ve bunların yerine getirilmemesi halinde karşılaşılabilecek yaptırımlara değinilecektir.

İşyeri bildirim yükümlülüğü

Bu yükümlülük bir kereye mahsus yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.
Evinde bir kişiyi ücretle ve sürekli olarak çalıştıran kişi, işveren olma sıfatıyla SGK'ya en geç sigortalı kişiyi çalıştırmaya başladığı tarihte İşyeri Bildirgesi vererek işyeri tescil (açılış) işlemini yaptırması ve sonraki yükümlülüklerini internet üzerinden yapabilmesi için de e-Bildirge şifresini alması gerekmektedir.

Örneğin; Ahmet Bey, evinde aşçı ve hizmetçi olarak Zeynep Hanımı 30 Kasım 2012 tarihinden itibaren çalıştıracaksa, evinin bulunduğu yerdeki SGK müdürlüğüne en geç 30 Kasım 2012 tarihinde İşyeri Bildirgesi vermesi gerekmektedir.

Söz konusu işyeri tescil işleminin belirtilen sürede yapılmaması veya geç yapılması halinde bir asgari ücret tutarında (940.50 TL) idari para cezası uygulanmaktadır.

Sigortalı bildirim yükümlülüğü 

Bu yükümlülük bir kereye mahsus yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.
Buna göre, işyeri tescil işlemi yaptırıldıktan sonra, ev hizmetlerinde çalışan kişinin Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi'nin de en geç çalışmaya başladığı tarihten itibaren bir ay içinde e-Sigorta yoluyla internet üzerinden SGK'ya gönderilmesi gerekmektedir.
Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi'nin bu süre içinde e-Sigorta yoluyla gönderilmemesi veya geç gönderilmesi halinde yine bir asgari ücret tutarında (940.50 TL) idari para cezası uygulanmaktadır.

Sigortalının ücret ve çalışma gün sayılarını bildirme yükümlülüğü

Bu yükümlülük her ay düzenli olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.
Ev hizmetlerinde çalışan kişinin her aya ilişkin ücreti (prime esas kazancı ) ve çalışma gün sayılarının (prim ödeme gün sayısı), bu kişileri çalıştıranlar (işveren) tarafından Aylık Prim ve Hizmet Belgesine kaydedilerek, en geç takip eden ayın 23'üne kadar e-Sigorta yoluyla internet üzerinden SGK'ya gönderilmesi gerekmektedir.

Aylık Prim ve Hizmet Belgesi'nin bu süre içinde e-Sigorta yoluyla gönderilmemesi veya geç gönderilmesi halinde asgari ücretin beşte biri tutarında (188.10 TL) idari para cezası uygulanmaktadır.

Prim ödeme yükümlülüğü

Bu yükümlülük her ay düzenli olarak yerine getirilmesi gereken bir yükümlülüktür.
Ev hizmetlerinde çalıştırılan kişilerin aylık prim ve hizmet belgesi ile beyan edilen ücret ve çalışma gün sayıları üzerinden tahakkuk ettirilen sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerinin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar SGK'nın anlaşmalı olduğu bankalar vasıtasıyla ödenmesi gerekmektedir.

Sigorta primi ve işsizlik sigortası primlerinin süresi için ödenmemesi veya geç ödenmesi halinde SGK tarafından primi aslı ile birlikte, gecikme cezası ve gecikme zammı da tahsil edilmektedir.

İş kazası ve meslek hastalığını bildirme yükümlülüğü

Ev hizmetlerinde çalışanların sigortalı sayılması, iş kazası ve meslek hastalığı bakımından da çalışanlara bazı hakları beraberinde getirirken, bu kişileri istihdam edenlere de bazı yükümlülükler getirmektedir.

Bu çerçevede, ev hizmetlerinde çalışan kişilerin evde bulundukları, işlerini yaptıkları veya ev sahibinin talimatıyla herhangi bir görevi yerine getirmek üzere dışarıda bulundukları sırada maruz kalacakları olaylar iş kazası olarak kabul edilmektedir.
Yine, çalışılan veya yapılan işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğranılan geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleri de meslek hastalığı sayılmaktadır.

Ev hizmetlerinde çalışan kişilerin yukarıda belirtilen nitelikte bir olaya maruz kalmaları durumunda, bu olayların İş Kazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi ile en geç olayın meydana geldiği tarihi takip eden üç işgünü içinde SGK'ya bildirilmesi gerekmektedir.
Örneğin; Filiz Hanımın aşçı olarak evinde Kemal Beyi çalıştırdığını ve kendisini et alması için mahalle kasabına gönderdiğini, ev dönüşte de Kemal Beye bir arabanın çarparak yaralanmasına yol açtığını varsaydığımızda, Kemal Bey'in maruz kaldığı olay sosyal güvenlik mevzuatına göre iş kazası sayıldığından üç işgünü içerisinde SGK'ya İşkazası ve Meslek Hastalığı Bildirgesi ile bildirimde bulunulması gerekmektedir.
Ev hizmetlerinizde çalıştırdığınız kişilerden kaynaklan sosyal güvenlik risklerinizin farkında olun Uygulamada pek çok kişinin yukarıda belirtilen yükümlülüklerin farkında olmadığı veya bilerek bu yükümlülüklerden kaçınmak için ev hizmetlerinde çalıştırdıkları kişilerin sigortasını yaptırmadığı ya da zorunlu sigortalılık niteliği bulunan bu kişilerin mevzuata aykırı olarak isteğe bağlı sigortalı yaptırılmak suretiyle sigortalılıklarının sağlanmaya çalışıldığı görülmektedir.

Ancak, sosyal güvenlik reformu ile birlikte SGK'nın kayıtdışı istihdamla mücadele konusundaki kurumsal kapasitesini her geçen gün artırdığı, sigortasız çalıştırılan kişilerin tespiti için pek çok kurum ve kuruluş ile bilgi alış-verişinde bulunduğu (çapraz kontrol yaptığı), para cezalarının eskiye oranla daha yüksek ve de SGK'nın her zaman geriye doğru 10 yıl re'sen prim tahakkuk ve tahsil yapma yetkisinin olduğu, ayrıca sigortasız çalıştırılan kişilerin işten ayrıldıktan sonra da hizmet tespiti davası yoluyla çalıştıklarını geriye doğru kanıtlaya bilecekleri dikkate alındığında, ev hizmetlerinde sigortasız olarak bir kişiyi çalıştırma riskinin alınıp alınmayacağının bir kere daha düşünülmesi gerekmektedir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 29.11.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.