Kıdem Tazminatı Fonu’nun Ayrıntıları / Resul Kurt

 Kıdem tazminatı çalışanların önemli bir sorunu. Özellikle çalışanların yüzde 90’a yakınının kıdem tazminatı almadıklarını dikkate aldığımızda, sorunun ciddiyet ve önemi anlaşılacaktır. Birkaç yıldan bu yana sürekli gündemde olan ve herkesin merakla beklediği “Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanun Taslağı” netleşmeye başladı.

Bu Kanunla, 4857 sayılı İş Kanunu, 854 sayılı Deniz İş Kanunu, 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanuna göre iş sözleşmesine bağlı olarak çalışanlar ile bunları çalıştıran işverenleri ve ölen işçilerin kanuni mirasçılarını kapsayacak.

Bireysel hesaba yatacak

İşverenler kıdem primini takip eden ayın sonuna kadar Emeklilik Gözetim Merkezi adına açılan hesaba yatıracak. Bu hesaplardaki tutarlar Emeklilik Gözetim Merkezi aracılığıyla işveren tarafından seçilecek şirkete aktarılacak. Primlerin yatırılacağı şirketin seçimi işveren, bu primlerin değerlendirileceği fonların seçimi işçi tarafından yapılacak.

İlgili aya ilişkin olarak işveren tarafından hesaba eksik tutar yatırılması halinde, eksik yatırılan tutar işçilerin brüt ücretleri ile orantılı olarak dağıtılacak.

İşverenler ait olduğu dönemde yatıramadıkları kıdem primini sonraki dönemlerde yatırabilecek. Geç ödenen primlere, ilgili oldukları döneme ait nema farkları dahil edilecek.

Bireysel kıdem hesabındaki birikimlerin hangi yatırım aracı vasıtasıyla değerlendirileceğine işçi karar verir. İşçinin, bu yönde bir tercih beyan etmemesi halinde söz konusu birikimler, asgari yüzde kırk oranında Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen kamu borçlanma araçlarını veya kira sertifikalarını içeren bir fonda değerlendirilecek.

İşçi, iş değiştirmesi halinde bireysel kıdem hesaplarının birleştirilmesini talep edebilir. Şirket, usulüne uygun yapılan talebin kendisine ulaştığı tarihten itibaren en geç on iş günü içinde birleştirme işlemini tamamlayacak. İşçi, İş Kanunu’nun ilgili maddeleri kapsamında aynı anda farklı işverenler yanında çalışması halinde, işçinin kıdem primleri ve bunlara ilişkin getirileri her çalışma için ayrı bireysel hesaplarda takip edilecek.

Burada özellikle işverenlerin SGK prim ve diğer teşviklerden yararlanabilmeleri için mutlaka çalışanlara ait bireysel kıdem hesabı sistemine ilişkin borcun bulunmaması şartı getirilmesi gerekiyor. Böylece, işverenlerin kıdem tazminatını bireysel hesaplara ödememe sorunu önemli ölçüde azaltılmış olacak. Aksi halde kıdem tazminatlarının ödenme sorunu oluşacak. İşveren, şirket ve işçi arasındaki iş ve işlemlerin yürütülebilmesi için, bireysel kıdem hesabı sistemine dahil olan işveren ile şirket arasında işçi lehine bu Kanun hükümleri çerçevesinde bir kıdem tazminatı sözleşmesi akdedilecek. Yasa yürürlüğe girerse, işçi bir gün dahi çalışsa buna ilişkin kıdem tazminatı hakkı olacak. Eski yasada kıdem tazminatı almak için en az 1 yılı doldurma şartı aranıyordu.

Çalışanlar, adlarına tahakkuk eden ve tahsil edilen kıdem primleri ile ilgili bilgileri şirketin sağlayacağı araçlar vasıtasıyla her an kontrol etme hakkına-sahip olacak. Yani, internet üzerinden Bireysel Kıdem Hesabı’na yatırılan tutarları, işverenlerin ödemelerini ve nemalandırılan tutarı görebilecekler.

İş sözleşmesinin, işçinin kıdem tazminatı almaya hak kazanma sürelerini doldurmadan sona ermesi halinde işçi, varsa tahakkuk eden prim ile tahsil edilen prim farkını ve nema gelirini bireysel kıdem hesabına yatırılması şartıyla işvereninden talep edebilecek.

Kıdem tavanı iki katına çıkıyor

İşverenler, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında her işçi için hazırlamak zorunda oldukları Prim ve Hizmet Belgesinde işçinin prime esas aylık brüt kazancının yüzde dördünü kıdem primi olarak ayrıca belirtecek. İşverenler, prim yükümlülükleri nedeniyle işçilerin ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamayacak.

Bu düzenleme ile işçilerin halen 3.033,98 TL üzerinden ödenen kıdem tazminatı tavanı 6.113,40 TL üzerinden ödenecek. Böylece tavan tutar 2 kat artmış olacak.

İşsizlik primi düşüyor

Kıdem tazminatının işveren üzerindeki mali yüklerden birisini oluşturan işsizlik sigortası fonu oranları düşürülecek. İşçinin SGK prim matrahı üzerinden yüzde bir sigortalı, binde beş işveren ve binde beş devlet payı alınacak. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise yüzde bir buçuk olacak.

Kimler kıdem tazminatına hak kazanacak

Kıdem Tazminatının İşçinin Bireysel Hesabına Yatırılması Hakkında Kanunun kapsamına girenler,

a) Bireysel kıdem hesabından para çekme haklarını ilk kez kullanırken, bu Kanun kapsamında on beş yıl sigortalılık süresini doldurmaları ve adlarına 3600 prim ödeme gün sayısı tahakkuk ettirilmesi,

Bireysel kıdem hesabından para çekme haklarını ikinci ve sonraki kullanmalarında ise son kullanımdan sonra bu Kanuna göre adlarına 1800 prim ödeme gün sayısı tahakkuk ettirilmesi,

b)Konut edinmeleri, şartıyla bireysel kıdem hesabında biriken tutarın yarısını çekmeye hak kazanacaklar.

Yine bu Kanun kapsamına girenler;

- Bağlı oldukları kurum veya sandıklardan yaşlılık, emeklilik, malullük aylığı bağlanması yahut toptan ödeme almaları halinde,

- Beş yıl boyunca adlarına açılan bireysel kıdem hesabına kıdem primi tahakkuk ettirilmemesi halinde talepleri üzerine,

bireysel kıdem hesabında biriken tutarın tamamını çekebilecekler.

İşçinin ölümü halinde kanuni mirasçıları bireysel kıdem hesabında biriken tutarın tamamını çekmeye hak kazanacak.

İşçinin veya kanuni mirasçılarının gerekli şartları sağladıklarını içeren bilgi ve belgelerle birlikte, adına bireysel kıdem hesabı açılmış olan şirkete yazılı olarak başvurması halinde 9’uncu maddeye göre hak kazanılan tutar başvurunun şirkete ulaştığı tarihten itibaren on beş iş günü içinde ilgiliye ödenecek. Şirketin bu fıkrada belirtilen süre içinde ödemeyi gerçekleştirmemesi halinde, fon birim pay fiyatı değişikliklerini dikkate alarak bu işlemden dolayı varsa işçinin kıdem tazminatında oluşan parasal kaybı hesaplayarak işçiye veya kanuni mirasçısına ödeyecek. Burada özellikle kıdem tazminatının yarısının ödenmesine imkan sağlayacak düzenlemeler arasında çalışanların evliliği ve askerlik hizmetine girmeleri de eklenmelidir. Böylece yapılacak bu düzenleme ile çalışanların hak kayıpları önleneceği gibi, zor dönemlerinde ihtiyaçlarını karşılama olanağı sağlayacak.

Eski haklar ne olacak?

Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce iş sözleşmesi ile çalışanların kıdem tazminatlarına ilişkin hususlarda 1475 sayılı İş Kanunun 14’üncü maddesi, 854 sayılı Kanunun 20’nci maddesi veya 5953 sayılı Kanunun 6’ncı maddesi hükümleri geçerli olacak. Diğer bir deyişle kıdem tazminatında eski haklar için yine eski mevzuat geçerli olacak. Çalışanlar eski haklarını;

- İşçinin ölümü,

- İş sözleşmesinin işçi tarafından 4857/24 uyarınca feshi,

- İş sözleşmesinin işveren tarafından 4857/25-II hariç herhangi bir nedenle feshi,

- İş sözleşmesinin muvazzaf askerlik sebebiyle feshi,

- Emeklilik

- Evlilik (Kadın işçi için)

- Yaş dışında sigortalılık süresi ve prim gününü tamamlama (15 yıl 3600 günü doldurma)

şartlarıyla alabilecek.

Ancak çalışanlara eski haklarla ilgili olarak, işverenleri ile yapacakları sözleşme ile Kanunun yürürlük tarihinden önceki döneme ait kıdem tazminatının işçi tarafından bireysel kıdem hesabına dâhil edilebileceği düzenlenmiş. İşçinin bireysel kıdem hesabına dâhil olmadan önceki hizmet süresi bu Kanunun prim ödeme gün sayılarının hesabında dikkate alınacak.

2012 yılında geçerli olmak üzere belirlenen kıdem tazminatı tavanı izleyen yıllarda bir önceki yıla ait Tüketici Fiyat Endeksi oranında artırılarak hesaplanacak. Böylece bundan böyle eski yıllar için kıdem tazminatı tavanı TÜFE oranında artırılarak belirlenecek.

(Kaynak: Star Gazetesi | 05.07.2012)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.