Atiklerin Satılmasında Geçmiş Dönem Ayrılmayan Amortismanların Olması Durumunda Muhasebe Uygulaması

Cevap: Örnek: 01.01.2021 yılında aktife alına ticari aracın değer 50.000 TL’dir. İtfa süresi 4 yıl olmaklar beraber 2021 ve 2022 yıllarında amortisman ayrılmış olup 2023 ve 2024 yıllarında amortisman ayrılmamıştır. Araç 2025 yılında 20.000 TL’ye satılmıştır.

Bu örnek doğrultusunda 2 görüş mevcuttur.

a) 1.GÖRÜŞE GÖRE KAYIT:

------------------------------------------------2025-------------------------------------------

689 DİĞ.OL.DIŞ.GİD.ZAR.                25.000
                                   257 BİRİKMİŞ AMORT              25.000

Geçmiş dönem ayrılmayan amortismanların kaydı

--------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------2025-------------------------------------------

102 BANKALAR                    20.000
257 BİRİK. AMORT.              50.000

                                   254 TAŞITLAR                                      50.000
                                   679 DİĞ.OL.DIŞ.GEL.KAR.                  20.000

Araç Satış Kaydı

--------------------------------------------------------------------------------------------------

------------------------------------------------2025-----------------------------------------------

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER        25.000

                  951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER       25.000

------------------------------------------------------------------------------------------------------

b) 2.GÖRÜŞE GÖRE KAYIT:

-----------------------------------------------2025-----------------------------------------------

102 BANKALAR                          20.000

257 BİRİK. AMORT.                   25.000

689 DİĞ.OL.DIŞ.GİD.ZAR.          5.000

                          254 TAŞITLAR                        50.000

Araç Satış Kaydı

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Bu kayıtlardan ilk görüşteki kayıt, hazine zararının olmaması için genellikle uygulanan kayıttır. Fakat Gelir İdaresi Başkanlığı’nın verdiği B.07.1.GİB.0.03.29/2973-315-442 sayılı muktezasında “…… iktisadi kıymetler için ayrılan amortisman tutarı ancak ilgili olduğu yılda dikkate alınması gerekmekte olup, herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması ya da eksik ayrılması halinde amortisman süresinin uzatılmasına ve daha sonradan ayrılan amortisman giderinin ilgili olduğu yıldan başka bir yılda gider olarak dikkate alınmasına, daha açık bir ifade ile herhangi bir yıl amortisman ayrılmaması ya da eksik ayrılması sebebiyle amortisman süresinin son yılında iktisadi kıymetin itfa edilmemiş bakiye değerinin (net defter değerinin) o yıl defaten gider olarak dikkate alınmasına imkan bulunmamaktadır. 

Şu kadar ki, VUK’nun 328. maddesi gereği, amortismana tabi bir iktisadi kıymetin satılması halinde alınan bedel ile iktisadi kıymetin (amortisman konu edilmiş olması halinde, ayrılan amortisman tutarları düşüldükten sonra kalan net) değeri arasındaki farkın kar ve zarar hesabına geçirileceği tabiidir.” 

Görüldüğü gibi, Maliye İdaresi’nin anlayışına göre mükelleflerin her bir sabit kıymet için ilgili yılında, hiç amortisman ayırmama veya eksik amortisman ayırma hakları vardır. Bu şekilde kullanılmayan amortisman hakları izleyen yıllarda kullanılamamakla beraber, amortismandaki bu eksiklik ilgili sabit kıymetin net defter değerinin aynı miktarda yüksek kalmasını sağladığı için, sabit kıymetin satışında maliyet olarak dikkate alınabilmektedir.

Konu ile ilgili Danıştay’ın görüşü de yukarıda izah edilen Maliye İdaresi görüşüne paraleldir. Nitekim, Danıştay 3. Dairesi’nin E.1984/1879; K.1984/3360 sayılı kararında; 
“…… satışı yapılan minibüs için amortisman ayrılmadığı sabit bulunduğundan alış ve satış bedelleri arasındaki farka ayrılması gereken amortisman miktarının eklenmesinde kanuni uyarlık bulunmadığı,…..” ifadesi yer almıştır. Bu ifadeden anlaşıldığı üzere minibüsün sahibi olan mükellef bu minibüs için amortisman ayırma haklarını hiç kullanmamış, dolayısıyla minibüsün net aktif değerinde eksilme olmamıştır.

Dr. Koray ATEŞ
korayates@muhasebetr.com

(13.03.2025)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.