Dr. Bumin DOĞRUSÖZ - Saklasak mı, saklamasak mı

Referans okurlarına “merhaba” diyerek başlayalım ilk yazımıza ve günün en gözde konusu üzerinde biraz düşünelim istedim.

Günün en gözde konusu her halde, “fiş-fatura alsak mı almasak mı, aldıklarımızı saklasak mı saklamasak mı” şeklinde ifade edilebilir.

Fiş-fatura toplama ve karşılığında bedel alma şeklinde ifade edilebilecek vergi iadesi müessesesi, 1985 yılında yeni uygulamaya giren ve başarısı belge düzeninin oturtulmasına bağlı olan katma değer vergisini, sisteme yerleştirebilmek maksadı ile oluşturulmuştu.

Hatırlanacağı gibi o yıllarda uygulanan siteme göre hemen her konuda toplanan belge üzerinden kişilere aylık vergi iadesi uygulanmaktaydı.

Amaca ulaşıldı. Bu sistem belge düzeninin yerleşmesinde ve yeni verginin toplumda benimsenmesinde son derece önemli bir rol oynadı. Toplum adeta, son derece düşük maliyetle belge düzeninin sahibi ve bekçisi haline geldi.

Sonraki yıllarda belge toplayanlara ödenen para, önce bizim maliyenin sonra IMF’nin gözüne battı ve vergi iadesi sistemi yapılan değişikliklerle esnetilmeye bağladı.

Önce belge konusu harcamaların konusu sınırlandırıldı. Sonra bu uygulamadan yararlanabileceklerin kapsamı daraltıldı ve emekli ücretli ayırımı yapıldı. Ücretlilerin yararlandıkları vergi iadesi sistemi, vergi indirimine dönüştürüldü. Emeklilerin vergi iadesi önceki yıl kaldırıldı.

Vergi iadesi sistemindeki her esneme, fiş-fatura pazarlığını artırdı.

Şimdi de ücretlilerde vergi indirimini kaldıran bir yasa tasarısı Meclis gündeminde.

Bu tasarı Kasım 2006 sonunda Meclis'e sunuldu. Şu ana kadar yasalaşmadı. Her ne kadar yasalaşacağı söyleniyorsa da, burası biraz meçhul. Her an belge düzenini aksatacağı gerekçesi ile vaz geçilebilir. Vazgeçilmeyip yasalaşsa dahi, Cumhurbaşkanı geri çevirebilir. Tekrar Meclis'te görüşülmesi, Meclis'in yoğun gündemi ve seçimler dolayısıyla mümkün olmayabilir.

Bu nedenle belgeleri biriktirmekte yarar var. Yasa çıkar ve yürürlüğe girerse atarsınız. Ama daha önce atarsanız, tekrar yerine koyamazsınız.

Yasanın çıkmasının bu günlere kalması, hukuk devletine pek yakışmamaktadır. Bu yasanın yılbaşından önce çıkması gerekmekteydi. Şimdi vergi iadesinin kaldırıldığı gün mükellefler, “biz halen yürürlükte olan Kanuna güvenerek belgelerimizi topladık. Bugüne kadar işlemiş iade hakkımızı isteriz” derlerse ne olacak. Onlara “Martta Kanun çıkarttık, haklarınızı 1 Ocak'tan itibaren kaldırdık” demek pek şık bir cevap olmayacaktır. Hukuk devletlerinde, mükellef haklarını geçmişe etkili kanunlarla olumsuz etkilemenin mümkün olmaması gerekir.

Bu konudaki tasarı Meclis'e sunulduğundan beri, hemen herkes, vergi indirimini kaldırmanın belge düzeninde zaafiyet yaratacağını söyledi ve yazdı. Ancak bunu hiç kimse anlamadı.

Şimdi gazetelerde, yapılan araştırmalarda Ankara’da fiş fatura alma oranının yüzde54’e düştüğü, Gaziantep’de müşteri istemedikçe belge vermeyenlerin oranının yüzde 83’e çıktığına dair haberler yer alıyor. Bu haberler beni hiç şaşırtmıyor.

Bu oranlar yerleşik vergi kültürünün bulunmadığı bir ülkede kişilerin kendi kişisel ekonomik yararlarını ön plana çıkartarak satıcılarla vergi pazarlığı yapmaya başladıkları şeklinde yorumlanabileceği gibi, kişilerin vergi iadesi ve indiriminin kaldırılmasına protestosu olarak da yorumlanabilir. Zira ücretliler, vergi indirimi müessesesinin kaldırılması ile 2007 yılında telafi edilmeyen bir zararla karşılaşacaklardır. Öte yandan 2008’de yürürlüğe girmesi öngörülen asgari geçim indirimi ise, zaten ücretlilere önem taşımayan tutarlarda yansıyacaktır. Üstelik bu yansıma sadece işverenleri ile brüt ücret üzerinden anlaşanlarla sınırlı kalacaktır.

Verilerin de somut şekilde gösterdiği gibi, vergi indirimini kaldırmak, yanlıştır.

Bize göre yapılması gereken, belge düzeni sağlıklı olarak kurulana ve vergi kültür ve bilinci ülkede yerleştirilinceye kadar, ilk uygulamaya, yani geniş kapsamlı ve aylık uygulamalı vergi iadesi sistemine dönmektir. Bu yöntemin vergi gelirlerini, bütçeye yüklenecek iade yükünün çok üzerinde artıracağı muhakkaktır.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 19.02.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.