Ecrimisil ödemelerinin kurum kazancından indirim konusu yapılıp yapılmayacağı

Soru: Ecrimisil ödemeleri ticari kazancın tespitinde gider olarak kayıtlara alınabilir mi?

Cevap: 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu’ nun 40’ ıncı maddesinin 1’ inci bendinde; ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin; 3’ üncü bendinde; işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatların, safi kazancın tespitinde indirileceği; ancak aynı Kanunun 41’ inci maddesinin 5’ inci bendine göre; her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan tazminatların (akitlerde ceza şartı olarak derpiş edilen tazminatlar cezai mahiyette tazminat sayılmaz.) gider olarak indirilemeyeceği, hüküm altına alınmıştır.

Maliye Bakanlığı tarafından 16.12.1984 tarihli ve 18607 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanan “Devlete Ait Taşınmaz Mal Satış, Trampa, Kiraya Verme, Mülkiyetin Gayri Ayni Hak Tesis, Ecrimisil ve Tahliye Yönetmeliği”nin 2’nci maddesinde;

Kira, taşınmaz malların ve bunlarla ilgili hakların kiraya verilmesi,

Ecrimisil, bir malın sahibinin rızası dışında ve onun bu malı kullanmamakla bir zarara uğrayıp uğramayacağı söz konusu edilmeksizin bu maldan işgal, tasarruf veya her ne şekilde olursa olsun yararlanılması sebebiyle, fuzuli şagil tarafından ödenen veya idarece talep edilen tazminat,

Fuzuli şagil, kusuru aranmaksızın kendisine ait olmayan ve sahibinin rızası veya muvafakatı bulunmayan bir malın zilyetliğini eline geçiren, elinde tutan veya her ne şekilde olursa olsun bu maldan tasarrufta bulunan kimseler, olarak tanımlanmıştır.

Bu tanımlardan ecrimisil ile kiranın aynı şeyler olmadığı ve bunlar arasında farklılıklar olduğu anlaşılmaktadır. Bu farklılıklar aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

-Kira, devlet mallarının bir idare şeklidir. Ecrimisil ise; devlet mallarının idare şekli

değildir. Aslolan kira ile idaredir.

-Kirada sözleşme söz konusudur. Ecrimisilde ise, sözleşme yoktur. Yani, mal sahibinin rızası olmadan malın işgal edilmesi halinde istenen tazminattır.

-Kira geleceğe yöneliktir. Ecrimisil ise; geçmişe yöneliktir.

-Genel olarak kira alacakları zamanında ödenmediği taktirde 2004 Sayılı İcra İflas Kanunu Hükümlerine göre tahsili sağlanır, zamanında ödenmeyen ecrimisil alacakları ise, 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulu Hakkında Kanun Hükümlerine istinaden takip edilir.

-Kira nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıkların çözümü için adli yargıya gidilirken, ecrimisil nedeniyle ortaya çıkan anlaşmazlıklarda ise, idari yargıya gidilmektedir.Diğer taraftan, aynı yönetmeliğin 78’ inci maddesinde; “Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz mallardan kiraya verilmeyen, üzerinde mülkiyetin gayri ayni hak tesis edilmemiş olan ve tahsis edilenler dışında kalanlarda milli emlak servislerince bir program dahilinde fiili durumları mahallinde tespit edilerek tespitten önceki sürelere ait işgal ve tasarruf sebebi ile ecrimisil tespit, takip ve tahsilatı yapılır, sonraki sürelere ait fuzuli işgal ve tasarrufun devamına meydan verilmeden denetim ve idare altına alınır.

Fuzuli şagilin işgal veya tasarruf ettiği taşınmazdan tahliyesinin herhangi bir nedenle sağlanamamış olması, aynı taşınmazdan ikinci ve müteakip defa ecrimisil bedeli istenmesine engel teşkil etmez. Ecrimisil bedellerinin tahsil edilmesi, taşınmazdaki kullanımın devamı hakkını vermez.” hükmü yer almaktadır.

Buna göre, ecrimisil hazinenin özel mülkiyetinde bulunan taşınmaz malların işgal ve tasarruf edildiğinin fiilen tespit edilmesi üzerine geçmişe yönelik olarak takdir edilmektedir.

Yani, ecrimisil tespit tarihinden önceki dönemler için takdir, takip ve tahsil edilmektedir. Söz konusu taşınmaz mallar hakkında böyle bir tespit olmasaydı ecrimisil de ödenmeyecekti. Ayrıca, ecrimisil, kanun emrine (2886 Sayılı Devlet İhale Kanununa) istinaden ödenen bir tazminat niteliği de taşımaktadır.

Buna ilaveten, mülkiyeti hazineye ait olan taşınmaz malın işgal edilmesi karşılığında tazminat olarak alınan ecrimisil, taşınmaz malın kiralanması karşılığında yapılan bir ödeme olarak değerlendirilemeyecektir. Başka bir ifadeyle ecrimisil kira niteliği taşımamaktadır. Dolayısıyla ecrimisil ödemelerinin, kurum kazancının tespitinde Gelir Vergisi Kanunu’ nun 40’ıncı maddesinin 1’inci bendine göre, genel gider (kira gideri) olarak dikkate alınması ve kurum kazancından indirim konusu yapılması mümkün değildir. Ayrıca ecrimisil herhangi bir sözleşmeye dayanmamakta, bu özelliği dolayısıyla da Gelir Vergisi Kanunu ‘nun 40’ıncı maddesinin 3’üncü bendi kapsamında, işle ilgili olan sözleşmeye istinaden ödenen bir tazminat niteliğinde de değildir. Ancak, ecrimisil kanun emrine (2886 Sayılı Devlet İhale Kanununa) istinaden ödenen bir tazminat mahiyetindedir. Ecrimisil, kanun emrine istinaden ödenen bir tazminat olsa da elde edilen kazançla veya işle ilgili olmadığı için, kurum kazancının tespitinde gider yazılamayacaktır.

Bu hükümler ve açıklamalara göre, mülkiyeti hazineye ait olan taşınmaz malı örnek verecek olursak büfe, gölgelik, soyunma kabini, beton zemin ve duş yapmak suretiyle fuzulen işgal edilmesi halinde, 2886 sayılı Kanuna istinaden Malmüdürlüğü tarafından komisyon kararına istinaden ve geçmişe yönelik olarak tahakkuk ettirilen ecrimisil, kanun emrine istinaden ödenen bir tazminat niteliğinde olmakla birlikte şirketin asıl faaliyet konusu ile ilgili olmadığı için, kurum kazancının tespitinde gider olarak indirim konusu yapılması mümkün değildir. Söz konusu ödemenin kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınması gerekmektedir.


Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

(09.02.2012)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.