Devlet ticaretin koşullarına müdahale etti!

 Yeni Ticaret Kanunumuzda öyle bir madde var ki, farkına varıldıkça epeyce tartışılacak ve uygulamada sorun yaşatacak.

Ortak borçlanması yasağı, bağımsız denetim, internet sitesi derken gözden kaçan 1530’ncu madde, bir anlamda, ticari yaşama devletin bu güne kadarki en net müdahalesi.

Maddenin başlığı şu: ”Ticari hükümlerle yasaklanmış işlemler ile mal ve hizmet tedarikinde geç ödemenin sonuçları”.

Bu madde ile bu güne kadar hiç yapılmamış bir şey yapılıyor ve ticari yaşamda bir azami ödeme süresi belirleniyor.

Yeni düzenlemeye göre, mal veya hizmet teslim alınmışsa, bedelin de prensip olarak 30 günde ödenmesi gerekiyor.

Eğer borçlu bu sürede ödeme yapmazsa, mal veya hizmeti satın alan, ihtara gerek olmaksızın temerrüde düşmüş sayılacak ve karşı taraf faize hak kazanacak.

Taraflar, sözleşmede öngörülen ödeme süresi, faturanın veya eş değer ödeme talebinin veya mal veya hizmetin alındığı veya mal veya hizmetin gözden geçirme ve kabul usulünün tamamlandığı tarihten itibaren en fazla altmış gün olarak belirleyebilecekler.

Gerçi kanunda esnek bir hüküm de var. Maddenin 5’nci bendinde “Şu kadar ki, alacaklı aleyhine ağır bir haksız durum yaratmamak koşuluyla ve açıkça anlaşmak suretiyle taraflar daha uzun bir süre öngörebilirler” deniliyor. Bir anlamda alacaklının onayına bağlı uzun bir ödeme takvimi belirleme imkanı da veriliyor.

Ancak dediğimiz gibi bu hem alacaklının onayına bağlı, hem de her zaman bunun haksız bir durum yarattığı iddia edilerek bu sözleşmeden vazgeçilebilir.

Taraflar, sözleşmede, gecikme faizi ödenmeyeceğini veya ağır derecede haksız sayılabilecek kadar az faiz ödeneceğini, alacaklının geç ödeme dolayısıyla uğrayacağı zarardan borçlunun sorumlu olmayacağını veya sınırlı bir şekilde sorumlu tutulabileceğini kararlaştıramayacaklar. Aksi halde sözleşme geçersiz olacak.

Görüldüğü gibi tarafların sözleşmede belirleyebilecekleri faiz oranına da bir müdahale var. Faiz oranı, Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanunda öngörülen ticari işlere uygulanacak gecikme faizi oranından en az yüzde sekiz fazla olabilecek.

Eğer taraflar sözleşmede bir faiz oranı belirlememişlerse, Merkez bankasınca her yıl belirlenecek oran kullanılacak.

Ancak iş bununla da sınırlı değil. Radikal bir düzenleme daha var.

Alacaklının küçük yahut orta ölçekli işletme (KOBİ) veya tarımsal ya da hayvansal üretici olduğu veya borçlunun büyük ölçekli işletme sıfatını taşıdığı hâllerde, ödeme süresi, 60 günü aşamayacak. Taraflar bunu sözleşme ile de değiştiremeyecek.

Madde taksitli ödemeye yönelik te düzenlemeler getiriyor. Buna göre taksitli ödemelerde de, birinci taksit en geç yukarıdaki esaslarda (sözleşmeyle belirlenmişse 60 gün yoksa 30 gün) ödenecek. Diğer taksitler içinde faiz söz konusu olacak.

Yine alacaklının küçük veya orta ölçekli işletme veya tarımsal veya hayvansal üretici olup borçlunun büyük ölçekli işletme olduğu hâllerde taksitle ödeme mümkün olmayacak.

Bu nereden çıktı diyenimiz çoktur.

Bu düzenleme Avrupa Birliği uyum müktesebatında var. Aslında Ticaret Kanunu yazılırken böyle bir düzenleme öngörülmemişti. Daha sonra Kanun Mecliste görüşülürken bir önerge ile eklendi. Kanunun en sonunda 1530’uncu madde de olmasının nedeni de bu.

(Kaynak: gözlem gazatesi | 23.07.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.