Yurt dışında yapılan işlerde belge düzeni

Soru: Yurt dışında yapılan ve kurumlar vergisine tabi olmayan işlerde belge düzeni nasıl olacaktır.

 

Cevap: Konu kanun maddeleri ve ilgili tebliğ ışığında aşağıda etraflıca ele alınıp değerlendirilmiştir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinde; “Kanunun 1’inci maddesinde sayılı kurumlardan kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunanlar, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilirler.” hükmü yer almaktadır.

Aynı Kanunun “İstisnalar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançların kurumlar vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 1 seri no’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin  5.9. bölümünde; “…Bu istisnanın uygulanması açısından, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Söz konusu kazançların  Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanılması için yeterlidir.

Öte yandan, yurt dışındaki şubelerden elde edilen kazançların genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde faaliyette bulunulan yabancı ülkenin mevzuatına göre hesap döneminin kapandığı tarih itibariyle ilgili ülke mevzuatına göre tespit edilen faaliyet sonucu, Türkiye’de de aynı tarih itibariyle genel sonuç hesaplarına kaydedilecektir. Bu hususun Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde kazancın kambiyo mevzuatına göre fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisi olmayacaktır. Faaliyette bulunulan yabancı ülkede kazanca tasarruf edilebilmesi yeterlidir.

… 

Yurt dışı faaliyet sonucunda, elde edilen kazançlar elde edildiği dönem itibariyle Türkiye’de ilgili olduğu geçici vergi matrahının tespitinde de dikkate alınacaktır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Yurt dışında yapılan işin inşaat onarım işi olduğunu varsayalım. Öncelikle yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj işleri ve teknik hizmetten bahsedebilmek için bu işlerin fiilen yurt dışında bulunan işyerleri ve daimi temsilcileri aracılığıyla yapılması ve Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilecek kazancın; işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan firmalar ile yurt içinde bulunan firmaların yurt dışında kendileri adına faaliyet gösteren işyerlerinden elde edilmesi gerekir.

Bu çerçevede, Türkiye’den bir şirketin, taşeron olarak örnepin Irak’ta 2011 yılı içerisinde başlayıp bitirdiği işin inşaat işi kapsamında olması nedeniyle anılan iş dolayısıyla elde edilerek Türkiye’deki genel netice hesaplarına intikal ettirilen kazancının Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin 1 inci fıkrasının (h) bendine göre kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Bununla beraber, merkezi Türkiye’de bulunan firmanın yurtdışındaki şubelerinde yürütülen işlere ilişkin kar veya zarar, Türk Vergi mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edilmekte ve o ülke vergi mevzuatına göre elde edilen kazanç Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilmektedir. Dolayısıyla, yurt dışındaki işlerin yürütülmesi için kurulan şubeler, merkezi Türkiye’de bulunan firmanın iştiraki gibi değerlendirilmekte olup, yurt dışı şube kayıtlarının merkez işletmenin kayıtlarında tutulması mümkün bulunmamaktadır.

Sonuç itibariyle, merkezi Türkiye’de bulunan şirketin, örneğin Irak’ta yapımını taahhüt ettiği inşaat işleri ve dış cephe tamir işleri karşılığında elde ettiği kar veya zararı, Türk mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edildiğinden, yurt dışı şubesine ait kayıtlarının merkez işletmenin kayıtlarında tutulması mümkün olmayıp, anılan işin Gelir Vergisi Kanununun 42 nci maddesi kapsamında değerlendirilmesi de söz konusu olmayacaktır.

Ayrıca, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 nci maddesinde; “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almıştır. Söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 uncu ve müteakip maddelerinde yer alan belgelerden herhangi biri ile tevsik edilmesi gerekmektedir.

Yine aynı Kanunun 232 nci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler;

1- Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

2- Serbest meslek erbabına;

3- Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

4- Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

5- Vergiden muaf esnafa;

Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. …” hükmü yer almaktadır.

Buna göre; merkezi Türkiye’de bulunan şirketin, Irak’ta yapımını taahhüt ettiği inşaat işleri ve dış cephe tamir işleri karşılığında elde ettiği kar veya zararın, Türk mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edilmesi nedeniyle, adı geçen şirketin Irak’ta yapacağı inşaat taahhüt işinde kullanacağı malzemeleri Türkiye’den temin ederek göndermesi durumunda veya yurtdışındaki işyerine Türkiye’deki merkezden verilecek hizmet karşılığında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

Öte yandan, adı geçen şirketin yurtdışındaki şubesince satılan emtia veya yapılan iş karşılığında düzenlenecek belgelerin ise ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre düzenleneceği de unutulmamalıdır.

 

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

(30.05.2011)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.