Dr. Veysi SEVİĞ - İştirak kazançları istisnası uygulaması sorunlu olacaktır

Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5'inci maddesinin (e) bendi hükmü gereği olarak "kurumların en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların yüzde 75'lik kısmı" kurumlar vergisinden müstesnadır.

Yasal düzenleme gereği "bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır."

Söz konusu istisna; satış bedeli ile maliyet bedeli arasındaki farka göre hesaplanacaktır. Bu bağlamda da satışa doğrudan bağlı olan giderler kazancın belirlenmesi aşamasında dikkate alınabilecektir. Ancak genel giderlerden ve benzeri giderlerden kazanç tesbiti sırasında söz konusu işleme pay verilmesi söz konusu değildir.

Yasa maddesi taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile kurucu ve intifa senetleri ile rüçhan hakkı satış kazançlarının kurumlar vergisinden bağışık tutulmasını öngörmektedir.

Ancak bu aşamada bazı sorular akla gelebilmektedir. Şöyle ki;

. Satış aşamasında kazanç yerine zarar da hasıl olabilir. Bu takdirde söz konusu zarar dönem kâr-zarar hesabını etkiliyecek midir?

Kanımızca satış işleminden sonra zarar oluşması halinde söz konusu zararın dönem kâr-zarar hesabını olumsuz etkilemesi gerekmektedir. Ancak bu konuda farklı görüşler oluşabilmektedir. Bu görüşlere göre bu tür işlemlerden doğan kazanç kurumlar vergisi matrahının hesaplanması sırasında dikkate alınmayacaktır.

Oysa söz konusu varlıklar bilançonun aktifinde yer alan ve Vergisi Usul Yasası hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gereken varlıklardır. Her iktisadi kıymet gibi değişik nedenlerle bu varlıkların da muhasebe değerinin altında satılması mümkündür.

. Diğer yandan taşınmazların kamulaştırılması halinde, kamulaştırma bedeline göre hesaplanan kazanç da istisnadan yararlandırılmalıdır. Tezyidi bedel davalarına bağlı olarak sonradan tahsil edilen bedellerde istisna kapsamında olup, yargı kararları doğrultusunda belirlenen bedeller üzerinden geçmiş yıllarda verilen beyanların düzeltilmesi gerekmektedir.

Bu konuda ortaya çıkan görüş farklılıklarının da dikkate alınarak kanımızca açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

. Kısmi tahsilat halinde, tahsilatın ilk önce kıymetin maliyet bedeli kazanç tutarından kazanç tutarının da istisnadan yararlanan yüzde 75'lik ve yüzde 25'lik dilimlerinden hangisinin karşılığı sayılacağı hususunda belirleme yoktur. ("Kurumlar Vergisi Yorum ve Açıklamaları", Oluş Yayıncılık, Eylül 2006 Sf: 166)

5281 sayılı yasa ile yapılan düzenleme uyarınca ilk yapılan tahsilatın maliyet bedeline sayılacağı hususu hükme bağlanmıştır.

5520 sayılı yasa ile yapılan düzenleme gereği olarak kazancın tamamının işlem yılında, tahsil edilsin edilmesin vergiden istisna edilmesini öngörmektedir.

Ancak yeni yasal düzenleme gereği olarak satış bedelinin iki yıl içersinde tamamen tahsil edilememesi halinde satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğratılmış sayılacaktır.

. Mükellefin satış bedelini zamanında tahsil edememesi nedeniyle vereceği düzeltme beyannamesi üzerinden ziyaa uğratılan verginin yarısı kadar ceza ödemesi gerekmektedir. Ancak bu durum Vergi Usul Yasası'nın 371'inci maddesi ile nasıl uyumlaştırılacağı konusu belli değildir.

Gerçekte, Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5'nci maddesinin (e) bendi ile yapılan düzenleme hukuki açıdan şekli yapısı dikkate alındığında uygulamada sorun ve duraksama yaratabilecek bir görüntü sergilemektedir. Bu bağlamda tebliğ ile yapılması öngörülen ve yasa metni ile örtüşmeyen yönlendirmelerin yargı aşamasında ayrıca değerlendirme konusu yapılabileceğini de şimdiden kabul etmek gerekmektedir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 01.02.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.