İşimiz gereği sık sık yurt dışına seyahate çıkıyoruz. Yurt dışında yaptığımız harcamalarda nasıl bir belge düzeni temin etmeliyiz. Bu harcamaları kurum kazancından indirebilir miyiz?

 

Soru:

 

İşimiz gereği sık sık yurt dışına seyahate çıkıyoruz. Yurt dışında yaptığımız harcamalarda nasıl bir belge düzeni temin etmeliyiz. Bu harcamaları kurum kazancından indirebilir miyiz?

Cevap:
193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’nun 40’ıncı maddesinin (1)’inci bendinde; ticari kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genel giderlerin, (4)’üncü bendinde ise; işle ilgili ve yapılan işin önem ve genişliği ile orantılı ve seyahat amacının gerektirdiği süreyle sınırlı olmak şartıyla, seyahat ve ikamet giderlerinin, safi kazancın tespitinde gider olarak indirilmesinin kabul edileceği, belirtilmiştir.

Aynı Kanunun 24’üncü maddesinin (2)’nci bendinde ise; Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler (ticari,zirai ve mesleki işletmeler) tarafından, işle ilgili seyahat yapan idare meclisi başkanı ve üyeleri ile denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbaplarına verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen gündelikler, gelir vergisinden istisna edilmiştir. Aynı bendin parantez içinde ise; “Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazlaysa veya devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.”  hükmü yer almaktadır.

Konuyla ilgili olarak 06.02.1983 tarih ve 17951 Sayılı Resmi Gazete’ de yayınlanan 138 Seri   No’lu  Gelir Vergisi Genel Tebliği’nin “Fiili Yemek ve Yatmak Giderleri” başlıklı 3’üncü bölümünde;
                                       
“... Harcırah Kanunu kapsamı dışında kalan müesseseler tarafından hizmet erbabına ödenen fiili yemek ve yatmak giderleri 1/1/1983 tarihinden itibaren Devlet Memurlarına ödenen gündeliklerle mukayesede dikkate alınmayacaktır. Ancak, yemek ve yatmak giderlerinin tevsik edilmemesi halinde, bu giderlere karşılık olarak verilen gündeliklerin aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen miktarı veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşan kısmının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekir.
Diğer taraftan, anılan personele fiili yemek ve yatmak giderleri dışında gündelik de ödendiği takdirde bu gündeliklerin tamamının ücret olarak vergiye tabi tutulması gerekecektir.” açıklaması yer almaktadır.

Diğer taraftan, yurt dışında yapılan işle ilgili seyahat giderlerinin indirilebilmesi için, ispat edici belgelere dayandırılması gerekmektedir. Yani bu giderlerin, yurt dışında mukim kişi ve kuruluşlardan alınacak  belgelerle tevsik edilmesi gerekir. Yurt dışındaki faaliyetlerle ilgili olarak yapılan giderlerin belgelendirilememesi halinde söz konusu harcamaların gider olarak kaydedilmesi mümkün değildir.

Bununla birlikte, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 228’inci maddesinde; “Aşağıdaki giderler için ispat edici kağıt aranmaz:
1. Örf ve teamüle göre bir vesikaya istinat ettirilmesi mutat olmayan müteferrik giderler;
2. Vesikanın teminine imkan olmayan giderler;
3. Vergi kanunlarına göre götürü olarak tespit edilen giderler.
1 ve 2 numaralı fıkralarda yazılı giderlerin gerçek miktarları üzerinden kayıtlara geçirilmesi ve miktarlarının işin genişliğine ve mahiyetine uygun bulunması şarttır.” hükmüne yer verilmek suretiyle bir kısım harcamalar için belgelendirme mecburiyeti aranmamaktadır.

Yine söz konusu Kanunda, yurtdışında yapılan  masrafların belgelendirilmesi ve yasal defterlere kaydıyla  ilgili özel hükümler bulunmamakla birlikte, belgelendirme ve kayıt ile ilgili esaslar genel mahiyette olup, hem yurt içindeki hem de yurt dışındaki harcamaların belgelendirilmesi ve kaydedilmesi açısından geçerlidir.

Konuya ilişkin olarak 253 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (B) bölümünde;
 “... yurt dışında mukim kişi veya kuruluşlara yaptırılan iş veya hizmetler karşılığında alınan belgelerin, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içinde noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik edilme zorunluluğu kaldırılmıştır
Buna göre, yurt dışındaki kişi veya firmalardan belge alan mükellefler, bu belgeleri defter kayıtlarında gider olarak göstermeleri sırasında belgelerde yazılı bedelleri, belgelenin düzenlendiği günde Merkez Bankasınca belirlenen döviz alış kuru üzerinden Türk Lirasına çevirerek kayıtlarında göstereceklerdir. Ancak inceleme sırasında inceleme elamanınca lüzum görülmesi halinde, mükellefler bu belgelerini tercüme ettirmek zorundadırlar.” açıklaması yapılmıştır.
                                           
Yukarıda yer verilen hükümler ve açıklamalar çerçevesinde:
 
1) İşle ilgili ve yapılan işin önem ve genişliği ile orantılı, seyahat amacının gerektirdiği süreyle sınırlı olmak şartıyla, yurtdışı seyahat ve ikamet giderleri, yurtdışından temin edilen belgelere dayalı olarak gider yazılabilecektir. Belgesi olmamakla birlikte hamaliye, bahşiş, taksi, dolmuş gibi küçük masrafların da gider kaydedilmesi mümkündür. İş seyahatine gidenlere yukarıda belirtilen giderler dışında ayrıca harcırah adı altında veya başka bir adla herhangi bir ödeme yapılması mümkün değildir. Böyle bir ödeme yapılması durumunda ise, yapılan bu ödemelerin tamamının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 61’inci Maddesi gereğince, net ücret ödemesi kabul edilerek; brüte çevrilmek suretiyle gelir vergisine tabi tutulması gerekir. Ücret olarak nitelendirilen bu ödemelerin kurum kazancının tespitinde gider olarak yasal defterlere kaydedileceği tabiidir.

  Ayrıca, işle ilgili seyahat harcamaları karşılığında yurt dışında mukim kişi ve kuruluşlardan alınan belgelerin, 253 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği uyarınca, yurt dışındaki temsilciliklerimizde veya yurt içinde noterlerde Türkçe'ye tercüme ve tasdik ettirme zorunluluğu olmayıp; bu belgelerde yer alan bedeller, anılan tebliğde yapılan açıklamalara göre defterlere kaydedilecektir. Ancak, inceleme sırasında inceleme elamanınca lüzum görülmesi halinde, bu belgelerin tercüme ettirilme zorunluluğu bulunmaktadır.

2) İşle ilgili yurtdışı seyahatlere ilişkin harcamaların, harcırah uygulanmak suretiyle ödenmesi ve defterlere gider yazılması da mümkündür. Bu usulün seçilmesi durumunda; Gelir Vergisi Kanunu’nun 24’üncü 2’nci bendinde sayılan kişilere, belgeye dayanan gerçek yol giderlerinin tamamı ile belgelendirilemeyen yemek ve yatmak giderlerine karşılık olmak üzere, en yüksek devlet memuruna (Başbakanlık Müsteşarına)  yurt dışı seyahatler nedeniyle ödenmesi gereken gündelik tutarı kadar veya altında, gelir vergisinden istisna ödeme yapılabilecek ve yapılan bu ödeme, defterlere gider olarak kaydedilebilecektir. Bununla birlikte, belgelendirilen yemek ve yatmak giderlerinin, en yüksek devlet memuruna verilen harcırah gündeliği ile herhangi bir kıyaslama yapılmaksızın, tamamının gelir vergisinden istisna edilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, belgelendirilemeyen yemek ve yatmak giderlerine karşılık verilen  gündeliklerin, en yüksek devlet memuruna ödenen gündeliği aşan kısmı, net ücret olarak değerlendirilerek; brüte dönüştürülmek suretiyle gelir vergisi stopajına tabi tutulacaktır. Ücret olarak nitelendirilen bu ödemelerin de, kurum kazancının tespitinde gider olarak yasal defterlere kaydedileceği açıktır.



Koray ATEŞ
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
E. Öğretim Görevlisi - Denetçi
korayates@muhasebetr.com
www.MuhasebeTR.com

(12.03.2010)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.