Özel maliyetlerin bedelsiz devrinde vergi ve muhasebe kaydı

Soru: Özel maliyet harcamalarının bedelsiz devrinin vergisel ve muhasebe uygulaması nasıldır?

Cevap) Kiracının gerçek usulde gelir veya kurumlar vergisi mükellefi, kiralayanın ise gerçek kişi olduğu durumlarda kiracının özel maliyet bedeli olarak aktifleştirdiği kıymetleri bedelsiz olarak kiralayana bırakması durumunda, GVK’nın 72. maddesi hükmü uyarınca kiralayan açısından özel maliyet bedelinin takdir komisyonu tarafından takdir edilen emsal bedeli, gayrimenkul sermaye iradı olacaktır.
Uygulamada en çok yapılan hataların başında ise bedelsiz olarak devredilen kıymetlere ait kiralayan kişinin elde etmiş olduğu kıymetlerin kendisi açısından gayrimenkul sermaye iradını teşkil ettiğini bilmemesi gelmektedir.
Kanun koyucunun bedelsiz devredilen özel maliyet bedellerini kiralayan açısından gayrimenkul sermaye iradı olarak kabul etmesi, kiracı açısından da özel maliyet bedeli tutarının kira gideri olarak değerlendirilmesi gerektiği sonucunu doğurmaktadır.
Uygulamada konu ile ilgili en çok yapılan bir diğer hata ise özel maliyet harcamalarını bedelsiz olarak devreden işletmenin bunun bir ayni kira bedeli olduğunu bilmemesi gelmektedir.
Burada ayni olarak bir kira ödemesi olduğunun kabulü gerekir. Kira bedeli işletmenin aktifine kayıtlı bir kıymetle ödendiği için fatura düzenlenmesi ve KDV hesaplanması gerekecektir. Takdir komisyonunca takdir edilen bedel üzerinden KDV hesaplanacaktır. Dolayısı ile kiralayanın net menfaati ayni olarak verilen malların KDV dahil tutarı kadar olmaktadır. KDV dahil net tutardan brüt tutara ulaşılarak GVK’nın 94/5. maddesi uyarınca yapılması gereken gelir vergisi tevkifat tutarı hesaplanmalıdır. Konu ile ilgili en çok yapılan bir diğer hata ise bedelsiz devir esnasında yukarıda da bahsetmiş olduğumuz üzere GVK’nun 94/5 maddesi uyarınca yapılması gereken gelir vergisi tevkifatının yapılmamasıdır.
Konuyu bir örnek yardımı ile muhasebe kayıtlarında gösterelim.
Uygulama: ABC A.Ş. Barış Bey’e ait üç katlı bir binayı işyeri olarak kullanabilmek için 5 yıllığına kiralamıştır. Binayı kendi işleri için uygun hale getirebilmek amacıyla KDV hariç özel maliyet bedeli kapsamında 100.000,00 TL masraf yapmıştır. Kira süresi bitiminde özel maliyet bedeli kapsamındaki iktisadi kıymetleri Barış Bey’e bedelsiz devretmiştir.
Özel maliyet bedelinin tamamı amortisman yolu ile ilgili yıllarda gider yazılmıştır. Takdir komisyonu özel maliyet bedeli kapsamındaki iktisadi kıymetlerin bedelini 20.000,00 TL olarak takdir etmiştir. GVK’nın 94/5-a bendi uyarınca tevkifat oranı 2012 yılı için %20’dir.


----------------------------------------/-------------------------------------------
770 GENEL YÖN.GİD.       29.500
-Kira giderleri
268 BİRİKMİŞ AMORT.    100.000
                                   264 ÖZEL MALİYETLER              100.000
                                   391 HESAPLANAN KDV                   3.600
                                   360 ÖDEN. VER. VE FON.               5.900
                                   649 FAAL.İLG.DİĞ.OL.GEL.KAR   20.000
Özel maliyet devri
-------------------------------------------------------------------------------------

Burada KDV dahil net tutardan brüte giderek 5.900 TL’yi bulduk. Şöyle ki;
23.600 / 0,80 = 29.500 TL
29.500 x 0,20 = 5.900 TL


Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

(23.01.2012)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.