Dr. Veysi SEVİĞ - İktisadi işletmenin oluşumu

Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve 5520 sayılı Yeni Kurumlar Vergisi Yasası'nın uygulanmasına yönelik açıklamaları içeren tebliğ taslağında da ifade edildiği üzere "dernek veya vakıflara bağlı olup, faaliyetleri devamlı bulunan ticari, sınai ve zirai işletmeler ile benzer nitelikteki yabancı işletmeler, dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme" sayılmakta ve kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis ettirmeleri gerekmektedir.

Bu bağlamda yine söz konusu tebliğ taslağındaki açıklamalar çerçevesinde "kazanç sağlama amacı olmasa dahi işletmenin konusunun ve faaliyetinin, her türlü mal ve hizmet satışı ya da bunlara benzer şekillerde olması ve devamlı olması durumlarında da dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme oluştuğu kabul edilecektir."

Dolayısıyla iktisadi işletme tanımı içinde yer alan ve devamlı olarak yapılan ticari, sınai veya zirai faaliyetten söz edebilmek için bu işletmenin tedavül ekonomisine katılması, başka bir ifadeyle işletmede üretilen malların veya verilen hizmetin bir bedel karşılığı satılmış olması gerekmektedir.

Dernek veya vakıfların eğitim ve sağlık gibi hizmetleri, bir bedel karşılığı olmaksızın yerine getirmeleri halinde, bu faaliyetler dernek veya vakfa bağlı iktisadi işletme olarak nitelendirilmeyecektir. Ancak, sözü edilen hizmetlerin yerine getirilmesi için yapılan masrafların hizmet verilenlerden tahsil edilmesi ya da bu kişilerden veya ailelerinden bağış adı altında bir bedel alınması durumlarında, bu faaliyeler, dernek veya vakfa ait iktisadi işletme olarak kabul edilecek ve kurumlar vergisine tabi olacaktır.

Tebliğde de ifade edildiği üzere "Dernek ya da vakıflara ait veya bağlı olarak faaliyet gösteren ve tüzel kişiliği bulunan iktisadi işletmelerce elde edilen kazançlar üzerinden tarh edilecek kurumlar vergisinin muhatabı, anılan iktisadi işletmelerdir. Ancak, bu işletmelerin ayrı bir tüzel kişiliklerinin olmaması halinde tarhiyatın muhatabı iktisadi işletmenin ait veya bağlı olduğu dernek veya vakıf olacaktır.

Bazı dernekler, Dernekler Yasası dışında özel yasalarla da kurulabilmektedir. Hangi şekilde kurulursa kurulsun derneklere ait veya bağlı iktisadi işletmeler, Kurumlar Vergisi Yasası ile 01.01.2007 tarihinden önce yürürlüğe giren özel yasalarda yer alan hükümler çerçevesinde kurumlar vergisinden muaf tutulmadığı sürece kurumlar vergisinin mükellefi olarak kabul edilecektir.

Tebliğ taslağında yer alan örneğe göre de, özel yasası ile her türlü vergi ve harçtan bağışık tutulan bir derneğin, maden suyu işletmeciliği yapması halinde bu faaliyet dolayısıyla derneğe ait iktisadi işletme oluşacağından bu işletmenin faaliyet gelirleri, derneğin amacına tahsis edilmiş olsa bile kurumlar vergisinin konusuna dahil edilip vergilendirilecektir. Ayrıca "derneklerin kamuya yararlı derneklerden sayılması veya vakıflara Bakanlar Kurulu'nca vergi muafiyeti tanınmış olması, bunlara bağlı iktisadi işletmelerin vergilendirilmesine engel teşkil etmeyecektir."

Kurumlar Vergisi Yasası'nın ikinci maddesinin beşinci fıkrası ile kurumlar vergisinin uygulanmasında sendikaların dernek, cemaatlerin ise vakıf sayılacağı belirtilerek, bu kurum ve kuruluşlara bağlı iktisadi işletmelerin vergilendirilmesi konusuna açıklık getirilmiştir.

Bu bağlamda da "Odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler ile emekli ve yardım sandıkları tüzel kişilikleri itibarıyla vergi uygulamaları bakımından dernek olarak kabul edilmektedir."

Dolayısıyla "söz konusu kuruluşların iktisadi işletmelerinin bulunması durumunda, bu iktisadi işletmeler her hal ve takdirde kurumlar vergisine tabi olacaktır."

Vergi uygulamalarında dernek olarak kabul edilen kuruluşlar söz konusu tebliğ taslağında sayılmak suretiyle belirtilmiş bulunmaktadır.

Söz konusu tebliğ ile yapılan açıklamalar çerçevesinde özellikle dernek veya vakıflara ait iktisadi işletme kavramına vergisel açıdan farklı bir görüntü getirilmekte, bu tür kuruluşların vergilendirilmesinde geçerli sayılan özelliklerin yorum yolu çerçeve olarak genişletilmesi öngörülmektedir. bu bağlamda tebliğde de ifade edildiği üzere yapılan "faaliyetin her türlü mal ve hizmet satışı ya da bunlara benzer şekillerde olması ve devamlılık arzetmesi halinde" dernek veya vakıflara ait iktisadi işletmenin oluştuğu kabul edilecektir.

(Kaynak: Dünya Gazetesi | 26.01.2007)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.