Sabit kıymet yenileme fonu uygulaması ve muhasebe kaydı

 

Soru:

 

Sabit kıymet yenileme fonu uygulaması ve muhasebe kaydı örneği nasıl yapılmalıdır?

Cevap:
Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kar ve zarar hesabına geçirilir. İşletme hesabı esasında defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde hâsılat veya gider kaydederler. Satış kârının tespitinde birikmiş amortismanlar gelir olarak dikkate alınacaktır.
Bir işletmede satılan iktisadi kıymetin yenilenmesi zorunlu olduğunda veya işletme yönetimince yenilemeye karar verildiğinde, satıştan doğan kâr sonuç hesaplarına intikal ettirilmeyip bilanço pasifinde üç yıl süreyle tutulabilir. Yenileme fonu adı verilen bu düzenleme sadece amortismana tabi iktisadi kıymetlerde uygulanabilir. Yenileme fonu olarak ayrılacak kazancın işletmeden çekilmemiş olması gerekmektedir.
Diğer taraftan yenileme fonunun bilânçoda izlenmesi gerektiğinden bu uygulamadan sadece bilânço usulüne göre defter tutan işletmeler yararlanabilecektir.
Elden çıkarılan iktisadi kıymetin daha önce yeniden değerlemeye veya enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş olması yenileme fonu ayrılmasına engel değildir.
Yenileme fonu açısından satışın peşin, vadeli ya da trampa şeklinde olmasının önemi bulunmamaktadır. Ancak dövizli bedelle satılan kıymetlere ilişkin olarak sonradan vadeli alacak nedeniyle hesaplanacak kur farkları, yenileme fonuna alınmayıp doğrudan gelir yazılmalıdır.
Yeni alınacak kıymetin hiç kullanılmamış olması yenileme fonu kullanımı için şart değildir. Yalnız alınan kıymetin cins ve vasıf olarak satılan kıymetle aynı olması zorunludur.
Yenileme fonu üç yıl içinde yeni alınan kıymetin amortismanına mahsup edilir. Yeni kıymet alınmış dahi olsa üç yıl içinde kullanılmayan yenileme fonu üçüncü yılın sonunda gelir yazılmalıdır.
Uygulama: (A) A.Ş. Kayıtlı değeri 15.000 TL, birikmiş amortismanı 12.000 TL olan makineyi, 10.10.2010 tarihinde 10.000 TL’ye satmış ve satıştan doğan karı yenileme fonuna almıştır. Şirket, 10.01.2011 tarihinde 30 milyara yeni bir makine almıştır. Yeni makinenin faydalı ömrü 5 yıldır. Bu durumda muhasebe kayıtları aşağıdaki gibi gerçekleşecektir.

- Makine Satışı
------------------------------------------------- 10.10.2010 -------------------------------------------------   
102 Bankalar                                                 11.800
257 Birikmiş Amortismanlar                            12.000
                   253 Makine ve Teçhizat                                         15.000
                   391 Hesaplanan KDV                                              1.800
                   679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar                          7.000
------------------------------------------------------- / ----------------------------------------------------------   

- Satış Karının Yenileme Fonuna Devri
------------------------------------------------ 31/12/2010 -------------------------------------------------
679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar                  7.000
                    549 Özel Fonlar                                                     7.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------   

- 31.12.2011 Amortisman Ayrılması
------------------------------------------------ 31/12/2011 -------------------------------------------------
549 Özel Fonlar                                              6.000
                   257 Birikmiş Amortismanlar                                      6.000
------------------------------------------------------- / -------------------------------------------------------



Koray ATEŞ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
E. Öğretim Görevlisi
korayates@muhasebetr.com
www.MuhasebeTR.com

(24.12.2010)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.