Mirasçılar arasındaki hak devri

Soru: Ferdi bir işletmenin sahibinin ölmesi sonucu mirasçıların haklarını tek bir kişiye devretmesi halinin vergi kanunları karşısındaki durumu nedir?

Cevap: Bazen bir şahıs işletmesinin sahibi öldükten sonra mirasçılardan biri veya birkaçı birden diğer bir mirasçıya haklarını devrederek söz konusu işletmenin faaliyetinin devam etmesini sağlamaktadırlar. Zira bu hak devri işleminin vergi kanunları karşısındaki durumu vergi kanunları ışığında aşağıda etraflıca ele alınmıştır.

GELİR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun Değer Artış Kazançları’nın açıklandığı mükerrer 80’inci maddesinde; aynı maddede bentler halinde sayılan mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı olduğu açıklanmış olup, söz konusu maddenin birinci fıkrasının 4 numaralı bendinde, ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançların değer artış kazancı olduğu hükme bağlanmıştır. “Elden çıkarma” deyimi ise maddede sayılan mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticari şirketlerine sermaye olarak konulmasıdır. 

Yine aynı maddenin üçüncü fıkrasında; Bir takvim yılında elde edilen değer artış kazancının,)( 1.1.2011 tarihinden geçerli olmak üzere) 8.000 Türk Lirasının gelir vergisinden istisna olduğu hükmüne yer  verilmiştir.

 Aynı Kanunun 81’inci maddesinin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde ise, ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde kanuni mirasçıları tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması halinde değer artış kazancının hesaplanmayacağı hükme bağlanmıştır.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde ölüm tarihi itibariyle ticari işletmenin faaliyetinin durduğu kabul edilmektedir. Dolayısıyla, ölüm nedeniyle faaliyeti duran işletmedeki hisselerin, mirasçılarca faaliyete devam edilmeyerek devredilmesi halinde elde edilecek kazancın değer artış kazancı olarak vergilendirilmesi gerekir.

 

Sahibinin ölümüyle mirasçılara intikal eden işletmenin faaliyetine mirasçılardan bir veya bir kaçı tarafından devam edilmesi halinde ise sadece faaliyette bulunan mirasçılar için ölüm tarihi itibariyle ticari kazanç bakımından mükellefiyet tesisinin yapılacağı önemle bilinmelidir.

Zira miras yolu ile intikal eden dükkan ile ilgili olarak işe aralıksız devam edilmesi halinde ölüm tarihi itibariyle sadece ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti tesis edilmesi gerekmektedir. Faaliyette bulunmayan diğer mirasçıların kendilerine intikal eden ortaklık hisselerini dükkanı işletene devretmelerinden elde edecekleri kazancın Gelir Vergi Kanununun mükerrer 80’inci maddesi çerçevesinde değer artış kazancı olarak vergiye tabi tutulması gerekmektedir.

KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

Ölen kişinin kanuni mirasçıları tarafından işletmenin faaliyetine devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin aynen devir alınması, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 81’inci maddesinin 1 numaralı bendi gereğince vergilendirilmeyecek değer artışı kazançlarından olduğundan katma değer vergisine tabi olmayacaktır. 

Ancak diğer mirasçıların, feragat ederek haklarını devretmeleri, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 2’inci maddesine göre bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya onunu adına hareket edenlerce alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesi hükmü gereğince teslim sayılarak katma değer vergisine tabi tutulacaktır.

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

(21.04.2011)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.