Yurt dışında verilen işçilik hizmeti

Soru: Bir inşaat firmasının yurt dışında verdiği işçilik hizmetinin tüm vergi kanunları karşısındaki durumu nedir?

Cevap: Türkiye’de yerleşik bazı inşaat firmaları yurt dışında yapımını üstlendikleri bir takım inşaat işlerini yurt dışında şube açarak yerine getirmektedirler. Yurt dışında yapılan inşaat için yurt dışında verilen sıva, tesfiye, boya vs. gibi hizmetler sonu elde edilen gelirin vergilendirilmesi ve belge düzeni en çok sorulan ve hataya açık uygulamalardan biridir. Konu bu yönüyle tüm vergi kanunları ışığında aşağıda etraflıca ele alınıp değerlendirilmiştir.

KURUMLAR VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME 

 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 3 üncü maddesinde,” Kanunun 1’inci maddesinde sayılı kurumlardan kanuni veya iş merkezi Türkiye’de bulunanlar, gerek Türkiye içinde gerekse Türkiye dışında elde ettikleri kazançların tamamı üzerinden vergilendirilirler.”hükmü yer almaktadır. 

Aynı Kanunun “İstisnalar” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendinde; yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançların kurumlar vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.           

Konu ile ilgili olarak yayımlanan 1 seri No’lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinin 5.9. bölümünde; “…Bu istisnanın uygulanması açısından, yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanan kazançların Türkiye’ye getirilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır. Söz konusu kazançların Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesi istisnadan yararlanılması için yeterlidir.

Ayrıca, yurt dışındaki şubelerden elde edilen kazançların genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde faaliyette bulunulan yabancı ülkenin mevzuatına göre hesap döneminin kapandığı tarih itibariyle ilgili ülke mevzuatına göre tespit edilen faaliyet sonucu, Türkiye’de de aynı tarih itibariyle genel sonuç hesaplarına kaydedilecektir. Bu hususun Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilmesinde kazancın kambiyo mevzuatına göre fiilen Türkiye’ye getirilmesinin herhangi bir etkisi olmayacaktır. Faaliyette bulunulan yabancı ülkede kazanca tasarruf edilebilmesi yeterlidir. 

Yurt dışı faaliyet sonucunda, elde edilen kazançlar elde edildiği dönem itibariyle Türkiye’de ilgili olduğu geçici vergi matrahının tespitinde de dikkate alınacaktır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Yurt dışında yapılan inşaat, onarma, montaj işleri ve teknik hizmetten bahsedebilmek için bu işlerin fiilen yurt dışında bulunan işyerleri ve daimi temsilcileri aracılığıyla yapılması ve Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilecek kazancın; işyeri, kanuni ve iş merkezi yurt dışında bulunan firmalar ile yurt içinde bulunan firmaların yurt dışında kendileri adına faaliyet gösteren işyerlerinden elde edilmesi gerekir.

Bu çerçevede, bir şirketin, taşeron olarak yurt dışında yaptığı iş dolayısıyla elde edilerek Türkiye’deki genel netice hesaplarına intikal ettirilen kazancın Kurumlar Vergisi Kanununun 5 inci maddesinin 1inci fıkrasının (h) bendine göre kurumlar vergisinden istisna edilmesi mümkün bulunmaktadır.

Bununla beraber, merkezi Türkiye’de bulunan firmanın yurtdışındaki şubelerinde yürütülen işlere ilişkin kar veya zarar, Türk Vergi mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edilmekte ve o ülke vergi mevzuatına göre elde edilen kazanç Türkiye’de genel netice hesaplarına intikal ettirilmektedir. Dolayısıyla, yurt dışındaki işlerin yürütülmesi için kurulan şubeler, merkezi Türkiye’de bulunan firmanın iştiraki gibi değerlendirilmekte olup, yurt dışı şube kayıtlarının merkez işletmenin  kayıtlarında tutulması mümkün bulunmamaktadır.

Sonuç itibariyle, merkezi Türkiye’de bulanan bir şirketin, yurt dışında yapımını taahhüt ettiği çeşitli işler karşılığında elde ettiği kar veya zararın, Türk mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edildiğinden, yurt dışı şubesine ait kayıtların merkez işletmenin kayıtlarında tutulması mümkün olmayıp, anılan işin Gelir Vergisi Kanununun 42’nci maddesi kapsamında değerlendirilmesi de söz konusu olmayacaktır.

BELGE DÜZENİ  YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 227 inci maddesinde; “Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça bu kanuna göre tutulan ve üçüncü şahıslarla olan münasebet ve muamelelere ait olan kayıtların tevsiki mecburidir.” hükmü yer almıştır. Söz konusu kayıtların ise aynı Kanunun 229 uncu ve müteakip maddelerinde yer alan  belgelerden herhangi biri ile tevsik edilmesi gerekmektedir.

Yine aynı Kanunun 232 nci maddesinde; “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar kazancı basit usulde tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler;

             1-Birinci ve ikinci sınıf tüccarlara;

            2-Serbest meslek erbabına;

            3-Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlara;

            4-Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilere;

            5-Vergiden muaf esnafa;

 Sattıkları emtia veya yaptıkları işler için fatura vermek ve bunlar da fatura istemek ve almak mecburiyetindedirler. …” hükmü yer almaktadır.

Buna göre; merkezi Türkiye’de bulunan şirketin, yurtdışında yapımını taahhüt ettiği çeşitli işler karşılığında elde ettiği kar veya zararın, Türk mevzuatına göre değil, ilgili ülkenin vergi mevzuatına göre tespit edilmesi nedeniyle, şirketin yurtdışındada yapacağı inşaat taahhüt işinde kullanacağı malzemeleri Türkiye’den temin ederek göndermesi durumunda veya yurtdışındaki işyerine Türkiye’deki merkezden verilecek hizmet karşılığında 213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca fatura düzenlemesi gerekmektedir.

KATMA DEĞER VERGİSİ YÖNÜNDEN DEĞERLENDİRME

 3065 sayılı Kanunun 11/1-a maddesiyle, ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler ile yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler katma değer vergisinden istisna edilmiştir.

Aynı Kanunun 12/2’nci maddesinde de, …….bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için;

a)         Hizmetlerin yurtdışındaki bir müşteri için yapılmış olması,

b)         Hizmetten yurtdışında faydalanılması,

 şartlarının yerine getirilmiş olması gerektiği hüküm altına alınmıştır.

 Konu ile ilgili olarak, 26 Seri Nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliğinin “Hizmet İhracı” başlıklı bölümünde; “Hizmet ihracatında katma değer vergisi istisnasının uygulanabilmesi için aşağıda belirtilen dört şartın birlikte gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

 1-Hizmet Türkiye’de yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır:

 Yurt dışındaki müşteriden kasıt, hizmet sunulan kişinin ikametgahı, işyeri, kanuni ve iş merkezinin yurt dışında kendi adına müstakil olarak faaliyet gösteren şube, acenta, temsilci ve bürosunun olması gerekmektedir.

 2-Fatura ve benzeri nitelikteki belge yurt dışındaki bir müşteri adına düzenlenmelidir.

 Yapılan hizmet ile ilgili olarak düzenlenecek fatura veya benzeri belgenin, yukarıda özellikleri açıklanan yurt dışındaki bir müşteri adına olması zorunludur.

 3-Hizmet bedeli, döviz olarak Türkiye’ye getirilmelidir:

 Yurt dışındaki müşteri için yapılan hizmete ait bedelin, Türkiye’ye döviz olarak getirilmesi zorunludur. İstisnadan yararlanacak olanın döviz alım bordrosu veya dövizin Türkiye’ye getirildiğini tevsik eden , kambiyo mevzuatına göre geçerli diğer bir belge ile bunu tevsik etmesi gerekmektedir.

4-Hizmetten yurt dışında yararlanılmalıdır:

İstisnanın uygulanabilmesi için hizmetten yurt dışında yararlanılmış olması gerekir. Diğer bir anlatımla, yurt dışındaki müşteri için verilen hizmetin bu müşterinin, Türkiye’deki faaliyetleri ile ilgili olmaması gerekmektedir.” ifadesi yer almaktadır. 

Öte yandan, aynı kanunun 30/a maddesinde vergiye tabi olmayan veya vergiden istisna edilmiş malların teslimi ve hizmet ifası ile ilgili alış vesikalarında gösterilen veya bu mal ve hizmetlerin maliyetleri içinde yer alan katma değer vergisinin indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Sonuç itibariyle, işçilik hizmetleri, yurt dışında verildiğinden katma değer vergisinin konusuna girmemektedir. 

Koray ATEŞ
SMMM-E. Öğretim Görevlisi
Akdeniz Denetim YMM Ltd.Şti.
Fax:0224 224 53 54
korayates@muhasebetr.com

(18.04.2011)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.