YMM Ali EGEMEN - Sirküler kanuna ters düştü yatırım indirimi alanı daha da daraldı

Kanunla sirküler ayrı

YATIRIM İNDİRİMİNDE KAOS VAR: ACİL MÜDAHALE GEREKİYOR

 

“komple ya da entegre

 

 

Vergi sistemimizde uzun süredir uygulanan, uygulama sırasında farklı tarihlerde birçok değişikliğe uğrayan yatırım indirimi müessesesi, 5479 sayılı kanunla 01.01.2006'dan geçerli olmak üzere, tamamen yürürlükten kaldırıldı. Yeni dönemde yatırımcıların sadece kazanılmış bir kısım haklarının korunması amacıyla geçici bir maddeyle yatırım indirimine dair düzenlemeler yapıldı.

Yaklaşık 40 yılı aşkın süredir uygulanan ve yatırımcılar açısından önemli bir vergi avantajı sağlayan böyle bir müessesenin kaldırılıyor olması birçok tartışmaların yaşanmasına neden olmuştu. Yatırım indirimi uygulaması tamamen kaldırılırken, sadece 01.01.2006'dan önce başlayan yatırımlarla ilgili olarak kazanılmış bir kısım hakların kullandırılmasına yönelik olarak Gelir Vergisi Kanunu'nun (GVK) geçici 69. maddesindeki düzenlemeler itibarıyla konu güncelliğini koruyor.

Kazanılmış hakların korunmasına yönelik olarak getirilen geçiş düzenlemesi ile sadece önceden yapılmış ve yapılmakta olan bir kısım harcamaların belli şartlarla yatırım indirimi istisnasından yararlanması öngörülmüşken, kazanılmış bu hakların kullanılması dahi yeni tartışmaları gündeme getirdi. GVK’nın geçici 69. maddesindeki düzenlemeyi hatırlayacak olursak özetle mükelleflerin;

-2006'ya devreden yatırım indirimi hakları

- 24.04.2003'ten önceki müracaatlara istinaden düzenlenen yatırım teşvik belgeleri kapsamında, 193 sayılı GVK'nın 09.04.2003 tarihli ve 4842 sayılı kanunla yürürlükten kaldırılmadan önceki ek 1, 2, 3, 4, 5 ve 6. maddeleri çerçevesinde başlanılmış yatırımları için belge kapsamında 01.01.2006'dan sonra yapacakları yatırımları

- 193 sayılı GVK’nın mülga 19. maddesi kapsamında 01.01.2006'dan önce başlanan yatırımlarla ilgili olarak, yatırımla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırımları

yatırım indiriminden faydalanabiliyor.

Özetle mükellefler; 01.01.2006 tarihi itibarıyla kazanç yetersizliği nedeniyle 2005 kazançlarından indiremedikleri tutarları ile bu tarihten sonra yapacakları bir kısım yatırım harcamalarını kazançlarından indirmeye devam edebilecek. Ancak yapılan harcamalar nedeniyle hak kazanılan istisna tutarları sadece 2006, 2007 ve 2008 yılı kazançlarıyla sınırlı olarak indirilebilecek, daha ileriki yıllarda indirilemeyeceği gibi daha sonraki yıllarda yapılan harcamalar da dikkate alınmayacak. Yapılan düzenlemede dikkate alınması gereken bir diğer önemli husus da yatırım indiriminden faydalanılan yıllarda yeni vergi oranları değil, yüzde 30’luk vergi oranı uygulanacak.

GVK’nın 19. maddesi kapsamında 01.01.2006-31.12.2008 tarihleri arasında yapılacak yatırım indirimi şartlarına mali idarenin özellikle vergi dairesi başkanlıklarının özelge bazındaki yaklaşımı bir çok kafa karışıklığını ve tartışmayı beraberinde getirdi.

Mali idare GVK’nın 19. maddesi kapsamında yapılacak harcamaların yatırım indirimine konu edilmesi için maddenin lafzında var olan; önceden yatırıma başlanmış olması ile yapılacak yatırımların iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmesi şartlarını bizce yanlış ve dar yorumlamakta.

Tartışmalar da bu yanlış ve dar yorumlamadan kaynaklanıyor. Kuşkusuz mali idarenin özelge bazındaki yanlış yorumuna yasal düzenleme sonrası yayımlanan 3 seri nolu KVK Sirküleri de bir miktar zemin hazırlamış bulunuyor.

GVK’nın 19. maddesi kapsamında 01.01.2006-31.12.2008 tarihlerinde yapılacak yatırımların yatırım indiriminden faydalanabilmesi için; 01.01.2006'dan önce yatırımlara başlanılmış olması ve yapılacak yatırımların iktisadi ve teknik bütünlük arz etmesi yeterliyken 3 seri nolu KVK Sirküleri'nde konu “komple ya da entegre tesisler gibi tamamlanması belli bir süreci gerektiren yatırımlar ile ilgili ve bu yatırımlarla iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edip bu tarihten sonra yapılan yatırım harcamaları” şeklinde açıklanarak yasanın lafzında olmayan “komple ya da entegre” ibaresi ile yeni bir şart getirildi.

Hatta sirkülerdeki ifade de dahi "komple" ya da "entegre tesisler" gibi ibaresine rağmen önceden başlandığı ıspat edilebilen ve iktisadi ve teknik bakımdan bir bütünlük arz eden yenileme yatırımlarına ilişkin olumsuz görüş verildi.

Uygulamaya ilişkin mali idarenin özelgeler yoluyla ortaya koyduğu ve yasal düzenleme karşısında haksız olduğunu ortaya koymaya çalıştığımız yaklaşımını 3 ana başlık altında toplamak mümkün.

1-Yatırımın cinsi komple ya da entegre yatırımla sınırlandırılıyor:

Mali idarenin verdiği bir kısım özelgelerde yatırıma önceden başlanıldığı halde yapılan yatırımın komple ya da entegre tesis gibi tamamlanması belli bir süreci gerektiren yatırımlardan olmadığı ifade edilerek yatırım indiriminden faydalanılamayacağı belirtiliyor. Oysa kanun lafzında böyle bir şart öngörülmediği gibi sirkülerde dahi komple ya da entegre yatırımlar “gibi” ibaresi kullanılarak yatırım türünün sadece komple veya entegre yatırımla sınırlı olmadığı aslında ortaya konmuş durumda. Ancak kanun lafzında olmayan bu tanımlama modernizasyon, yenileme, kalite düzeltme, darboğaz giderme ve ürün çeşitlendirme gibi kategorize edilen başlamış yatırımların yatırım indiriminden faydalanacağını tartışmalı hale getiriyor.

2-Yatırıma önceden başlandığının ispatında katı davranılıyor: GVK’nın 19. maddesi kapsamında yapılan yatırım harcamasının indirimden faydalanabilmesi için kanunda yer alan iki şarttan birisinin 01.01.2006 tarihinden önce yatırıma başlanmış olması dolayısıyla başlandığının ispat edilmesi olduğunu ifade etmiştik. Konuya ilişkin yayımlanan 3 seri nolu KVK Sirküleri'nde yatırıma başlanmış olmanın ıspatı olarak; yatırım kapsamında ithal edilecek mallar için 1.1.2006'dan önce akreditif açtırılması, yatırım büyüklüğü ile ilgili olarak altyapı hazırlıklarının tamamlanmış olması, mal ve hizmet üretim yeri olarak bina inşaatına başlanılması, yatırımların gerçekleşme durumu hakkında organize sanayi bölgelerinde bölge yöneticiliğine, diğer bölgelerde sanayi ve ticaret il müdürlüklerine bilgi verilmiş olması gibi haller örnek olarak sayılmışken kimi özelgelerde sirkülerde sayılan bu durumlar örnek niteliğinde değil de tadadi olarak sayılmış gibi yorumlar yapılmakta. Oysa sayılan bu örnekler dikkatle incelendiğinde yatırıma başlandığının göstergesi olarak her halükarda yatırım harcamasının başlamış olmasını değil aynı zamanda yatırıma başlama niyetinin somut olarak varlığını da yatırıma başlamanın bir göstergesi kabul ediliyor. Bu yaklaşımın yasanın lafzı ve ruhu ile de tam bir uyum içinde olduğundan bir kuşku yok. Hal böyle iken 2005'te arsa ve inşaat malzemelerinin satın alınması ancak inşaat ruhsatının alınmasının 2006'ya sarktığı bir durumda bina ruhsatının 2006 yılında alınmış olmasından hareketle yatırıma 01.01.2006'dan önce başlanmış kabul etmeyerek sonraki dönemlerde yapılan harcamaların da indirimden faydalanamayacağı yönünde görüş bildirilebiliyor.

3- İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmesi yanlış yorumlanıyor:

İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmekten ne anlaşılacağı yasada tanımlanmış değil. Buna rağmen maliye idaresi yatırıma önceden başlandığını ispat edilse bile mevcut yatırımla birlikte yapılmayıp sonradan yapılacak yatırımların çoğunu iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmemesi nedeniyle yatırım indiriminden yararlanamayacağı görüşünde. Oysa 22 Seri nolu GVK Sirküleri'nde iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadi kıymetler; bir işletmede belli bir fonksiyon etrafında birleşerek bir üretimde bulunan veya üretime her hangi bir aşamada bir değer kazandıracak nitelikteki bir fonksiyonu birbirini tamamlayarak yerine getiren iktisadi kıymetler topluluğu olarak tanımlanmış durumda.

Bu tanımlamadan hareketle de:

- Bir bilgisayar sistemini oluşturan donanım malzemeleri

- Bir tekstil işletmesinde yeni bir üretim bandı oluşturulmasında kullanılan makineler

- Yazar kasalar ve barkot okuyucu cihazlar

- Okul sıra ve masaları

- Turistik otel için alınan yatak, yorgan ve battaniyeler

- Lokanta işletmesi için alınan tabak, çatal, bıçak ve bardaklar

aynı fonksiyona hizmet ettiklerinden, iktisadi ve teknik bakımdan bütünlük oluşturdukları kabul edilmiş bulunuyor.

Sirkülerde yapılan bu tanımlamadan hareket edildiğinde “aynı fonksiyona hizmet etme” ölçüsünün ön plana çıktığı görülüyor. Bu bakış açısıyla ilk yapılan yatırımdan tamamen bağımsız ve farklı nitelik arz etmeyen çoğu ilave yatırımın indirimden faydalandırılması gerekir.

Yatırımın ve istihdamın eskisinden daha çok konuşulduğu bu günlerde, yatırım indirimi hakkının yeniden vergi sistemimize kazandırılması yatırımcıların en büyük beklentisi. Ancak yatırımcılar tam bu beklenti içerisindeyken geçiş döneminde kazanılmış hakların korunmasına yönelik getirilen düzenlemedeki hakların dahi yasada olmayan yeni şartlarla daraltılması vergi adaleti ile bağdaşmaz. Bakanlığın bu konuyu tümüyle ele alıp adil ve acil bir şekilde çözüme kavuşturması gerekiyor. Zira konu özelgelerle çözülemeyecek kadar önemli.

 

Yatırım indirimi nasıl sınırlandırılıyor

1-Yatırımın cinsi komple ya da entegre yatırımla sınırlandırılıyor

2-Yatırıma önceden başlandığının ispatında katı davranılıyor

3-İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz etmesi yanlış yorumlanıyor  

(Kaynak: Referans Gazetesi | 26.02.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.