Pillar 2

16 Temmuz 2024'te TBMM'ye sunulan ve 2 Ağustos 2024'te yürürlüğe giren yasa tasarısı, OECD'nin Pillar 2 kurallarına uyum kapsamında Yerel ve Küresel Asgari Kurumlar Vergisi'ni Türk vergi mevzuatına kazandırdı. Bu önemli adım, küresel vergi rekabetinde Türkiye'nin konumunu güçlendirirken, şirketler için yeni bir uyum sürecini de beraberinde getiriyor.

Bu konu hakkında kısa bir örnek sunarak, konuya açıklık getirmeye çalışacağım.

Örnek;

OECD'nin Pillar 2 (Küresel Asgari Vergi) kapsamında, çok uluslu bir şirketin "Top-Up Tax" (Ek Vergi) hesaplamasını basit bir örnekle açıklayalım.

Amaç: Her ülkede ödenen verginin, %15 efektif vergi oranı (ETR) altında kalmamasını sağlamak.

Örnek Senaryo

X Şirketi, üç ülkede faaliyet gösteriyor:

Ülke	Vergiye Tabi Kâr (€)	Ödenen Vergi (€)	ETR (Ödenen Vergi / Kâr)
A	10.000.000	1.000.000	%10
B	5.000.000	1.000.000	%20
C	3.000.000	300.000	%10

---

Adım 1: ETR ve Top-Up Tax Hesaplama

Pillar 2'ye göre, ETR %15'in altında olan ülkeler için Top-Up Tax uygulanır:

• A Ülkesi:
  • ETR = %10 < %15 → Top-Up Tax = (15% - 10%) × 10.000.000 = 500.000 €
• C Ülkesi:
  • ETR = %10 < %15 → Top-Up Tax = (15% - 10%) × 3.000.000 = 150.000 €
• B Ülkesi: ETR = %20 > %15 → Top-Up Tax yok.

Adım 2: Toplam Ödenecek Vergi

• A Ülkesi: 1.000.000 € (mevcut) + 500.000 € (Top-Up) = 1.500.000 €
• C Ülkesi: 300.000 € (mevcut) + 150.000 € (Top-Up) = 450.000 €
• B Ülkesi: 1.000.000 € (değişiklik yok).

Toplam Vergi Yükü:
1.500.000 € (A) + 1.000.000 € (B) + 450.000 € (C) = 2.950.000 €

Sonuç

• Pillar 2, X Şirketi'nin A ve C ülkelerinde ödediği vergiyi %15'e tamamlamıştır.
• Top-Up Tax ile şirketin 650.000 € ek vergi ödemesi gerekmektedir.

 Önemli Notlar

1. Gerçek hesaplamalarda GloBE kuralları (örneğin, maddi varlık istisnası, zarar mahsubu) karmaşıklaştırır.
2. Sadece yıllık 750 milyon €+ küresel cirosu olan şirketler Pillar 2'ye tabidir.
3. Ülkeler, Top-Up Tax'i kendi mevzuatlarına göre (örneğin, IIR* veya UTPR*) tahsil eder.

 IIR* (Income Inclusion Rule - Gelir Dahil Etme Kuralı)

• Amacı: Bir çok uluslu şirketin yurtdışındaki bağlı kuruluşlarında ödenen vergilerin %15 asgari oranın altında kalması durumunda, ana şirketin bulunduğu ülkenin bu eksik kısmı vergilendirmesini sağlamak.
• Nasıl Çalışır?
  • Şirketin ana ülkesi, yurtdışı bağlı kuruluşlarının kârlarını kendi vergi matrahına dahil eder.
  • Eğer yurtdışı bağlı kuruluşun ETR'si %15'in altındaysa, ana şirket bu eksik kısmı "Top-Up Tax" olarak öder.
  • Örnek: Bir Alman şirketinin İrlanda'daki bağlı kuruluşunun ETR'si %10 ise, Almanya bu %5'lik farkı vergilendirir.

---

UTPR* (Undertaxed Payments Rule - Yetersiz Vergilendirilmiş Ödemeler Kuralı)

• Amacı: IIR'nin uygulanamadığı durumlarda (örneğin, ana şirketin bulunduğu ülke Pillar 2'yi uygulamıyorsa), diğer ülkelerin bu eksik vergiyi tahsil etmesini sağlamak.
• Nasıl Çalışır?
  • UTPR, şirketin faaliyet gösterdiği diğer ülkelerde devreye girer.
  • Bu ülkeler, şirketin yetersiz vergilendirilmiş kârlarına karşılık gelen bir vergi kesintisi veya ek vergi uygular.
  • Örnek: Bir ABD şirketinin İrlanda'daki bağlı kuruluşunun ETR'si %10 ise ve ABD Pillar 2'yi uygulamıyorsa, şirketin faaliyet gösterdiği diğer ülkeler (örneğin Fransa veya Almanya) bu %5'lik farkı vergilendirebilir.

Örnek Senaryo ile Açıklama

Bir Alman şirketinin İrlanda'daki bağlı kuruluşu 10 milyon € kâr elde ediyor ve %10 vergi ödüyor (1 milyon €).

• IIR Uygulaması:
  • Almanya, İrlanda'daki ETR'nin %15'in altında olduğunu tespit eder.
  • Eksik kalan %5'lik vergiyi (500.000 €) "Top-Up Tax" olarak tahsil eder.
• UTPR Uygulaması (Almanya IIR'yi uygulamazsa):
  • Şirketin faaliyet gösterdiği diğer ülkeler (örneğin Fransa), bu 500.000 €'luk eksik vergiyi tahsil eder.

---

Sonuç

• IIR, ana şirketin bulunduğu ülkenin eksik vergiyi tahsil etmesini sağlar.
• UTPR, IIR'nin uygulanamadığı durumlarda devreye girerek, diğer ülkelerin eksik vergiyi tahsil etmesini sağlar.
• Bu iki kural, çok uluslu şirketlerin vergi planlaması yaparak düşük vergili ülkelere yönelmesini engellemeyi amaçlar.

IFRS Efekti Sonrası

Önceki hesaplamalarımızı IFRS (Uluslararası Finansal Raporlama Standartları) kapsamındaki ertelenmiş vergi varlıklarını (DTA) hesaba katmadan yapmıştık.

Şirketler, bu tür hesaplamaları yaparken hem finansal raporlama standartlarına hem de küresel vergi düzenlemelerine uyum sağlamalıdır. Bu süreçte, ertelenmiş vergi varlıklarının ve yükümlülüklerinin doğru bir şekilde değerlendirilmesi büyük önem taşır. Ayrıca, Pillar 2'nin getirdiği ek vergi yükünün şirketlerin nakit akışları üzerindeki etkisi dikkatle incelenmelidir.

Bu tür karmaşık hesaplamalar, şirketlerin vergi planlaması ve finansal stratejileri üzerinde önemli etkilere sahip olabilir. Bu nedenle, konunun uzmanlarından destek almak ve güncel düzenlemeleri yakından takip etmek şarttır.

Şimdi ise, IFRS Ertelenmiş Vergi Varlıkları ile OECD Pillar 2 kurallarını birleştiren bir örnek üzerinden hesaplama yaparak, ertelenmiş vergi varlıklarının (DTA) Pillar 2'nin "Küresel Asgari Vergi" hesaplamasını nasıl etkilediğini göstermeyi amaçlıyoruz.

Temel Bilgiler

1. IFRS Ertelenmiş Vergi Varlığı (DTA):
   • Vergiye tabi kâr ile muhasebe kârı arasındaki geçici farklardan (örneğin, zarar mahsubu, amortisman farkları) kaynaklanır.
   • Şirketin gelecekteki vergi ödemelerini azaltmak için kullanılabilir.
2. Pillar 2 (GloBE Kuralları):
   • Vergiye tabi kâr üzerinden %15 efektif vergi oranı (ETR) zorunluluğu.
   • ETR hesaplanırken "covered taxes" (ödenen cari vergi + ertelenmiş vergi ayarlamaları) dikkate alınır.
   • ETR < %15 ise Top-Up Tax uygulanır.

---

Örnek Senaryo

X Şirketi, A ülkesinde faaliyet gösteriyor:

• Vergiye Tabi Kâr: 10.000.000 €
• Yerel Kurumlar Vergisi Oranı: %10
• Ödenen Cari Vergi: 10.000.000 × %10 = 1.000.000 €
• Ertelenmiş Vergi Varlığı (DTA):
  • Geçmiş yıldan aktarılan zarar: 2.000.000 €
  • Bu zarar, gelecekteki kârlarla mahsup edilebilir.
  • DTA Değeri: 2.000.000 × %10 (yerel vergi oranı) = 200.000 €

Adım 1: IFRS Ertelenmiş Vergi Muhasebesi

• Vergi Gideri (Gelir Tablosu):
  Cari Vergi (1.000.000 €) – DTA Kullanımı (200.000 €) = 800.000 €
• Net Kâr: 10.000.000 – 800.000 = 9.200.000 €

Adım 2: Pillar 2 (GloBE) ETR Hesaplaması

Pillar 2, covered taxes (cari vergi + ertelenmiş vergi düzeltmeleri) kullanır:

• Covered Taxes:
  Cari Vergi (1.000.000 €) + Ertelenmiş Vergi Düzeltmesi
  • DTA'nın kullanılması, vergi giderini azalttığı için covered taxes'ı da azaltır:
    Covered Taxes = 1.000.000 – 200.000 = 800.000 €
• ETR:
  Covered Taxes / Vergiye Tabi Kâr = 800.000 / 10.000.000 = %8

Adım 3: Top-Up Tax Hesaplaması

ETR (%8) < %15 olduğu için Top-Up Tax gerekli:

• Top-Up Tax Oranı: %15 – %8 = %7
• Top-Up Tax Tutarı: 10.000.000 × %7 = 700.000 €

---

Adım 4: Nihai Vergi Yükü

• Toplam Covered Taxes: 800.000 € (cari vergi – DTA)
• Top-Up Tax: 700.000 €
• Toplam Ödenen Vergi: 800.000 + 700.000 = 1.500.000 €
• ETR Sonrası: 1.500.000 / 10.000.000 = %15 (Pillar 2 hedefi sağlandı).

---

Sonuç

• X Şirketi, DTA kullanarak 800.000 € vergi gideri raporladı, ancak Pillar 2 kuralları nedeniyle 700.000 € ek vergi (Top-Up) ödemek zorunda kaldı.
• IFRS ve Pillar 2 Çelişkisi:
  • DTA, finansal tablolarda vergi tasarrufu sağlar, ancak Pillar 2, covered taxes'ı düşürerek ETR'yi azaltır ve ek vergiye yol açar.
  • Bu durumda, şirketin nakit çıkışı 1.500.000 € olur (1.000.000 cari + 700.000 Top-Up).

---

Önemli Notlar

1. Deferred Tax Adjustment:
   • Pillar 2'de ertelenmiş vergiler, GloBE vergi oranı (%15) baz alınarak yeniden hesaplanır.
   • Örneğin, DTA'nın değeri yerel oran (%10) yerine %15 ile hesaplansa:
     • DTA = 2.000.000 × %15 = 300.000 €
     • Covered Taxes = 1.000.000 – 300.000 = 700.000 €
     • ETR = %7 → Top-Up Tax = 800.000 € olurdu.
2. Zarar Mahsubu Sınırlamaları:
   • Pillar 2, zarar mahsubunu sınırlayabilir (örneğin, %15'ten fazla düşüş yasak).
3. Karmaşıklık:
   • Gerçek hesaplamalarda QIHS (Qualified IIR and UTPR), maddi varlık istisnası gibi düzenlemeler eklenir.

SMMM YILMAZ EVRİM ALTUN

evrimaltun@hotmail.com

(07.02.2025)

Kaynak: www.MuhasebeTR.com

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

>> YILIN KAMPANYASI: Muhasebecilere Özel Web Sitesi 1.249 TL + KDV  Ayrıntılar için tıklayın.