Odalara veya sendikalara bağlı ve bedelsiz hizmet veren Lokal işletmecileri kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis etmeli midir?

 

Soru:

 

Odalara veya sendikalara bağlı ve bedelsiz hizmet veren Lokal işletmecileri kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis etmeli midir?

Cevap:
Günümüzde bazı odalara, sendikalara veya benzeri kuruluşlara ait ve bedelsiz çay, kahve vs. gibi hizmet veren lokallerin ayrı bir kurumlar vergisi mükellefiyeti tesis edip etmeyeceği konusu  önem arz etmekte ve karşımıza sıkça çıkan konular arasında yer almaktadır.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 1. maddesinin birinci fıkrasında; sermaye sirketleri, kooperatifler, iktisadî kamu kurulusları, dernek veya vakıflara ait iktisadî isletmeler ve is ortaklıklarının kazançlarının kurumlar vergisine tâbi oldugu hüküm altına alınmıstır

Bu hükme göre; dernek veya vakıflar (tüzel kisiligi itibarıyla) kurumlar
vergisinin konusu dısında olup bunlara ait iktisadi isletmelerin kurumlar vergisi
mükellefiyeti bulunmaktadır.

Aynı kanunun ‘Mükellefler' baslıklı 2. maddesinin 5. fıkrasında, " Dernekveya vakıflara ait iktisadî isletmeler: Dernek veya vakıflara ait veya baglı olupfaaliyetleri devamlı bulunan ve bu maddenin birinci ve ikinci fıkraları dısında kalanticarî, sınaî ve ziraî isletmeler ile benzer nitelikteki yabancı isletmeler, dernek veyavakıfların iktisadî isletmeleridir. Bu Kanunun uygulanmasında sendikalar dernek;cemaatler ise vakıf sayılır. " , 6. fıkrasında ise; " iktisadî kamu kurulusları ile dernek
veya vakıflara ait iktisadî isletmelerin kazanç amacı gütmemeleri, faaliyetlerininkanunla verilmis görevler arasında bulunması, tüzel kisiliklerinin olmaması, bagımsız muhasebelerinin ve kendilerine ayrılmıs sermayelerinin veya is yerlerinin bulunmaması mükellefiyetlerini etkilemez. Mal veya hizmet bedelinin sadece maliyeti karsılayacak kadar olması, kâr edilmemesi veya kârın kurulus amaçlarına tahsis edilmesi bunların iktisadî niteligini degistirmez." hükümlerine yer verilmistir.

Konu ile ilgili açıklamaların yer aldıgı 1 Seri Nolu Kurumlar Vergisi Genel tebliginin: ‘2.4. Dernek veya vakıflara ait iktisadi isletmeler' baslıklı bölümünde;
"...
iktisadi isletmenin belirlenmesinde Kanunun 2'nci maddesinin besinci fıkrasında belirlenen kosullar dikkate alınacak olup isletmelerin belirgin özellikleri baglılık, devamlılık ve faaliyetin ticari, sınai veya zirai bir mahiyet arz etmesidir. Diger bir anlatımla iktisadi isletmenin unsurları, ticari faaliyetin de temel özelliklerinden olan, bir organizasyona baglı olarak piyasa ekonomisi içerisinde bedel karsılıgı mal alım satımı, imalatı ya da hizmet ifaları gibi faaliyetlerdir. Kanun, bu gibi halleri tek tek
saymak yerine, dernek ya da vakıf tarafından piyasa ekonomisi içerisinde icra edilen
tüm iktisadi faaliyetleri kapsama almıstır.

Dernek veya vakfa ait bir iktisadi isletmenin varlıgından söz edilebilmesi için
iktisadi isletmenin;

Dernek veya vakfa ait veya baglı olması (ait olma, sermaye bakımından; baglı olma ise idari bakımdan baglılıgı ifade eder),
Sermaye sirketi veya kooperatif seklinde kurulmamıs olması,
Ticari, sınai veya zirai alanda devamlı olarak faaliyette bulunması
gerekmektedir.

Devamlılık unsuru, bir hesap dönemi içinde aynı veya ayrı faaliyet alanlarında ticari mahiyet arz eden islemlerin birden fazla yapılmasını ifade etmektedir. Aynı hesap döneminde tek islem nedeniyle ticari faaliyetin devamlılık unsurunun olustugunu kabul etmek mümkün olmamakla birlikte, faaliyetin organizasyon gerektirmesi veya amacının ticari olması durumunda devamlılık unsurunun varlıgı
kabul edilir.

Ticari organizasyon, sermaye tahsisi, isyeri açılması, personel istihdamı, ticaret siciline kaydolmak gibi unsur ve sartlardan tümü veya bir kısmı yerine getirilmek suretiyle belirli sekilde kurulmus olacaktır. Bu takdirde bu organizasyon içinde bir takvim yılında veya iki veya üç yılda tek bir islem yapılmıs olsa dahi ticari faaliyetin varlıgı kabul edilecektir.
...
Anılan sartları tasıyan dernek veya vakıfların iktisadi isletmeleri;
Kazanç gayesi güdüp gütmediklerine,
Faaliyetin, kanunla verilmis görevler arasında bulunup bulunmamasına,
Tüzel kisilige sahip olup olmamalarına,
Bagımsız muhasebelerinin bulunup bulunmamasına,
Kendilerine tahsis edilmis sermaye veya is yerlerinin olup olmadıgına
bakılmaksızın vergiye tabi tutulurlar.

Diger taraftan,
Satılan mal veya hizmete ait bedelin sadece maliyeti karsılayacak kadar olması,
Kâr edilmemesi,
Kârın kurulus amaçlarına tahsis edilmesi
bunların iktisadi isletme olma vasfını degistirmeyecektir.

Kazanç saglama amacı olmasa dahi isletmenin konusunun ve faaliyetinin, her türlü mal ve hizmet satısı ya da bunlara benzer sekillerde olması ve devamlı surette yapılması durumlarında da dernek veya vakıflara ait iktisadi isletme olustugu kabul edilecektir.

iktisadi isletmenin tanımı içinde yer alan ve devamlı olarak yapılan ticari, sınai veya zirai faaliyetten söz edebilmek için bu isletmenin tedavül ekonomisine katılması, baska bir ifadeyle isletmede üretilen veya alınan malların veya verilen hizmetin bir bedel karsılıgı satılmıs olması gerekir. Aksi halde diger unsurlar var olsa dahi bir iktisadi isletmenin varlıgından söz edilemez.
..." açıklamalarına yer verilmistir.

Tüm bu açıklananlar tek bir cümleyle özetleyecek olursak; sendika, oda vs. gibi kurumların  lokallerinde verilen çay ve mesrubatın bedelsiz olarak satılması ve herhangi bir gelir getirici faaliyette bulunmaksızın üyelere hizmet verilmesi nedeniyle iktisadi isletme olusmayacagından kurumlar vergisi mükellefiyeti dogmayacaktır.

Ancak, kar amacı bulunmasa dahi sadece masrafları karsılayacak kadar da olsa söz konusu lokalde verilen hizmetler karsılıgında bir bedel alınması (bagıs ve benzeri adlar altında alınanlar dahil) durumunda, iktisadi isletmenin kurumlar vergisi mükellefi olacagının bilinmesi gerekir.



Koray ATEŞ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
E. Öğretim Görevlisi
korayates@muhasebetr.com
www.MuhasebeTR.com

(28.12.2010)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.