(ÇALIŞMANIN TAMAMINI BİLGİSAYARINIZA
KAYDETMEK İÇİN SAYFANIN ALTINDA DOSYA İNDİR YAZISINA
TIKLAYARAK DOSYAYI WORD HALİNDE BİLGİSAYARINIZA İNDİREBİLİRSİNİZ)

Sonuç ve Bir Tespit

            Vergi Kanunları uyarınca yıllara yaygın inşaat taahhüt ve onarım faaliyetinde bulunan işletmelerin  kar veya zararının tespiti inşaat eyleminin bittiği yılın sonunda yapılmaktadır. İnşaatın devam ettiği yıllar içinde elde edilen gelirler ve ortaya çıkan maliyetler, gelir ve maliyet hesaplarına aktarılmamakta, maliyetler 170-178 yıllara yaygın inşaat maliyeti hesabında, gelirler ise 350-358 inşaat onarım hakediş bedelleri hesaplarında takip edilmektedir.

İnşaatın bittiği yıl içinde ortaya çıkan maliyetler ve gelirler genel olarak muhasebe  uygulamalarında diğer yılların aksine, doğrudan doğruya maliyet(622 satılan hizmet maliyeti)hesaplarına ve gelir (600 - 601 satışlar) hesaplarına aktarılmaktadır. Asıl olan inşaatın sona erdiği yıl sonunda da diğer yıllarda yapıldığı gibi ilk önce maliyet ve gelirler 170-178 yıllara yaygın inşaat maliyeti ve 350-358 inşaat onarım ve hakediş bedelleri hesaplarına aktarılmalıdır. Böylece inşaatın devam ettiği yıllar itibariyle toplanan maliyet ve gelirler toplam olarak muhasebe kayıtlarında ilgili bu hesaplarda görülür. Bu aşamadan sonra  dönem sonu itibariyle  ilgili gider ve gelir hesaplarına aktarılmalıdır.

            İnşaatın bittiği yıl sonu itibariyle 170-178 hesaptaki tutarla  622 satılan hizmet maliyetindeki tutarın aynı olması gerekir. Aynı şekilde 350-358 inşaat onarım hakediş bedellerindeki tutar ile 600-601 satışlar hesabının tutarlarının da eşit olması gerekir. Son yıl ortaya çıkan maliyet ve gelirler doğrudan doğruya maliyet(622) ve gelir(600-601) hesaplarına aktarılması durumunda ise bu eşitlik sağlanamayacaktır. 170-178 yıllara yaygın inşaat maliyetleri hesabının parasal değeri 622 satılan hizmet maliyeti hesabından 350-358 inşaat onarım hakediş hesabının parasal değeri de 600-601 satışlar hesabındaki tutardan fazla olacaktır.

YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM İŞİNİN DİĞER İŞLERLE BİRLİKTE YAPILMASI DURUMUNDA MÜŞTEREK GİDER DAĞITIMI

Bilindiği gibi YSİOİ’nin diğer işlerle birlikte yapılması durumunda, işletme bünyesinde işlerle direkt ilgili olarak oluşan maliyet ve giderler işlere direkt yansıtılır. Ancak bir takım giderler vardır ki, işlerle direkt ilişkilendirilmesi mümkün olmadığından birebir dağıtımı da mümkün değildir. İşletme bünyesinde tüm işler için ortak olarak oluşan ve müşterek giderler diye adlandırılan genel giderlerin dağıtılmasına ilişkin GVK’nun 43 üncü maddesinde bir takım esaslar belirlenmiştir. Bu esaslar uyarınca ;

—       Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işi 42 nci madde kapsamına girmeyen işlerle birlikte yapılıyorsa her yıla ait müşterek genel giderler tahsil olunan istihkak bedelleriyle diğer işlere ait satış veya hasılat tutarının birbirine olan oranı dahilinde dağıtılacaktır.

—       Yine YSİOİ ve diğer işlerde ortak olarak kullanılan makine, teçhizat, bina, nakil vasıtaları gibi duran varlıkların amortismanları bunların her işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtılır.

Müşterek gider dağıtımı sırasında şu hususlara dikkat edilmelidir.

—       Kanun metnindeki “diğer işler” den maksat her türlü ticari ve sınai faaliyeti yanında yıllara sari iş organizasyonu çerçevesinde yapılan makine veya gayrimenkul kiralamaları, duran varlık satışları, iştirak gelirleri gibi arızi gelirleri de kapsamaktadır . Dolayısıyla,  müşterek giderlerden bunlara da pay verilmelidir. (Konuyla ilgili muhtelif Danıştay kararları da mevcuttur.)

—       Ticari işletmenin faaliyetlerinin bir sonucu olan mevduat faizi ve repo geliri gibi finansman gelirlerine de müşterek giderlerden pay verilebilmesi mümkündür. (14.4.1997 tarih ve B.07.0.GEL.0.51/5114 – 36 /15541 sayılı Bakanlık muktezası bu yönde görüş vermiştir.)

—       Müşterek finansman giderleri dağıtılırken,  bize göre işletme bünyesinde oluşan finansman gelirlerinin finansman giderlerinden mahsup edilmesi (netleştirilmesi), bu mahsup sonrası artan finansman giderlerinin dağıtıma tabi tutulması uygun olacaktır.

Bu anlayış çerçevesinde örneğin ABC A.Ş.’ nin 30.06.1999 tarihi itibariyle henüz bitmemiş yıllara sari işinden yıl içinde 450 milyar TL. istihkak aldığını, inşaat malzemesi alım satım işlerinden  1000 milyar TL. hasılat elde ettiğini ayrıca firmanın yıllara sari inşaat işleri için kullandığı bir iş makinasını kiraya verdiği ve aynı dönemde 50 milyar TL. kira geliri elde ettiğini ve firmanın dağıtıma tabi tutabileceği müşterek giderlerinin 200 milyar TL. olduğunu düşünelim. Bu takdirde mükellefin bu tarihte vereceği geçici vergi beyannamesinde geçici vergi matrahını tespit ederken aşağıdaki esasların dikkate alması gerekir.

Müşterek giderlerin YSİOİ’ne (Yıllara Sari İnşaat Onarım İşleri)  ait kısmı şöyle hesaplanır :

  YSİOİ ‘nden elde edilen istihkak toplamı                  = 450 = 0,3,  200 milyar x 0,3= 60 milyar TL.

Tüm işlerden elde edilen hasılat ve istihkak toplamı    1500

Kalan 140 milyarlık kısım ise diğer işlere ait gider payıdır.

Müşterek giderler yukarıdaki şekilde dağıtıldıktan sonra, giderlerin 60 milyarlık kısmı yıllara sari inşaat işinin maliyetine atılacak, kalan 140 milyar TL. lık kısmı geçici vergi döneminde beyan edilecek olan inşaat malzemesi alım – satım işi ile diğer arızı kira gelirinin, maliyeti olarak dönem karından indirilecektir. 

506 SAYILI SSK KANUNU  AÇISINDAN BAKIŞ

İŞYERİ TESCİL

işveren, örneği kurumca hazırlanacak işyeri bildirgesini işçi çalıştırmaya başlayacağı tarihten önce Kuruma doğrudan vermek veya iadeli taahhütlü olarak göndermekle yükümlüdür

SİGORTALI BİLDİRİM

İnşaat yerlerinde işe başlatılacak kimseler için işe başlatıldığı gün kuruma veya iadeli-taahhütlü olarak postaya verilen işe giriş bildirgeleri ile Kuruma ilk defa işyeri bildirgesi verilen işyerlerinde işe alınan işçiler için en geç bir ay içinde Kuruma verilen veya iadeli-taahhütlü olarak gönderilen işe giriş bildirgeleri de süresi içinde verilmiş sayılır.

İŞİN BİTİMİ

Özel inşaatlarda işin bitimi iskan raporu alınması için ilgili belediyeye müracaat edilen tarih esas alınır.

            Taahhüt işlerinde ise ihale makamının işi geçici kabulle teslim aldığı tarih işin bitim tarihidir.

ASGARİ İŞÇİLİK

Özel inşaat sahiplerinin belediyeden iskan ruhsatı alırken, ihaleli işlerde işin bitiminde teminat mektubunun geri alınmasında İlişiksizlik Belgesi istenmektedir. İlişiksizlik belgesi, özel inşaatlarda inşaat maliyetinin belli bir yüzdesi, ihaleli işlerde de alınan istihkak bedelinin yine belli bir yüzdesi işçilik olarak bildirilmesi gerekmektedir. Asgari İşçilik olarak  bildirilmesi gereken işçilik miktarı bildirilmişse, bildirilen işçilik ödenmişse ve kuruma sigorta borcu da yoksa ilişiksizlik belgesi verilmektedir.

Asgari işçilik bildirimin yapılıp yapılmadığının tespiti 3 şekilde  yapılmaktadır.

1.  Sigorta Kurumunun Ünitelerinde yapılan Asgari İşçilik Tespiti.

2. Meslek Mensuplarının (SMMM veya YMM) raporlarıyla yapılan asgari işçilik tespiti

3. Sigorta Müfettişlerin incelemesiyle Yapılan Asgari İşçilik Tespiti.

Asgari İşçilik tespiti yukarıda belirtilen üç durumdan herhangi birisiyle yapılabilmektedir. Ancak bazı hallerde 1. ve 2. sıradakilerle bu tespitlerin yapılması mümkün olmamakta mutlaka müfettiş incelemesi yapılması gerekmektedir.

            Asgari işçilik tespitinin kurum ünitesine ya da meslek mensubuna  yaptırılmasının şartları ve özellikli durumları aşağıdaki gibidir.

Asgari İşçilik Tespitinin Kurum Ünitesinde ya da Meslek Mensubuna yaptırılması

Kurum ünitelerince asgari tespit yapılabilmesi için süresinde işyeri bildirimin yapılmış  ve en az bir kez işçilik bildiriminde bulunmuş olmalıdır. Bu durumda Kurum ünitesinin yapacağı ön araştırma sonucu ihaleli işlerde istihkak bedeline, özel inşaatlarda maliyet bedeline asgari işçilik tespit komisyonunca belirlenen asgari işçilik oranlarının %25 eksilterek uygulanması suretiyle bulunan asgari işçilikle, İşverenin bildirdiği işçilik mukayese edilmektedir.

Kurum ünitelerince yapılan asgari işçilik tespitinde, işverenin işçilik faturaları dikkate alınmamakta bunun yerine bu tür faturalara karşılık gelmek üzere %25 götürü bir oran eksilterek uygulanmaktadır.

Meslek mensuplarının ve Müfettiş incelemelerinde bu oranda herhangi bir eksilme yapılmadan uygulanmaktadır. Buna karşılık işçilik faturaları dikkate alınarak ihaleli işlerde istihkak bedelinden, özel inşaatlarda maliyet bedelinden tenzil edilmektedir.

İşvereninin asgari işçilik tespiti müfettiş incelemesini gerektirir bir durumu yoksa bu durumda ya bu tespiti kurum ünitesine yaptırması gerekir ya da meslek mensubuna rapor düzenlettirmesi gerekmektedir.

İşverenin işçilik faturaları istihkak bedelinin, özel inşaatlarda maliyet bedelinin %25'inden fazla ise bu durumda meslek mensubuna rapor düzenlettirmesi daha uygun olacaktır.

Ancak bu tercih seçilmeden önce aşağıda belirtilen hususlar dikkate alındıktan sonra nihai kararın verilmesi yararlı olur.

• Meslek mensuplarının rapor düzenleme yetkisi 1.5.2004 tarihinden sonra  bitirilen işler için geçerli olduğundan bu tarihten sonra bitirilen işler için kullanılabilir.
• Kurum ünitesince tespit edilen eksik işçilik üzerinden sadece  gecikme zammı alınmakta, meslek mensubunun rapor düzenlemesi halinde gecikme zammından başka ilave olarak 506 sayılı kanunun 140. maddesinin birinci fıkrasının c bendinin üçüncü alt bendinin son paragrafına göre eksik işçilik  bildirilmesinden dolayı asgari ücretin üç katı ve aynı kanunun 130 maddesinin 8. fıkrasına göre işyeri belgelerinin geçersizliğinden dolayı asgari ücretin  1/2'si olmak üzere toplam asgari ücretin 3,5 katı idari para cezası kesilmesi gerekmektedir.
• Asgari işçilik tespitinin Meslek Mensubuna  rapor düzenlettirmek suretiyle yaptırılması haline, asgari işçilik oranlarında %25 eksiltme yapılmamakta bunun yerine işçilik faturaları dikkate alınmakta olduğu yukarıda ifade edilmişti. Bu durumda işverenin meslek mensubuna rapor düzenlettirmesi gerekecektir. Meslek mensubunun rapor düzenlerken hangi hususları dikkate aldığı işverence  bilinmesi, kararında etkili olacağından, raporda yer alacak gerekli olan  bazı hususların bilinmesi gerekmektedir.  Bunlar aşağıda belirtilmiştir.

Meslek Mensubunun Rapor Düzenlerken Dikkate Alacağı Hususlar

16-355 sayılı genelgeyle, Meslek mensubu inceleme sırasında, Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazançlar toplamının, inceleme sonucunda hesaplanan asgari işçilik miktarından az olması durumunda, işveren kayıtlarında yer alan aşağıdaki faturaları ve hususları dikkate alması gerektiği belirtilmiştir. Bu genelgeye  göre meslek mensubu;

1- Öncelikle, işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi (KDV) ile varsa malzeme fiyat farkı ve akreditif bedelinin miktarlarını gösterir idarenin (ihale makamının) yazısı ile idarece onaylı son (kesin) istihkak (hak ediş) raporunun da inceleme raporuna eklenmiş olup olmadığı kontrol edecektir.

2- İdarece (ihale makamınca) işverene,  ödemelerin (istihkakların) döviz şeklinde yapılması halinde, döviz tutarının, ödemenin yapıldığı tarihteki T.C. Merkez Bankasınca belirlenen döviz satış kuru üzerinden Yeni Türk Lirasına çevrilerek bulunan tutara düzenlenen raporlarda yer verilmesi gerektiğinden,  istihkakların ödendiği tarihler ile bu tarihlerdeki T.C. Merkez Bankasınca belirlenmiş olan döviz satış kurlarının da raporlarda belirtilmiş olup olmadığını araştıracaktır.

3- Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenmiş olan asgari işçilik oranları, 29.09.2005 tarihli, 25951 sayılı Resmi Gazete’ de Tebliğ ekinde yayınlanmış olduğundan, meslek mensuplarınca yapılacak incelemede, 16-353 Ek sayılı Genelgede yapılan açıklamalar da göz önünde bulundurularak sözü geçen oranlar esas alınacaktır. Ayrıca, meslek mensuplarınca rapor düzenlenmek üzere işyeri defter ve belgeleri incelenen işlere ait oranların Tebliğ eki listede bulunmaması halinde, oranın Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenmesi amacıyla tespite konu işe ait olup, idarece her sayfası onaylanmış son hak ediş raporu ve oranın tespiti için gerekli olan diğer belgeler (sözleşme, iş bitirme belgesi vb.) meslek mensubunca ilgili Ünitemize dilekçe ekinde verilebilecek, Ünitemizce de, Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca belirlenecek oran ilgili meslek mensubuna ve işverene iadeli taahhütlü bir yazı ile bildirecektir.

Ancak, bu şekilde işlem yapılabilmesi için işveren ile işyeri kayıtlarını inceleyecek olan meslek mensubu arasında bu konuda düzenlenen sözleşmenin aslı veya noterden onaylı bir sureti de ibraz edecektir.

Diğer taraftan, meslek mensuplarınca inceleme raporu düzenlenirken, Tebliğ eki listede benzer bir iş için belirlenmiş olan oran dikkate alınmayacaktır.

4- Kurumumuza bildirilmiş olması gereken asgari işçilik miktarının; ihale konusu işlerde toplam istihkak tutarına, bina inşaatı işyerlerinde ise bina maliyet bedeline, işin asgari işçilik oranının % 25 eksiltilmeden uygulanmak suretiyle hesaplanması gerekmektedir.

5- Yukarıda belirtilen hesaplama doğru yapılmış olmasına rağmen, bu hesaplama sonucunda Kurumumuza yeterli oranda işçilik bildirilmemiş olduğunun anlaşılması durumunda, meslek mensubunca yapılmış olan incelemede;

5.1. İstihkak tutarından öncelikle fatura karşılığında  malzemeli işçilik ihtiva eden ödemeler ile nakliye ve varsa hafriyat ödemelerinin toplam istihkaktan düşülmesi ve bakiye istihkaka yeniden işin asgari işçilik oranının uygulanması suretiyle bulunacak tutarın Kurumumuza bildirilmiş olup olmadığına bakılması, yine eksik bildirimde bulunulduğunun tespiti halinde,

5.2. İşyeri kayıtlarından bazı sigortalılara 506 sayılı Kanunun 78 inci maddesi uyarınca belirlenen sigorta primine esas kazanç üst sınırının üzerinde ücret ödemesi yapıldığı tespit edilmiş ise, ücret tediye bordrolarında kayıtlı brüt ücretler ile üst sınır arasındaki fark ücretler ve salt işçilik içeren faturalı işçilik ödemeleri, işin asgari işçilik oranı uygulanmak suretiyle hesaplanan asgari işçilik tutarından düşülerek inceleme yapılması gerektiğinden, buna göre işlem yapılıp yapılmadığı kontrol edecektir.

Ancak, işverenlerce ve varsa aracılar tarafından başka firma veya şahıslara fatura karşılığında yapılmış olan ödemeler istihkak tutarından düşülürken, düşülen ödemeler tutarının, istihkak (hak ediş) raporunda o iş için ödenmiş bulunan miktarı aşmaması gerekir.

Örneğin, işverenin defter ve belgelerinde nakliye ödemelerinin toplam miktarı  100.000.- YTL, buna karşılık son istihkak raporunda nakliye bedellerinin miktarı  90.000.- YTL ise, toplam istihkak tutarından 100.000.- YTL değil, 90.000.- YTL” nin düşülmesi gerekmektedir.

Görüldüğü gibi, meslek mensubunca, yapılan incelemede, ihale konusu işlerde istihkak tutarına, işin asgari işçilik oranının %25 eksiltilmeden uygulanması sonucunda Kuruma yeterli işçilik bildirilmemiş olduğunun anlaşılması halinde, işverence başka firma veya şahıslara iş yaptırılmış olup olmadığının işverene ve varsa aracılara ait işyeri kayıtlarından tespit edilmesi gerekmektedir.

İşverenlerce veya aracılar tarafından bu firma veya şahıslara iş yaptırıldığının anlaşılması halinde, firma sahibinin adı-soyadı veya ünvanı, adresi, telefon numarası, faturanın tarihi, sayısı, tutarı, işyerinin işlem gördüğü Kurum Ünitesinin adı, işyeri sicil numarası, vergi numarası ve Bağ-Kur numarası  gibi bilgilere raporda yer verilmesi gerekmektedir.

İşverenler veya aracıların başka firma veya şahıslardan yaptırdıkları iş karşılığında aldıkları faturaların meslek mensuplarınca işleme alınması sırasında;

1- Hariçte müstakil işveren durumunda olanlar veya Bağ-Kur”a tabi şahıslar tarafından düzenlenen faturalı ödemelerin  “KDV” siz  tutarları esas alacaktır.

2- Faturayı düzenleyen firmalarca, devamlı işyerinde imal edilerek ihale konusu veya bina inşaatı işyerine monte edilen işlerden dolayı malzeme bedeli ile işçilik tutarı ayrı ayrı gösterilmiş ise, her iki tutarın toplamı, istihkak veya maliyet bedelinden düşecektir.

Örneğin, Bilge İnşaat A.Ş. nin, ihale suretiyle üstlendiği hastane inşaatının 5.000 metrekarelik doğrama işlerinin yapımını (imalini ve yerine montajını)  Akar Ltd. Şti. ne metrekaresi 10 YTL üzerinden vermiş ise, bu faturanın;

“5.000 metrekare doğrama işi malzemeli, işçilikli, metrekaresi 10 YTL den 50.000 YTL “ şeklinde  düzenlenmiş olması gerekmektedir.

Aynı faturada, 5000 metrekare doğrama bedeli  ile bu doğramanın yerine montaj işçiliğinin miktarı ayrı ayrı belirtilmiş olsa bile, her iki bedelin toplamının, istihkak veya maliyet bedelinden düşülmesi gerekecektir. Başka bir anlatımla,   faturada, işçilik tutarının ayırımının yapılmış olduğu düşünülerek, sadece işçilik tutarının, istihkak veya maliyet tutarına asgari işçilik oranı uygulandıktan sonra bulunan kazançlar toplamından düşülmemesi gerekmektedir.

Nakliye ödemelerinde ise durum farklıdır. Nitekim, rapor düzenlenirken, “Nakliye” ödemelerinde nakliye ile malzeme bedelinin ayırt edilmesi gerekmektedir.

Örneğin, bir faturada,

            5 kamyon kum bedeli          : 100 YTL,

            5 kamyon kumun nakliyesi   : 250  YTL  kayıtlı ise,

İstihkak veya maliyet tutarından sadece 250 YTL düşecektir.

Aynı faturada, 5 kamyon kum ve nakliyesi olarak toplam 350 YTL ödeme yapıldığı belirtilmiş ise, bu defa nakliye sözleşmesinin malzemeyi de içermesi nedeniyle bu fatura değerlendirmede dikkate almayacaktır.

3- Malzeme bedeli olmaksızın salt işçilik içeren faturalı ödemeler, toplam istihkak tutarından veya bina maliyet bedelinden değil, asgari işçilik oranı uygulandıktan sonra Kurumumuza bildirilmiş olması gereken asgari işçilik miktarından (hesaplanan kazançlar toplamından) düşülecek ve Kuruma bildirilen işçilikler bu tutar ile karşılaştırılacaktır. Bu nedenle, işverenin ve aracıların, salt işçilik içeren faturayı tanzim eden kimse ile yapmış olduğu sözleşmenin incelenmesi gerekmektedir.

4- Bilindiği gibi, ihale konusu işin bölüm veya eklentilerinden iş alan ve kendi adına sigortalı çalıştıran kimseler, 506 sayılı Kanunun 87 nci maddesine göre “aracı” olduklarından, bu durumdaki kimselerin prim belgelerini işveren adına açılan işyeri dosyası üzerinden Kuruma vermeleri gerekmektedir. Dolayısıyla, aracıların bildirmiş oldukları işçilik tutarının, işveren tarafından bildirilmiş işçilik olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

506 sayılı Kanunun 87 nci maddesine göre “Aracı” durumunda olan kimselerin işverenlere kestikleri faturalarda kayıtlı tutarlar, bu kimselerin bildirdikleri işçilikler, işverene ait işyeri ile ilgili olarak yapılan incelemede dikkate alınmış olduğundan, ayrıca istihkaktan veya bina maliyet bedelinden  düşmeyecektir.

Daha önce Kurumda kendi adlarına tescil edilmiş olan daimi mahiyetteki işyerlerinin işverenleri ise müstakil işveren durumunda bulunduklarından, bu kimselerin daimi işyerinde imal ederek ihale konusu işyerine monte ettikleri işlerde çalıştırdıkları sigortalıları, ihale konusu işyerinden Kuruma bildirmelerine olanak bulunmamaktadır. Zira, bu kimseler “aracı” durumunda değildir. Yaptıkları iş karşılığında işverene verdikleri fatura karşılığı ödemeler, yukarıda etraflıca açıklandığı gibi, işverene ait işyeri hakkında yapılacak işlemde, niteliğine göre, yani malzemeli işçilik ise istihkak tutarından, salt işçilik ise bu defa hesaplanan kazançlar toplamından düşecektir.

5- Meslek mensuplarının, faturayı düzenleyen firma veya şahısların defter ve belgelerini inceleme yetkileri bulunmadığından, sıhhatinden şüpheye düştükleri faturalı ödemeleri, nedeni de belirtilmek suretiyle incelemede dikkate almamaları, ancak, düzenleyecekleri raporlarda, söz konusu faturaların dikkate alınıp alınmayacağı hususunun sigorta müfettişince yapılacak inceleme sonucunda karar verilmesi gerektiği yönünde öneride bulunacaklardır. Bu durumda, konu, sigorta müfettişleri tarafından incelenmesi amacıyla Ünitelerimizce ilgili Grup Başkanlığına aktarılarak sonucuna göre işlem yapılacaktır. Ancak, meslek mensubunca dikkate alınmayan faturaya rağmen işverence yeterli işçilik bildiriminde bulunulduğunun anlaşılması halinde Ünitelerimizce sigorta müfettişi incelemesi istenmeyecektir.   

Faturalı ödemelerin dikkate alınış biçimini açıklayıcı örnek

            İhale konusu iş dolayısıyla ödenen

            KDV hariç toplam istihkak                                     :  4.000.000.- YTL,

            Malzemeli işçilik ihtiva eden faturalı ödemeler      :  1.000.000.- YTL,

          Salt işçilik içeren faturalı ödemeler                        :      50.000.- YTL,

            Prime esas kazancın üst sınırını aşan ücretler      :      10.000.- YTL ,

İhale konusu işin asgari işçilik oranı da Tebliğ eki listeye göre  % 10 ise; işverenin Kuruma bildirmiş olması gereken asgari işçilik miktarı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:

Birinci Aşama

              4.000.000 YTL - 1.000.000 YTL = 3.000.000.YTL (Bakiye istihkak tutarı)

            3.000.000 YTL x % 10 (asgari işçilik oranı) =  300.000.- YTL

faaliyet süresi içinde Kuruma bildirilmiş olması gereken asgari işçilik tutarı olarak bulunacaktır.

Kuruma bildirilmiş olan tutar, bu şekilde yapılan hesaplama sonucunda bulunan tutar ile aynı veya fazla ise yeterli işçilik bildirilmiş olacağından, işyeri kayıtlarının geçerli olması ve işverenin Kuruma borcunun bulunmaması kaydıyla, raporda bu hususlar da belirtilerek, ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin öneride bulunulması gerekmektedir.

Kuruma bildirilen tutar, yukarıda belirtilen hesaplama sonucunda bulunan tutardan az ise, bu kez;

İkinci Aşama

300.000 YTL – 60.000 YTL ( 50.000 YTL + 10.000 YTL ) =  240.000. YTL,  Kuruma bildirilmiş olan tutar ile kıyaslanacaktır.

Bu kıyaslama sonucunda Kuruma bildirilmiş olan tutar, 240.000.-YTL veya daha fazla ise yine ilişiksizlik belgesi verilebileceğine ilişkin rapor düzenlenebilecektir.

İşveren, bu iş dolayısıyla Kurumumuza 200.000 YTL işçilik bildirmiş ise, örneğe göre Kuruma bildirmemiş olduğu  40.000.-YTL tutarındaki fark işçilik, işin faaliyet süresinin son ayına ait prime esas kazanç olarak kabul edilecektir. Bu tutar  üzerinden tahakkuk edecek sigorta primi ve hesaplanacak gecikme zammının, ilgili Ünitemizce yapılacak tebligat üzerine, tebligatın alındığı tarihten itibaren bir aylık süre içerisinde ödeneceğinin dilekçe ile bildirilmesi halinde, ihbar, şikayet veya şüpheli bir durum da yoksa, işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti için sigorta müfettişi incelemesi istenilmeyecektir.

Öte yandan, yukarıda belirtilen örneğe göre, incelemeyi yapan meslek mensubunca düzenlenecek raporda; Kurumumuza yeterli işçilik bildirilmemiş olduğundan, 506 sayılı Kanunun 140 ıncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinin üçüncü alt bendinin son paragrafına göre eksik işçilik miktarının (40.000. YTL’nin) mal edildiği son aya ait belgenin verilmemesinden/eksik verilmesinden  dolayı aylık asgari ücretin üç katı tutarında ve aynı maddenin (d) fıkrasına istinaden de, eksik işçilik miktarının mal edildiği son aya ilişkin işyeri kayıtlarının geçersizliği (506 sayılı Kanunun 130 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 25 inci maddesinin c fıkrasında belirtildiği üzere) nedeniyle aylık asgari ücretin yarısı tutarında idari para cezası verilmesi gerektiği önerilmelidir.

İşverenin, yukarıda verilen örneğe göre hesaplanan prim, gecikme zammı ve idari para cezası borçlarını ödemesi kaydıyla, başkaca borcu da yoksa, işyerinden dolayı soğuk damgalı ilişiksizlik belgesi düzenlenecektir. "

IV- SONUÇ

            İhaleli işlerde ve Özel inşaat işlerinde ilişiksizlik belgesi alınabilmesi için asgari işçilik bildiriminin yapılmış ve borcunun bulunmaması gerekmektedir. Asgari işçilik tespiti müfettiş incelemesi dışında kurum ünitesinde ya da Meslek mensubunun incelemesiyle yapılabilmektedir. Tespitin Kurum ünitesinde yapılması durumunda asgari işçilik oranı %25 eksiltilerek yapılmakta, meslek mensubunda bu oran aynen uygulanmaktadır. Bunun yerine İşçilik faturaları dikkate alınmaktadır. İşçilik faturaları %25 'den fazla ise, işin bitimi de 1.5.2004'den sonra bitirilmişse ayrıca 3,5 kat asgari ücret tutarındaki idari para cezasının kesilmesi durumu dikkate alınmaya değerse, bu durumda  meslek mensubuna rapor düzenlettirilmesi daha uygun olacaktır.

4857 SAYILI İŞ KANUNU AÇISINDAN BAKIŞ

BÖLGE ÇALIŞMA MÜDÜRLÜĞÜ İLE İLGİLİ İŞLEMLER

DOSYA AÇILMASI ; İnşaatta ilk sigortalı bildirim tarihinden itibaren 1 ay içerisinde inşaat alanının bulunduğu bölge çalışma müdürlüğüne müracaat edilerek işyeri numarası alınır.

YAPI İŞ DEFTERİ; İnşaat başlama esnasında  Yapı İş Defteri onaylatılır. İnşaatın iş programları bu deftere işlenir.Teftişlerde de ibraz edilmek zorundadır.

BİLDİRİMLER ; İnşaatta çalıştırılan işçilerin işe girişleri Ek-1 İşçi Bildirim Listesi, çıkışları ise Ek-2 İşçi Çıkış Bildirim Listesi ile takip ayın 15.ine kadar ilgili Bölge Çalışma Müdürlüğü ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bildirilir. Yine işin bitiminde Bölge Çalışma Müdürlüğüne 1 ay içerisinde bilgi verilir.

İŞÇİ SAĞLIĞI VE GÜVENLİK

İnşaat işleri ağır işler grubunda sayıldığından gerek işçilerin işe alınması sırasında  ağır işte çalışabilir sağlık  raporu gerekse inşaat sahasında iş güvenliğini sağlayıcı işaret, levha, koruma bantları ve iş kıyafetlerinin işçiye tesliminin yazılı olmasına dikkat edilmelidir.

İŞKUR İLE İLGİLİ İŞLEMLER

İnşaatta 10 ve üstünde işçi çalışması halinde;

DOSYA AÇILMASI; 10 ve yukarısında işçi çalıştırılmaya başlandığında işyeri bilgi formu düzenlenerek İşkur’ a verilir.

BİLDİRİMLER; Aylık İşgücü Çizelgesi takip eden ayın 5.ine kadar kuruma verilir..

Ayrıca işçi sayısının 50 ve yukarısı olması halinde takip eden ayın başlangıcında her yıl Ocak ayında belirlenen oranlarda Eski hükümlü, Özürlü ve Terör mağduru yakınları çalıştırmak için müracaat edilmelidir.

TAPU İŞLEMLERİ AÇISINDAN

Satış vaadi: Noterlerce düzenlenen satış vaadi sözleşmeleri taraflardan biri isterse tapu siciline şerh verilir. Döviz üzerinden yapılan satış vaadlerinde, talep günündeki Merkez Bankası döviz kuru üzerinden satış vaadi bedeli Türk Lirasına çevrilerek harç hesaplanmalıdır.

İrtifak hakkı tesisi vaadi: Gayrimenkulün mülkiyetinin devri vaad olunabileceği gibi gayrimenkul üzerinde irtifak hakkı (üst, kaynak, intifa, sükna, geçit v.s.) kurulması da vaad olunabilir (Tapu K.26). İrtifak hakkı vaadi de satış vaadindeki gibi şerh verilebilir. Vaadin ivazlı veya ivazsız olmasında bir fark yoktur. Şerh için alınacak harç oranı binde 5.4’ dür. Sözleşmede bedel yazılı değil ise, kayıtlı değer üzerinden, sözleşmede bedel yazılı ise bu bedel ile kayıtlı değerin yüksek olanından harç hesaplanır.

Kat karşılığı inşaat hakkının şerhi: Noterlerce düzenlenen kat karşılığı inşaat hakkı, bir mülkiyet devir vaadi mahiyetinde olduğundan satış vaadi gibi bir ön akittir. Satış vaadinde olduğu gibi taraflardan biri isterse tapu kütüğüne şerh edilebilir (MK.1009, TST.55/c). Kat karşılığı inşaat şerhi satış vaadi gibi nitelen­dirildiğinden şerh için binde 5.4 harç alınması gerekmektedir. Harç arsanın emlak beyan değerinden aşağı olmamak üzere, beyan edilen değer üzerinden hesaplanır.

Bağışlama vaadi: Noterlerce düzenlenen gayrimenkul ve irtifak haklarının bağışlanması vaadi sözleşmeleri gayrimenkul malikinin istemiyle tapu kütüğüne şerh edilebilir (TST.55/c). Bağışlama vaadinin şerhinde harç oranı­nın ne olacağı belirgin değildir. Harçlar Kanununa ekli (4) sayılı tarifeyle bu konuda açık bir harç öngörülmemiştir. Kanımızca bu tarifede yapılacak bir değişiklikle satış vaadinde olduğu gibi bağışlama vaadi için binde 5.4 harç tahsilinin öngörülmesi faydalı olacaktır.

İlgi: TST.55, BK.238

İrtifak hakkı tesisi: Gayrimenkul üzerine bedelli olarak üst, geçit, intifa, sükna, kaynak gibi bir irtifak hakkı tesis edilmek istendiğinde resmi senet düzenlenerek, tesisi için ödenen bedel üzerinden sadece lehine irtifak hakkı kurulan taraftan binde 15 harç alınır. Mahkeme kararına istinaden irtifak hakkı tesisinde de bu pozisyona göre harç alınır. Ancak Kat Mülkiyeti Kanununun 55 inci maddesi ile harçtan muaf tutulduğundan, kat irtifakı tesisi taleplerinde harç alınmaz.

İrtifak hakkının devri: İrtifak haklarından devri kabil olanların devrinde de resmi senet düzenlenerek sadece devir alandan ödenen bedel üzerinden binde 15  oranında harç alınır.

İrtifak hakkındaki değişiklik: İrtifak hakkının yerinin, kapsamının süresinin, şartlarının bedelli veya bedelsiz değiştirilmesi, resmi senetle olur ve tashih harcı tahsil edilir.

İlgi: MK.779,TST.30

KAT İRTİFAKI

a) Tanım ve Açıklama

            Bir arsa üzerinde yapılmakta veya ilerde yapılacak olan bir veya birden çok yapının kat, daire, iş bürosu, dükkan, mağaza, salon ve depo gibi ayrı ayrı ve başlı başına kullanmaya elverişli bölümleri üzerinde, yapı tamamlandıktan sonra geçilecek kat mülkiyetine esas olmak üzere, o arsanın maliki veya paydaşları tarafından arsa payına bağlı olarak kurulan irtifak hakkına (Kat İrtifakı) denir (KMK. 1/2, 2/c, 3/3).

 Kat irtifakı bir arsanın maliki veya paydaşları lehine arsa payına bağlı olarak kurulur. Arsa payı kat irtifakından ayrı olarak devredilemeyeceği gibi miras yoluyla da geçmez ve başka bir hakla kısıtlanamaz. Arsa payı devredildiği zaman ona bağlı kat irtifakı da kendiliğinden devredilmiş olur.

 Kat irtifakı, resmî senetle ve tapu siciline tescil ile doğar (KMK. 10/1).

            Bu resmî senet tapu sicil müdürlüğünce düzenlenir (KMK. 13/1). Kat irtifakına konu olan arsanın tamamı bir kişiye ait ise resmî senet düzenlenmeyip istem belgesi düzenlenmektedir.

 b) Kat İrtifakı Kurulmasının Şartları

1) Anayapı henüz tamamlanmamış olmalıdır.

2) Yapılacak bölümler bağımsız olmalıdır.

3) Yapılacak yapının tamamında kat irtifakı kurulmalıdır.

4) Maliklerin tümü istemde bulunmuş olmalıdır.
  
5) Birden çok malik varsa resmî senet, tek malik varsa istem belgesi düzenlenmiş olmalıdır.

6) Kanunda belirtilen aşağıdaki belgeler getirilmiş olmalıdır.

 c) İstenen Belgeler

1) Dilekçe: Bütün bağımsız bölümlerin ayrı ayrı değerleri ile bu bölümlere, değerleri ile orantılı olarak ayrılan arsa paylarını gösterir tüm maliklerce imzalanmış dilekçe.

2) Genel İnşaat Projesi: Bir mimar veya mühendis tarafından yapılmış olması ve doğruluğunun belediyece (belediye sınırları dışında bayındırlık ve iskan müdürlüğünce)  tasdik edilmiş olması gerekir.

3) Bir arsa üzerine birden fazla inşa edilen yapıların her birinin projede ayrı ayrı gösterilmesi ve blok yapılarda, her blok için ayrı proje verilmesi zorunludur.

4) Vaziyet Planı: Bir arsa üzerine yapılacak birden fazla yapıların (blok veya ayrı ayrı) arsa içindeki konumunu, varsa özel yol, yeşil saha, spor tesisleri gibi ortak yerlerin açıkça gösterilmesi ve belediyece tasdik edilmiş olması gerekir. Genel inşaat projesinde, vaziyet planı mevcut ise ayrıca vaziyet planı ibrazına gerek yoktur.

5) Yönetim Planı: Ana gayrimenkulün yönetimini düzenleyen yönetim planının her sayfasının bütün maliklerce imzalanmış olması gerekir.

6) Liste: Listenin, her bağımsız bölümün arsa payını, kat, daire, iş bürosu gibi niteliğini ve bunların birden başlayıp sıra ile giden numarasını, varsa eklentisini göstermesi ve ana gayrimenkulun maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanması ve noterden tasdikli olması gerekir.

7) İşleme konu taşınmaz mala ait, tapu senedi, yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge veya malikin sözlü beyanı,

8) Tarafların fotoğraflı nüfus cüzdanı, pasaport veya avukat kimliği ile vesikalık fotoğrafları, T.C. Kimlik ve vergi numarası,

9) İşlem taraflarında temsilci sıfatıyla katılan var ise, temsile ilişkin belge.

KAT MÜLKİYETİ

a) Tanım ve Açıklama  

 Tamamlanmış bir yapının kat, daire, iş bürosu, dükkân, mağaza, mahzen, depo gibi bölümlerinden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanları üzerinde, o gayrimenkulün maliki veya ortak malikleri tarafından, Kat Mülkiyeti Kanunu hükümlerine göre, bağımsız mülkiyet hakları kurulabilir (KMK. 1).

 Kat irtifakı arsa payına bağlı bir irtifak çeşidi olup, yapı tamamlandıktan sonra arsanın malikinin veya kat irtifakına sahip ortak maliklerin veya bunlardan birinin tapu idaresine yapacağı yazılı bir istem üzerine, bu kanunda gösterilen şartlar uyarınca, kat mülkiyetine çevrilir (KMK. 3).

 Kat mülkiyeti ve kat irtifakı resmi senetle ve tapu siciline tescil ile doğar. (KMK.10) Ancak malikin tek olması durumunda, resmi senet düzenlenmez.

 Ana gayrimenkulün tümünün mülkiyeti (Kat mülkiyetine) çevrilmeden o gayrimenkulün yalnız bir veya birkaç bölümü üzerinde kat mülkiyeti kurulamaz. Ancak, blok yapılarda en az 8 bağımsız bölümü kapsayan blok veya blokların tamamlanmış olması halinde, kat mülkiyetine dönüştürülebilir.  Bloklar 8 er bağımsız bölümden az ise arsa üzerindeki yapıların % 40 ının  tamamlanmış olması koşulu aranır. Yaygın yapılardan (villalar gibi) yerleşim durumunu gösterir vaziyet planına göre yapılacak bağımsız bölümlerin % 40 ının tamamlanmış olması aranır. (TKGM 1454 Gn.)
 Kat mülkiyetinin tescili, tapu memurunca düzenlenen resmi senet uyarınca veya bir mahkeme hükmü uyarınca yapılır.

 b) İstenen Belgeler

1. Dilekçe : Bütün bağımsız bölümlerin ayrı ayrı değerleri ile bu bölümlere, değerleri ile orantılı olarak ayrılan arsa paylarını gösterir tüm maliklerce imzalanmış dilekçe. (İstenildiğinde bu dilekçe tapu sicil müdürlüğü görevlilerince yazılır.)

2. Genel İnşaat Projesi : Bir mimar veya mühendis tarafından yapılmış olması ve doğruluğunun belediyece (belediye sınırları dışında Bayındırlık ve İskan Müdürlüğünce) tasdik edilmiş olması gerekir.

3. Vaziyet Planı : Bir arsa üzerinde yapılan birden fazla yapıların (blok veya ayrı ayrı) arsa içindeki konumu, varsa özel yol, yeşil saha, spor tesisleri gibi ortak yerlerin açıkça gösterilmesi ve belediyece tasdik edilmiş olması gerekir. Genel inşaat projesinde, vaziyet planı mevcut ise ayrıca vaziyet planı ibrazına gerek yoktur.

4. Yapı kullanma izin belgesi (İskan ruhsatı) : Tüm bağımsız bölümlere ilişkin yapı kullanma izin belgesi aranmalıdır.

5. Fotoğraf: Ana gayrimenkulün ön ve arka cephelerini ve mümkünse yan cephelerini gösterir en az 13 x 18 cm. boyutlarında alması ve belediyece tasdik edilmiş olması gerekir.

6. Liste: Listenin, her bağımsız bölümün arsa payını, kat, daire, iş bürosu gibi nevini ve bunların birden başlayıp sıra ile giden numarasını,  varsa  eklentisini  göstermesi  ile  ana  gayrimenkulün  maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanması ve noterden tasdikli olması gerekir.

7. Yönetim Planı: Ana gayrimenkulün yönetimini düzenleyen yönetim planının  her sayfasının bütün maliklerce imzalanmış olması gerekir.

8. Maliklerin veya yetkili temsilcilerinin fotoğraflı nüfus cüzdanları, T.C. Kimlik ve Vergi numaraları, vesikalık fotoğrafları.

9.  Kat irtifakı kurulmuş bir taşınmaz malın kat mülkiyetine geçişte; 1, 2, 3, 6 ve 7 nci maddelerdeki belgeler kat irtifakı tesisinde alındığından yeniden ibraz edilmesine gerek yoktur.

 Sadece, yapı kullanma izni (iskan ruhsatı), fotoğraf ve yönetim planının (verilmemiş ise) ibrazı halinde maliklerden birinin veya yöneticinin talebine istinaden kat mülkiyeti kurulur.

Bu pozisyon gereğince alınacak harç vergi dairesince tahsil edilecektir. Bu nedenle vergi dairesince harç alınan yapılar dolayısıyla tapu sicilinde yapılacak, cins değişikliği işlemi için, ayrıca harç alınmayacaktır. Harcın vergi dairesince tahsil edildiğinin belgelendirilmesi yeterlidir.

Emlak Vergisi Kanununun 27. Maddesinde belirtilen ek süreler içinde emlak vergisi beyannamesi verilmemiş ve tapuda cins değişikliği yapılmamış olanlarda bu pozisyona göre vergi dairesince alınacak harç %50 fazlasıyla alınır.

Yukarıdaki fıkra uyarınca hesaplanacak harç, emlak vergisi beyanna­mesinin verilmesi gereken süre içinde, şekli ve muhtevası Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tespit edilecek bir beyanname ile beyan edilir ve beyanname verme süresi içinde ödenir.

Cins değişikliği nedeniyle verilmesi gereken beyannamenin kanuni sürenin sonuna kadar verilmemesi halinde harç vergi dairelerince cezalı olarak tarh olunur.

Tapu siciline tescil yapılmaması halinde de bu harcın tahsili aynı esaslar dahilinde yürütülür.

İlgi: TKGM Gn.1997/8

Taşınmazın cinsinin yapılı hale getirilmesi dışında kalan her nevi cins ve kayıt tashihi bu pozisyona girmektedir (Harç K.65).

Bu pozisyona;

Kamulaştırılan taşınmazların kamulaştırmadan vazgeçilerek eski sahibi adına iade yoluyla tescili,

Elbirliği mülkiyeti (iştirak) şeklinde kayıtlı taşınmazların paydaşlar adına Paylı (müşterek) mülkiyet şeklinde tesciline ilişkin işlemler dahildir. (İştirakın bozulmasında ayrıca her yıl için belirlenen tutarda maktu damga pulu yapıştırılır.)

Ayrıca taşınmazın  yüzölçümünün, malikin adı, soyadı ve baba adının düzeltilmesi gibi işlemler bu pozisyona girer.

Mahkeme kararına istinaden yapılan tescillerde ise hemen bu pozisyona göre harç tahsil edilmemeli mahkeme kararına konu tapu işlemi ne ise o işlemin girdiği pozisyona göre harç hesaplanmalıdır. Örneğin, muvazalı işlemin hükmen düzeltilmesinde binde 108, şufa  hakkının kullanılmasına ilişkin ilamlarda binde 15, hükmen kamulaştırmalarda binde 15 harç alınmalıdır. Mahkeme kararına konu tapu işlemi hiç bir pozisyona girmiyorsa her nevi kayıt tashihi olarak kabul edilip onbinde 5  oranında harç alınmalıdır.

Boşanma ilamında eşlerden birine veya çocuklara, diğer eşin taşınmazının bırakılması halinde bunun tescili kendisine taşınmaz bırakılan eşin istemi üzerine yapılır ve onbinde 5 oranında kayıt tashihi harcı alınır.

Evlenen kadının soyisim değişikliğinde yeni soyisminin tapu kütüğüne işlenmesi istenirse yine onbinde 5 harç alınır. Ancak, evlenerek soyisminin değiştiği nüfus kayıtları veya evlenme cüzdanı ile kanıt­lanabildiği takdirde bu belgelerin örnekleri dosyaya takılarak soyisim tashihi yapılmadan taşınmazın tasarruf edilmesi de mümkündür. Tapu ve Kadastro idarelerinin sebep olduğu hatalar harç alınmadan düzeltilir (TKGM. Gn.1458).

İpoteğin tescili sırasında yapılmış olan hataların düzeltilmesi halinde ipotek miktarı üzerinden onbinde 5 tapu harcı tahsil edilir.

Hisseli taşınmazlardaki tashih işlemlerinde harç hisseye tekabül eden değer üzerinden hesaplanır. Ancak cins tashihi gibi taşınmazın tümünü ilgilendiren düzeltme işlemlerinde harç taşınmazın tümünün değeri üzerinden hesaplanacaktır.

Şirketlerin birleşme devralma, bölünme işlemleri sonucu tapuda yapılacak tashih işlemleri esasen bu pozisyona girmekle beraber harçlar kanunun 123. Maddesinde yapılan değişiklikle bu işlemler harçtan istisna tutulmuştur.

İlgi: TST.85, TKGM.Gn.1458

Bu bölümde dikkat edilmesi gereken hususları sıralar isek;

1-     Arsa karşılığı daire, kar veya dükkan yapan müteahhitler arsa sahibi ile yapacakları sözleşmeyi ilgili tapu sicil memurluğuna şerh ettirmelidir.

2-     Yapılacak inşaat ile ilgili projeler belediyece onaylandıktan sonra kat irtifası kurulmalıdır.

3-     İnşaatın bitiminde kat mülkiyeti yapılmalıdır. Kat mülkiyeti kurulurken sigortadan ilişiksizlik belgesi ve vergi dairesinden cins değişikliğine ilişkin harç ödendi belgesi alınmak zorundadır. Ayrıca kat mülkiyeti kuruluktan sonra 3 ay içerisinde Cins Değişikliği işlemi yapılmalıdır.

4-     Bağımsız bölümlerin satış bedelleri  emsal bedelden düşük olmamalıdır.

BELEDİYE VE EMLAK VERGİSİ AÇISINDAN

RUHSAT ÖNCESİ ALINACAK İZİNLER

 

a) Yapı Yıkım İzni : İmar Kanunu kapsamında işlem gören yıkılacak derecede tehlikeli yapılar ile koruma tescilli yapılar hariç olmak üzere, yeni inşaat yapma talebi veya başka bir nedenle yıktırılması öngörülen yapılar için, yapı sahibinin zorunlu olarak ilgili belediyesinden alması gereken izin belgesidir. Yıkım esnasında ve yıkım sonrasında komşu parsellere ve kamuya ait yerlere zarar verilemez. Yapı sahibi teknik sorumlu atamak suretiyle kamunun can ve mal güvenliğini sağlayacak tedbirleri almak zorundadır. Yeni inşaat yapmak için yapı ruhsatı almış yerlerde ayrıca yıkım izni alınmasına gerek yoktur.

b) İstinat Duvarı İzni : Parsel içinde istinat duvarı yapılması gereken hallerde; yapı denetim kuruluşu tarafından fenni mesuliyeti üstlenilmek kaydıyla, kot krokisi, ham yollarda yol profili, parsele ait vaziyet planı ve istinat duvarı betonarme projesi ile müracaat edilerek, belediyenin ilgili biriminden ruhsat alınması zorunludur. Bu tür parsellerde yapılacak binalara istinat duvarı tamamlanmadan önce hiçbir şekilde inşaat ruhsatı verilemez. İstinat duvarı yapılması gereken yerlerde, istinat duvarı izni, hafriyat izni ile birlikte verilir.

c) Hafriyat İzni (Kazı İzni) : İnşaat ruhsatı alınmadan hafriyat yapılamaz. Ancak, inşaat ruhsatı alınmadan önce, mal sahibinin talebi halinde, zemin etüdü veya zemin iyileştirmesi ( kazık v.b) yapılabilmesi amacıyla, fenni mesuliyetin üstlenilmesi kaydıyla, kazı ve zemin iyileştirme projesine dayanılarak, ilgili belediyesince hafriyat izni verilir. Yapı sahibi, yapı müteahhidi, varsa şantiye şefi, kazıda ve inşaat çukurlarından doğan her türlü kazalardan ve zararlardan sorumlu olup, yol yapılarını, teknik alt yapıları ve komşu parsellerdeki yapıları tehlikeye sokmayacak önlemleri almak zorundadırlar. Kazı toprağı ve molozlarının yolları kirletmemeleri, belirlenmiş döküm yerlerine dökümünün sağlanması, yapı sahibinin, müteahhidin ve şantiye şefinin sorumluluğundadır. Aksi davranışlar hakkında İmar Kanununun 40. ve 42. Maddeleri uygulanır.

d) Vaziyet Planı Onayı: Bir parselde birden fazla bina yapılması halinde, inşaat ruhsatı öncesi , arsa ölçü krokisi ve plankote dikkate alınarak binaların konumu ile boş alanların düzenlemesini gösterir vaziyet planı hazırlanır ve buna göre düzenlenmiş aplikasyon krokisi ile birlikte ön olur alınır. Uygulama projeleri ön oluru alınan vaziyet planı ve aplikasyon krokisine göre hazırlanır.

YAPI RUHSATI 

      Belediye sınırları içinde  kalan yerlerde inşa edilecek yapılar için Belediye  İmar Kanunu, İmar Planı ve Yönetmelik hükümleri ile, yapı sahibi, yapı müteahhidi, şantiye şefi, tüm proje müellifleri ve yapı denetim kuruluşu yetkilisi, denetim sorumlusu mimar veya mühendisin imzaları alınarak usulüne uygun olarak düzenlenen belgedir.

 YENİ İNŞAAT RUHSATI İSTENİLEN BELGELER 

1- İnşaat ruhsatı istemini içerir dilekçe;

a) Dilekçe üzerinde; talebin açık olarak belirtilmesi ve yapının tapu kayıtlarının, inşaat adresinin, mal sahibinin tebligat adresinin ve telefonunun bulunması gerekmektedir.

b) Tapu kayıtlarına göre maliklerin dilekçeyi imzalaması; vekaletname olması halinde vekil olan şahıs tarafından dilekçenin imzalanması ve vekaletname aslı ile birlikte fotokopisinin ibrazı gerekmektedir.

2- Tapu kayıt örneği (1 aylık vizeli)

3- Kadastro Aplikasyon Krokisi

4- İmar Durumu

5- Yapı Yeri Uygulama Krokisi

6- Yapı Yeri Kot Krokisi

7- Numarataj Krokisi

8- Gerekli ise Trafo Belgesi

9-Yol – Kanal Katılım payı bedelleri

10- Moloz döküm belgesi

11- Arsa kıymet bedeli

12- Toplam inşaat alanı 2000 m2'yi geçen yapılarda şantiye şefi tayin ve kabul dilekçesi

13- Parsel içinde istinat duvarı yapılması gereken hallerde istinat duvarı ruhsatı

14- Muvakkat yapılar için Encümen kararı

15- a) Yapının müteahhitliği mal sahibince üstlenildiği takdirde;

           Ticaret odası kaydı,

           Vergi sicil numarası

           Yapının müteahhitliğini üstlendiğine dair noter tasdikli taahhütname

      b) Yapı mal sahibi dışında, bir müteahhit tarafından yapılacak ise;

           Ticaret odası kaydı,

           Vergi levhası fotokopisi       

16- Mal sahibi ve müteahhitten sertifikalı usta çalıştırılacağına dair taahhütname

17- İmar Yönetmeliğinin 68. maddesine göre;

      YDK  onaylı, Mimari proje (3 takım)

      YDK  onaylı, Statik proje (hesapları ile birlikte 2 takım)

      YDK  onaylı, Elektrik projesi (Tedaş ve PTT onaylı 1 takım)

      YDK  onaylı, Mekanik tesisat projeleri (iz-su onaylı), ısı yalıtım raporu, kaloriferli ve

       asansörlü binalarda kalorifer ve asansör projesi, varsa klima tesisat projesi, vb (2 takım)

      YDK  onaylı, Zemin etüt raporu (2 takım)

       (Bilgisayar ortamında hazırlanmış proje ve hesapların  cd’ye kayıtlı  örneklerinin proje ekinde ibrazı)    

18- Proje müelliflerinin ilgili meslek odasınca düzenlenen oda sicil durum belgeleri

       (Mimar, inşaat mühendisi, makine mühendisi, elektrik mühendisi, jeoloji mühendisi, Jeofizik mühendisi ve zemin etüt sorumluluk belgesi

YAPI KULLANMA İZNİ

Tasdikli projesine göre bina tamamen bittiği taktirde tamamına, kısmen tamamlanmış binalarda ise tamamlanan kısımlarına kullanma izni verilebilmesi için bu kısımların ihtiyaçlarını karşılayacak kömürlük, kapıcı dairesi, sığınak, kalorifer dairesi gibi ortak mahallerin inşa edilerek tamamlanmış olması ve binada gerekli emniyet tedbirlerinin alınması zorunludur.

Devam etmekte olan yapılarda, biten bağımsız bölüme kısmi yapı kullanma izni verilebilmesi için kolon filizlerinin dış cephede görülmeyecek şekilde kiremit çatı örtüsü veya parapet duvarı yapılmak suretiyle gizlenmesi ve emniyete alınması şarttır.

Yapı kullanma izni verilebilmesi için, yapının aplikasyon, temel, su basman, ısı yalıtım ve kaba inşaat vizelerinin yapılmış olması zorunludur.

İlgili belediyesince, yapı kullanma izni  verilebilmesi için yapı sahibi tarafından aşağıda sayılan belgeler eklenerek başvuruda bulunulur.

a) Proje müelliflerinin ve yapı denetim kuruluşunun,  yapının onaylı projelerine, fen ve sağlık kurallarına ve TSE Standartlarına uygun malzeme kullanılarak bittirildiğini ve Yapı Kullanma İzni almasında sakınca olmadığını gösteren İş Bitirme Belgeleri,

b) İlgili vergi dairesinden ilişik kesme yazısı,

c) İz-su Kanal Bağlantı Belgesi

d) (Büyükşehir Belediye Meclisinin 09.12.2003 tarih ve 05/296 sayılı kararı ile yeniden düzenlenmiştir.) Mekanik Tesisat  Raporları (Isıtma-soğutma sistemleri, sıhhi tesisat, asansör raporları ve yangın tesisatı raporları)

e) Fotoğraf zorunluluğunun yerine getirilmiş olması; yapı sahibince, binanın bitiminden sonra ön ve arka cephelerinden merkez alınarak en az (13x18) ebadında çektirilen ikişer adet fotoğraf ile yapılan başvuru sonucunda, ilgili belediye elemanları tarafından yerinde uygunluk kontrolü yapılır ve fotoğraflar onaylanarak, rapora eklenir.

EMLAK VERGİSİ

Mükellef 
Bina Vergisini, binanın maliki, varsa intifa hakkı sahibi, her ikisi de yoksa binaya malik gibi tasarruf edenler öder.
Bir binaya (4751 sayılı Kanunun 6/B maddesiyle değişen ibare Yürürlük: 9.4.2002) paylı mülkiyet(*) halinde malik olanlar, hisseleri oranında mükelleftirler. (4751 sayılı Kanunun 6/B maddesiyle değişen ibare Yürürlük: 9.4.2002) Elbirliği mülkiyette(**) malikler vergiden müteselsilen sorumlu olurlar.
(*) (Değişmeden önceki ibare) müşterek mülkiyet
(**) (Değişmeden önceki ibare) iştirak halinde mülkiyette

Beyan Esası
(4751 sayılı Kanunun 7/b maddesiyle kaldırılmıştır Yürürlük: 9.4.2002)(*)
(*) (4751 sayılı Kanunla kaldırılmadan önceki şekli) (2587 sayılı Kanunun 4'üncü maddesiyle değişen madde) Bina Vergisi, mükelleflerin yazılı beyanı üzerine tarh ve tahakkuk ettirilir.
Şu kadar ki, mükelleflerin beyan edecekleri değerler Maliye ve Bayındırlık Bakanlıklarınca müştereken tespit ve ilan edilecek bina metrekare normal inşaat maliyet bedelleriyle bu kanunun 20'nci maddesine göre bulunacak arsa veya arsa payı değeri esas alınarak, 31'inci madde uyarınca hazırlanmış bulunan tüzük hükümlerinden yararlanılmak suretiyle hesaplanacak maliyet bedelinden düşük olamaz. Düşük beyanda bulunulması halinde, mükellefin beyanı vergi dairesince maliyet bedeline yükseltilerek tahakkuka esas alınır ve mükellefe bildirilir. (4369 sayılı Kanunun 82/6'ncı maddesiyle kaldırılmıştır. Yürürlük: 29.7.1998, Geçerlilik: 1.1.1998) (1)
Geçici ve daimi muafiyetten faydalanacak olanların da beyanname vermeleri mecburidir.
Bir vergi dairesi faaliyet bölgesi içindeki bir mükellefe ait binalar aynı beyannamede birleştirilerek beyan olunur.
(1) (Kaldırılmadan önceki şekli) Vergi dairesince hesaplanan miktar ile mükellefin beyanı arasındaki farka kusur cezası uygulanır. 
Verginin Tarh ve Tahakkuku
(4751 sayılı Kanunun 2/B maddesiyle değişen madde Yürürlük: 9.4.2002) Bina vergisi, ilgili belediye tarafından;
a) Dört yılda bir defa olmak üzere takdir işlemlerinin yapıldığı yılı takip eden bütçe yılının Ocak ve Şubat aylarında,

b) 33 üncü maddenin (1) ilâ (7) numaralı fıkralarında yazılı vergi değerini tadil eden sebeplerle bildirim verilmesi icabeden hallerde, vergi değerini tadil eden sebeplerin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılın Ocak ayı içinde, vergi değerini tadil eden sebep yılın son üç ayı içinde vuku bulmuş ve bildirim, vergi değerini tadil eden sebebin meydana geldiği bütçe yılını takip eden yılda verilmiş ise bildirimin verildiği tarihte,

c) 33 üncü maddenin (8) numaralı fıkrasında yazılı hallerde, takdir işlemlerinin yapıldığı bütçe yılını takip eden yılın Ocak ve Şubat aylarında,

29 uncu maddeye göre hesaplanan vergi değeri esas alınarak yıllık olarak tarh olunur. Bildirim posta ile gönderilmiş ise vergi, bildirim verme süresinin son gününü takip eden yedi gün içinde tarh olunur. Bu suretle tarh olunan vergiler, tarh edilen tarihte tahakkuk etmiş sayılır ve mükellefe bir yazı ile bildirilir.

Yapılan tarh ve tahakkuku takip eden yıllarda, 29 uncu maddeye göre tespit edilen vergi değeri üzerinden hesaplanan bina vergisi, her bütçe yılının başından itibaren o yıl için tahakkuk etmiş sayılır.

Bir il veya ilçe hududu içerisinde birden fazla belediye olması halinde, belediye ve mücavir alan sınırları dışında bulunan binaya ait bina vergisini tarha yetkili olacak belediye, ilgili valiler tarafından belirlenir.(*)

İndirimli (sıfır) orandan kimler yararlanacak?

Bakanlar Kurulu bazı kişiler için Emlak Vergisi oranını 2004 yılı için sıfıra indirdi. Bu nedenle, tek bir konuta sahip olan aşağıdaki kişilere, bu konutun brüt alanının 200 m2 yi geçmemesi koşuluyla Emlak Vergisi oranı sıfır olarak uygulandı, yani bu kişiler 2004 yılında bu tek konutları için Emlak Vergisi ödemeyecekler: Hiçbir geliri bulunmayanlar (kendisine bakmakla yükümlü kimsesi olup 18 yaşını doldurmamış olanlar hariç), geliri sadece sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları emekli, dul, yetim, ölüm ve maluliyet aylığından ibaret bulunanlar, şehitlerin dul ve yetimleri ile gaziler.

Hiçbir geliri olmayanlar bunu nasıl belgeleyecek?

Hiçbir geliri olmayanlar sıfır oran uygulamasından 2004 yılından itibaren yararlanmaya başladı. Bu mükelleflerin 38 no.lu Emlak Vergisi Tebliği ekindeki "hiçbir geliri olmayanlara ait form"la (belediyelerden temin edilebilir) birlikte, gelir vergisi mükellefi olmadıklarına dair ikametgâhlarının bulunduğu yer vergi dairesinden ve aktif sigortalı bulunmadıklarına dair üç sosyal güvenlik kurumundan (Emekli Sandığı, Bağ - Kur ve SSK'dan) alacakları belgeleri yıl sonuna kadar ilgili belediyelere vermeleri gerekiyor.

İNŞAAT BAŞLAMA-BİTİŞ SÜRECİNDE

YAPILACAK İŞLEMLER

JOINT VENTURE

I. Genel Olarak

1960’lı yıllardan itibaren günümüze kadar geçen süre içinde dünya ticareti büyük gelisme göstermis ve bunun neticesinde is hacminin ve cironun artması ile ticari sirketlerin arasında da guruplasmalara ve yapısal bazı degisikliklere neden olmustur.

Sirketlerin, rekabet güçlerini artırmak düsüncesi ile, arastırma ve gelistirme faaliyetlerine agırlık vermeleri maliyet masraflarını artırdıgından, bu faaliyetlerini belirli konulara ve alanlara yöneltmeleri sonucunu dogurmustur. Örnegin, ileri teknolojiye dayalı, anahtar teslimi büyük tesisler kurulması, bir tek sirketin mali ve teknik gücünü asmıstır. Tüm bunlar, Avrupa ve ABD sirketlerini, taahhüt ettikleri islemi gerçeklestirebilmek için, kendi aralarında isbirligi yapmak zorunda bırakmıstır.

Bu isbirligi, sirketlerin iki usulden birine müracaatları suretiyle yapılmaktadır :

- Sirketlerin birlesmesi veya

- Sirketler arası isbirligi.

Bu iki usul yapısal olarak birbirinden farklıdır. Birlesme, iki ya da daha çok sirketin, tek yönetim altında bir araya gelmesini ifade eder. İlgili sirketlerin, tek bir tüzel kisilik altında birlestikleri bu sistemin, ekonomik açıdan iyi bir gruplasma türü olmadıgı anlasılmıstır. Birçok ülkedeki tekellesmeyi önlemeye çalısan mevzuat, serbest rekabeti koruma ilkesinden hareketle, bu sekilde güçlü grupların olusmasını engellemeye çalısmaktadır. Sirketlerarası isbirligi ise, sirketlerin sadece belirli bir isin ifası için bir araya gelmelerini ifade eder. Yerli ve yabancı sirketler arasında belirli bir isin ifası için ve belirli bir süre ile sınırlı olarak girisilen bu “ortak maceraya” Joint Venture denilmektedir. İsbirliginin yerli ve yabancı yatırımcılar arasında olması, ortak macera kavramına, daha uygun düsmektedir. Son yıllarda Türkiye’nin dıs dünya ile olan ekonomik iliskilerinin artması nedeniyle, Joint Venture seklindeki kurulusların giderek yaygınlastıgı görülmektedir.

II. Türk Hukukunda Joint Venture’ın Yeri

Hukukumuzda, Joint Venture sözlesmelerini bir bütün olarak ele alan özel bir düzenleme mevcut degildir. Joint Venture, Kurumlar Vergisi Kanunu’nda, “is ortaklıkları” adı altında yer almakta ve bu kanuna tabi oldukları ifade edilmektedir. Ancak, bu sadece vergi mükellefiyeti açısındandır. Zira, Türk Hukukunda Joint Venture’lar, adi sirket sayılırlar. Borçlar Kanunu’nun 520. ve müteakip maddelerinde yer alan adi sirket hükümleri, uygun oldukları ölçüde Joint Venture sözlesmelerine de uygulanacaktır. Joint Venture, adi sirket seklinde kurulabilecegi gibi, yapılacak isin özelligi ve ortakların yararları dikkate alınarak ticaret sirketi kurulması veya mevcut bir sirkete katılması seklinde de olusturulabilir. iste kararlastırılan bu türlere göre bazen Borçlar Kanunu, bazen de Türk Ticaret Kanunu’nun ilgili hükümleri tatbik edilecektir.

III. Ortak Girisim (Joint Venture) Tipleri

1. İş Ortaklıkları

Türkiye’de, is ortaklıkları kavramının Kurumlar Vergisi Kanunu’na dahil edilmesinden önce de, büyük ihalelerde is sahibi idareler, isi müteahhit olarak bir firmaya vermek yerine, böyle büyük baraj ve tesis insaatı için tek müteahhidin makine parkı ve yetismis insan gücünün yetersiz olması, yabancı firmaların ileri teknoloji ürünlerinden faydalanabilmek gibi çesitli amaçlarla, tüm bunları saglayabilecek yeterlilikte, güçlü firmalardan olusan bir gruba vermeyi tercih etmislerdir. Bunlar, konsorsiyum seklinde ve adi sirket hükümlerine tabi ortaklıklar olarak kurulmuslar; bazı büyük projeleri gerçeklestirmislerdir. Ancak, ortak girisimden elde edilen kâr, vergiye tabi tutulmaksızın dogrudan ortaklıgı meydana getiren sirketlerin bünyelerine aktarıldıgından, ortakların tümünün Kurumlar Vergisi mükellefi olmadıgı veya yabancı girisimcilerin mevcut oldugu hallerde vergi kaybına sebebiyet veriyor veya zamanında vergilendirilemiyordu. Bu sakıncaları ortadan kaldırmak, vergilendirmeyi disipline etmek amacıyla mevzuat degisikligine gerek görülmüs, “is Ortaklıkları” kavramı Kurumlar Vergisi Kanunu’na girmistir. Böylelikle, yine adi sirket sayılıp tüzel kisiligi olmayan, ancak kazançlarının vergilendirilmesi yönünden tüzel kisilige sahip sirketlere mahsus hükümlere tabi tutulan, özellikleri bu kanunla ve baglı tebliglerde belirlenen ayrı bir ortak girisim tipi ortaya çıkmıstır ki, buna “is

Ortaklıkları” adı verilmistir.

a. İş Ortaklıklarının Özellikleri :

Ortaklardan en az birinin Kurumlar Vergisi mükellefi olması.

Ortaklardan biri, sermaye sirketi, kooperatif, kamu iktisadi müessesesi veya dernek ve

vakıflara ait iktisadi isletmeler olmalıdır. Aynı zamanda, bunlardan birinin Türk Kurumlar Vergisi mükellefi olması istenilmektedir.

Yazılı sözlesme ile kurulmaları.

is sahibi idareler, bu sözlesmenin noterden tasdikli olmasını da istemektedirler.

Belirli bir isin ifasına yönelme.

is ortaklıkları, devamlılık arz eden ve aynı nitelikte olan isler için degil, somut bir isin

yapılması gayesiyle olusturulur.

isin gerçeklesmesi için süre tayin edilmelidir.

Hem is ortaklıgı hem de is için süre saptanmalıdır. Genelde ortaklıgın süresi, isin süresinden daha uzun tutulmaktadır. is bittikten sonra ortaklık tasfiye edilir.

isin, birden fazla takvim yılına yayılmıs insaat, onarım, montaj ve teknik hizmetlerle ilgili olması gerekir.

Burada, kârın vergilendirilmesindeki gecikme önlenmeye çalısılmaktadır.

is ortaklıgı ile is sahibi arasında bir is görme sözlesmesinin yapılmıs olması.

Böyle bir sözlesmenin imzalanmasını takiben is ortaklıgı, vergi dairesine müracaatla kurumlar vergisi mükellefi olarak vergi numarası almalıdır.

Ortaklar isin tamamının ifasından müstereken ve müteselsilen sorumludur.

Her bir ortak, is sahibine karsı isin tümünün icrasından sorumludur. Vergi mükellefi olarak da durum aynıdır. Ancak iç iliskide, kendi aralarında akdettikleri kurulus sözlesmesi hükümlerine istinaden, ödeme yapmak zorunda kalan ortagın, diger ortaklara bunu yansıtma imkanı mevcuttur.

Konsorsiyum seklindeki ortak girisimlerle, is ortaklıklarını ayıran en önemli fark buradadır. Zira konsorsiyumlarda her ortak, is sahibine karsı, sözlesmede kendisinin yapacagı is veya bölümle sınırlı olarak sorumlu bulunmaktadır.

Elde edilen kârın paylasılmasına iliskin esasların sözlesmede yer alması.

Borçlar Kanunu’nun 523. maddesi hükmüne göre, aksine sözlesme yoksa, her ortagın kârdan ve zarardan hissesi birbirine esittir. Fakat ortaklar, kurulus sözlesmelerinde kâr veya zararın aralarında ne sekilde paylasılacagını belirleyebilirler. Bu durumda sözlesmelerindeki kurallar geçerli olacaktır. Ortaklardan biri sermaye olarak sadece emegini ortaya koymussa, onun zarara ortak olmayarak, yalnız kâra istiraki kararlastırılabilir.

Vergi mükellefiyetlerinin yerine getirilmesi.

is ortaklıkları, taahhüt edilen is tamamlansa dahi, vergi yükümlülükleri ortadan kalkmadıkça sona ermez. Sonuç olarak, bir ortak girisim yukarıda sunulan tüm unsurları içeriyorsa, onu “is ortaklıgı” olarak vasıflandırmak mümkün olabilecektir.

2. Diger Ortak Girisimler

is ortaklıkları dısında kalan ortak girisimler, yukarıdaki kurallara baglı olmaksızın adi ortaklık sayılırlar. Bunlar hakkında Borçlar Kanunu’nun 520. ve müteakip hükümleri uygulanır. Konsorsiyum seklinde kurulan ortak girisimlerin de yapıları bu mahiyettedir. Öte yandan, yerli ve yabancı girisimciler, sadece adi sirket seklinde degil, ticaret sirketi kurmak veya daha önceden kurulmus bir ticaret sirketine katılmak suretiyle de Joint Venture olusturabilirler.

Yabancı ortagın bu katılımı gerçeklestirebilmesi için, tesebbüsün;

- Memleketin ekonomik gelismesine yararlı olması,

- Türk özel tesebbüsüne açık bulunan bir faaliyet alanında çalısması, gibi sartları tasıması ve DPT’dan izin alması gerekmektedir. Ancak, Türkiye’ye ithal edilecek

yabancı sermaye, ülke çapında tekel teskil edecek faaliyetlerde bulunan kuruluslarda

çogunluk hissesine sahip olamaz (Yabancı Sermayeyi Tesvik Kanunu 1.maddesi).

IV. Ortaklar Arası Gruplasmalar

1. Yatay Gruplasma

Joint Venture’ı olusturan ortakların her birinin dogrudan dogruya is sahibi ile irtibatı varsa, yani tüm ortaklar is sahibi ile sözlesmeyi imzalamıslarsa, bu takdirde ortaklar arasında yatay gruplasma sözkonusudur. Yatay gruplasmada, ortaklardan herbiri is sahibine dogrudan baglı oldugundan, isin kötü ifa edilmesi veya hiç ifa edilmemesinden dolayı is sahibine karsı müteselsilen sorumlu olur. Bu nedenle, ortaklardan birinin ayrılması, ölümü, iflası veya hüküm giymesi gibi haller, sözlesmenin devamına engel olmayacaktır.

2. Düsey Gruplasma

Sadece bir veya birkaç sirketin is sahibi ile dogrudan hukuki iliskiye girmesi halinde

sözkonusu olur. Bu durumda örnegin bir ortak is sahibi ile sözlesme imzalar, digerleri alt müteahhit olurlar. is sahibine karsı, sözlesmeyi imzalayan ortak sorumlu olmasına ragmen, aralarında yaptıkları sözlesmeye getirdikleri hükümlerle, sorumluluk esaslarını belirleyebilirler. is sahibine muhatap olan ortagın ölümü, iflası halinde sözlesme son bulur. Ancak, alt müteahhitlerin yeni bir teklifte bulunması ve is sahibinin de bu teklifi uygun görmesi halinde,

ise devam edilebilir.

3. Pilot Firma

Bazı Joint Venture ortakları, daha önceden is sahibine yaptıgı diger isler nedeniyle onun güvenini kazanmıs olabilir. Ayrıca, gerek is sahibi ile ortaklar ve gerekse ortak girisimi olusturan firmalar arasında diyalog ve isbirliginin saglanmasına ihtiyaç duyulmaktadır. iste bu gereksinim, “Pilot Firma” kavramını yaratmıstır.

is sahibinin muhatabı pilot firmadır. Ortaklık ile is sahibi firmanın yazısmaları, pilot firma aracılıgı ile yapılır. Tek bir pilot firmanın yeterli olmayacagının anlasıldıgı büyük ihalelerde, ihtisas alanlarına göre is taksimi yapılarak iki pilot firma tayin edilmektedir. Örnegin, “Teknik Pilot Firma” ve “Ticari Pilot Firma” gibi.

Ortakları vekil sıfatıyla temsil eden pilot firmalara, hem yatay hem de düsey gruplasmalarda rastlamaktayız. is her ne kadar ortak girisim tarafından yapılıyorsa da, ön planda yer alan pilot firmaca yapıldıgı intibaının olusması, is sahibi idare ile yakın diyalog imkanlarının mevcudiyeti gibi nedenler, pilot firma seçilmeyi cazip hale getirmektedir. Ortaklar pilot firma seçiminde anlasamazlarsa, grup dısında bir firmanın pilotlugu üstlenmesi yoluna gidilir. Bu firma isi bizzat ifa etmeyip, sadece pilot rolünü üstlenir.

V. Ortak Girisimde iliskiler

1. iç iliskiler

iç iliski denilince, ortak girisimin yönetimi ve ortakları arasındaki hukuki iliskiler  anlasılır. Genel olarak ortaklar, iç iliskilerini diledikleri gibi düzenleyebilirler. Ortak girisime, Borçlar Kanunu’nun adi sirkete iliskin hükümleri uygulanacagından, dogaldır ki, yapacakları düzenleme kanunun emredici kurallarına aykırı olamaz. Örnegin ortaklıgı yönetenlerin yılda bir kez diger ortaklara hesap vermesini öngören Borçlar Kanunu 530/2 maddesi bu kabil hükümlerdendir.

a. Sermaye

Borçlar Kanunu 521.maddesine göre, ortaklar sermaye paylarını nakit olarak, diger mal veya hizmet (emek) olarak koyabilirler. Temel mutabakatlarında aksine hüküm yoksa, sermayelerinin birbirine esit olması gerekir.

b. Mülkiyet

Ortak girisimin iktisap ettigi veya ortak girisime devredilecek mallar, alacaklar, istirak halinde mülkiyet esaslarına göre ortaklara ait olur. Ancak, temel mutabakatlarında ortaklar, müsterek mülkiyetin geçerli olacagı hususunda anlasabilirler. istirak halinde mülkiyette ortaklardan her biri malın tamamı üzerinde hak sahibi iken, müsterek mülkiyette, belirlenmis olan kendi hissesi üzerinde hak sahibidir.

c. Avans ve Masraflar

Ortaklardan birinin yaptıgı masraflardan ve verdigi avanstan ortak girisim sorumludur. Ortak verdigi avans için faiz isteyebilir. Sermaye yerine emegini koyan ortak, tazminat isteyemez.

d. Rekabet Yasagı

Yönetici olsun olmasın Joint Venture ortaklarından hiçbiri kendi hesabına ortaklıgın amacına aykırı ve ona zarar verici isler yapamaz. Rekabet yasagının sınırları is hayatının icaplarına ve iyiniyet kurallarına göre tespit edilir. Diger ortaklar, rekabet yasagına aykırı davranıs sebebiyle ugradıkları zarar ziyanın tazminini isteyebilecekleri gibi, haklı sebeplerle Joint Venture’ın feshini veya yönetici ortagın yönetim yetkisinin kaldırılmasını da talep edebilirler.

e. Kararlar

Borçlar Kanunu’nun 524.maddesine göre, kararlar tüm ortakların oybirligi ile alınır. Ancak, temel mutabakatta kararların oy çoklugu ile alınabilecegi belirtilmis ise, buna göre hareket edilir. Yine aynı maddede, hisselerin degil, sahıs çogunlugunun esas alınacagı belirtilmistir.

f. Yönetim

Joint Venture, ya tek ortak tarafından veya yönetim için görevlendirilen birkaç ortak veya bütün ortaklar tarafından yönetilir. Hatta, Joint Venture’ın yönetimi ortaklar dısında üçüncü bir sahsa da bırakılabilir. Bunlardan hiçbiri sözlesmelerinde kararlastırılmamıssa, Borçlar Kanunu 525.maddesi geregi Joint Venture’ın yönetimi tüm ortaklara ait olur. Sirket yönetimi ortakların hem hakları, hem de görevleridir.

Yönetim yetkisi, amacın gerçeklesmesi için gerekli olan olagan is ve islemleri kapsar. Olagan islemlerin dısında kalanların yapılması, bütün ortakların oybirligine baglıdır. Olaganüstü islemlere örnek olarak, umumi vekil tayini, gayrimenkuller üzerinde tasarruf ve bagıslar gösterilebilir. Joint Venture’ın yaptıgı islemlerden dolayı ortakların müteselsil sorumlulugu esastır. Öte yandan ortakların birbirlerine karsı sadakat borcu vardır. Bu nedenle ortaklardan her biri, kendi isinde gösterdigi dikkat ve özeni Joint Venture’ın islerini ifa ederken de göstermek zorundadır. Ortakların özen gösterme borcuna aykırı davranısları neticesinde, bundan zarargören diger ortaklara karsı tazminat ödeme mükellefiyeti dogar.

g. Kâr Dagıtımı

Joint Venture’da yönetici ortak, her yıl en az bir defa hesap vermeye ve kâr paylarını

ödemeye mecburdur. Hesap devresinin uzatılmasına dair sözlesmeye konulan sartlar geçerli degildir. Ortaklar, niteligi geregi sirkete ait tüm kazançları aralarında paylasmak zorundadırlar. Sözlesmede, kâr ve zararın paylasımının ne sekilde yapılacagı gösterilir. Ancak, sadece kâr veya sadece zararın nasıl paylasılacagı belirlenmemis ise, bu hem kâr, hem de zararın taksimi hakkında uygulanır. Sözlesmede hiç bir hüküm yoksa, hissesine bakılmaksızın her ortagın kâr ve zarardan esit yararlanması veya esit üstlenmesi Borçlar Kanunu’nda kabul edilmistir.

h. Denetim

Denetim de ortakların haklarındandır. Bu kapsamda, islerin gidisatı hakkında bilgi isteme, defter ve evrakları inceleme, mali durum hakkında özet çıkarma, aksi sözlesmede kararlastırılarak bertaraf edilemeyecek olan haklardandır.

2. Dıs iliskiler

a. Dava Ehliyeti

Ortak girisim, adi sirket sayıldıgından, ayrı bir tüzel kisiligi yoktur. Bu nedenle, taraf oldukları davalarda, ortakların hep birlikte hareket etmeleri gerekir. Davada taraf olmak, olagan islerden sayılmadıgından ortaklıgın temsili için özel yetki alınmalıdır. Ortaga yönetim yetkisinin verilmis olması halinde, üçüncü sahıslara karsı Joint Venture’ı temsil etme yetkisinin de varlıgı kabul edilir. O halde, yönetime yetkili olan ortak, Joint Venture adına yalnız basına dava açabilir veya ona karsı dava açılabilir.

3. Ortak Girisim - Banka iliskileri

Bu bölümde, Hazine ve Dıs Ticaret Müstesarlıgı’nın konuyla ilgili görüslerine yer verilmistir.

1- Türk Ticaret Kanunu’nda tanzim edilen sirketlerin özelliklerini göstermeyen ve özel

kanunlar ile kurulan sirketlerin dısında kalan, tüzel kisiligi bulunmayan adi ortaklıklar

biçiminde tesekkül etmis olan is ortaklıkları adına Bankalar Kanunu uyarınca kredi tahsisi ve kullandırımı sözkonusu olmayacak, kredinin dogrudan dogruya ortaklardan biri veya bir kaçı adına açılması gerekecektir.

Bu çerçevede, is ortaklıklarının bagımsız ayrı bir tüzel kisi olarak kabulü ve buna göre

kredilendirilmesi, dolayısıyla ortaklık adının risk cetvellerinde yer alması uygun

olmayacaktır.

2- Tüzel kisiligi bulunmayan adi ortaklıklar ile ortakları arasında Bankalar Kanunu’nun 38. maddesi, 3. fıkrasında tanımlanan sekilde bir kredi iliskisi tesis edilmeyecektir. Ancak, is ortaklıgının ortagı durumunda olan gerçek ve tüzel kisilere açılacak krediler is ortaklıgı ile ilgilendirilmeksizin anılan fıkrada belirtilen esaslar dahilinde dolaylı kredi iliskisi hesabında dikkate alınacaktır. Öte yandan, teminat mektuplarının metinlerinde, garanti olunan riski anlatmak için ortak girisimin adı geçse de, mektubun kredili müsterimiz lehine düzenlendigi açıkça belli olmalıdır. Ortak girisimin birden fazla ortagına kredi açılıyorsa, kimler lehine ve ne miktar için garanti verildigi belirtilerek, tek bir teminat mektubu düzenlenebilir.

4. Ortaklar Arasında Degisiklik

a. Yeni Ortak Alınması

Borçlar Kanunu’nun 532/1. hükmüne göre, ortaklardan hiç biri, diger ortakların rızası

olmadan Joint Venture’a yeni ortak alamaz. Ortaklıga alınma; sermaye koyarak sonradan katılma, ayrılan ortagın yerine girme, ortaklardan birinin kendi payına üçüncü sahsı ortak etmesi ya da kendi payını ona devretmesi, mirasçı sıfatıyla Joint Venture’a girme, seklinde olur. Mirasçıların Joint Venture’a ortak olabilecegi hususunda sözlesmede hüküm varsa, diger ortakların rızası aranmaksızın ölen ortagın yerine mirasçıları Joint Venture’a alınır. Bunun dısındaki ortaklıga alınma hallerinde mutlaka diger ortakların onayı gereklidir.

b. Ortaklıktan Çıkarma

Ortagın iflası, haciz altına alınması, sermaye taahhüdünü yerine getirmemesi, sözlesmeye göre yükümlü oldugu yönetim ve temsil görevini yerine getirmekten kaçınması veya, sözlesme hükümlerine aykırı davranması hallerinde ortaklıktan çıkarma mümkündür.

VI. Joint Venture’ın Sona Ermesi

Sona erme halleri Borçlar Kanunu’nun 535 ve 536. maddelerinde gösterilmistir.

Buna göre;

- Joint Venture ile güdülen amaç gerçeklesmis veya gerçeklesmesi imkansız hale gelmisse,

- Mirasçılar ile devam konusunda sözlesmede hüküm bulunmadıgı hallerde, ortaklardan birinin ölümü,

- Ortagın hissesinin haczedilmesi, iflas etmesi, haciz altına alınması,

- Bütün ortakların oybirligi ile sona erme konusunda karar vermeleri,

- Muayyen müddet için kurulmus ise, bu sürenin dolmasıyla,

- Sözlesmede, bir ortaga fesih hakkı verilmisse, bu ortagın irade beyanına baglı olarak,

- Haklı sebeplerden fesih konusunda verilmis bir mahkeme kararıyla, Joint Venture sona erer. Muayyen müddet için kurulan ortaklıklarda, fesih için (6) ay öncesinden ihbarda bulunmak gerekir. Bu süre için feshi ihbarda bulunulmamıssa, ortaklık muayyen olmayan bir müddet için yenilenmis sayılır (Borçlar Kanunu 536.maddesi).

VII. Tasfiye

Joint Venture’ın üçüncü sahıslarla olan münasebetleri “dıs tasfiye”, bakiyenin ortaklar arasında paylastırılması “iç tasfiye” olarak adlandırılır. Borçlar Kanunu 540. maddeye göre, bütün ortaklar tasfiye memuru durumunda olup, tasfiye islemlerine fiilen katılmak zorundadırlar. Dıs tasfiye için, ortaklıgın aktifi ve pasifi saptanır. Mallar satılarak aktifler paraya çevrilir. Üçüncü sahıslara yapılması gereken ödemeler karsılanır. Ortakların verdigi avanslar ve yaptıkları masraflar kendilerine ödenir.iç tasfiyede, Joint Venture zarar etmis ise, zarar ortaklar arasında, aksine sözlesmede hüküm yoksa, esit olarak paylasılır. Karın paylasımı da, aynı esaslara göre gerçeklestirilir. Joint Venture’ın sona ermesi üçüncü sahıslara karsı taahhütlerde degisiklik yapmaz. Ortakların Joint Venture’ın taahhütlerinden müteselsil sorumlulugu aynen devam eder. 

J.V. ve KONSORSİYUMLARIN ADİ ŞİRKET KABUL EDİLMESİNİN SONUÇLARI

Ortaklık sözleşmelerini düzenleyen mevzuatın yokluğu nedeniyle, bu tür sözleşmelerle kurulan ortaklıklar,  değinildiği üzere BK m.520 – 541 arasında düzenlenen adi şirket hükümlerine tabi olmaktadır. Bilindiği üzere adi şirketlerin Türk hukukuna göre tüzel kişilikleri yoktur.  Bu durumun şirket yapılarının serbestçe gelişmesine imkan veren olumlu yönlerinin bulunmasına rağmen, kimi uygulama sorunlarını da bünyesinde barındırdığı hatırlanmalıdır. 

Çoğu kez çok büyük yatırımların realize edilmesine yönelik projeleri üstlenen ve adi şirket olarak kabul edilen bu ortaklıkların durumu, uygulamada pek çok sorun ve belirsizlikle karşılaşmaktadır. 

Karşılaşılan sorunlara çok genel hatları ile örnek vermek gerekirse; 

1.      Joint Venture – Ortak Girişim – İş Ortaklığı – Konsorsiyum kavramları uygulamada benzer yapıları ifade etmekle birlikte aralarında nüanslar vardır. 

Daha çok uygulamadan ortaya çıkmış bu alt ayrımların ve değişik isimlerin kullanılmasından ortaya çıkan ticaret ve/veya vergi hukukunu, çalışma mevzuatını, sosyal güvenlik hukukunu, teşvik mevzuatını ilgilendiren çok çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. 

Kavramlar açıklığa kavuşturulmalı, tanım birliği sağlanmalı ve bağlı mevzuatı bu üst başlıklara uygun olarak düzenlenmelidir. 

Hukuki statüleri tam olarak netlik kazanmadığı ve ortaklığa ilişkin kavramlar ve    içerikleri herkes tarafından farklı algılanabildiğinden uygulama sonuçları da o ölçüde belirsiz olmaktadır. 

2.      Adi şirket hükümlerine tabi olan bu ortaklıkların vergi kanunları karşısında durumu net değildir. Bu konuya aşağıda ayrıntılı olarak yer verilecektir. 

3.      Tüzel kişilikleri olmadığı için hak ve fiil ehliyetleri de bulunmamakta ve dolayısı ile ehliyete bağlı tüm hakları da kullanamamaktadırlar. 

4.      Ortaklıkların genellikle yabancı ortaklarla yapılmış olduğu dikkate alınırsa, iş          bitiminden sonra ortaya çıkabilecek bir kısım sorumluluklarda yerli firmalar çeşitli sorunlara doğrudan muhatap olmaktadırlar. 

-         506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunundan kaynaklanan mükellefiyetler,

-         İş kazaları dolayısıyla ortaya çıkan talepler,

-         Vergi yükümlülükleri,

-         Süregelen veya sonradan açılan davalar, 

Sıralanan konularda zaman aşımı süreleri 10 yılı bulmakta ve yerli firmalar aleyhine sonuçlar doğurmaktadır. 

5.      Tüzel kişilik olamamaları sonucu ticaret siciline kayıtları da yapılamamaktadır. Bu nedenle de örneğin, Rusya’da bir iş almış olan ortak girişim bu işi için Türkiye’den ihracat yapamamaktadır. 

İş Ortaklığı (J.V.) :     J.V.- İş Ortaklıkları “hukuken ve iktisaden bağımsız birden fazla gerçek veya tüzel kişinin (Vergi yönüyle Kurumlar Vergisi Kanunu hükümleri saklı kalmak kaydı ile) belirli bir işi  ya da süreklilik arz eden bir faaliyeti, bir ticaret ortaklığı kurarak veya böyle bir ortaklık söz konusu olmaksızın gerçekleştirmek  ve kazanç elde etmek amacıyla bir sözleşme çerçevesinde bir araya gelmeleri ve o faaliyetin rizikolarını her biri müteselsilen  sorumluluk altına girmek suretiyle üstlenmeleri” biçiminde tarif edilmektedir. 

                                    Kurumlar Vergisi mükellefiyeti isteğe bağlı olarak tesis edilecektir. İşin paylaşımı yoktur, kâr/zarar paylaşımı vardır. Bu özellikleri ile uluslararası J.V. kavramına paraleldirler. 

Konsorsiyum :          Konsorsiyumda ortakların sorumlulukları açısından, üçüncü şahısla (işveren) yapılan sözleşmede, konsorsiyuma katılan ortakların müteselsil sorumluluğu bertaraf edilmektedir.  Ortakların her biri işin tümünün ifasından sorumlu olarak taahhüt altına giriyorlarsa teknik anlamda bir konsorsiyum mevcut değildir. Konsorsiyumda sevk ve idare yetkisi ortaklardan birine bırakılır. Buna konsorsiyum lideri denilmektedir. Normalde lider konsorsiyumun tüm ortaklarını temsil etmektedir. 

                                     Adi Ortaklık hükümlerine tabidir. Kurumlar Vergisi mükellefi değildir. Kanun ya da Tebliğlerde tanımına rastlanmamıştır. İşin belli bölümlerinin paylaşıldığı, kâr/zarar paylaşımının söz konusu olmadığı ortaklıklardır. 

Ortak Girişim :       Bu terim, hukukumuza girmeden  Sözleşmelerimize giren terimlerdendir. 4734 sayılı Kanun'a kadar; ne T. Medeni Kanununda, ne T. Ticaret Kanununda, ne Borçlar Kanununda ve ne de vergi mevzuatımızda böyle bir terim veya deyim vardır. Yine bunların hiçbirinde bu terimin tanımı da yapılmış değildir. 4734 sayılı Kanundaki “Ortak Girişim” tanımı ise, bir “grup” tanımı olarak verilmiş olup; gerek ortaklıklar (Şirketler) hukuku açısından, gerekse vergi hukuku açısından tümüyle boşluktadır. Eğer bu terime bir kavram yüklenecekse ve hukuk sistemimize girecekse, o zaman konunun bütün boyutlarıyla ele alınarak hukuki bir baza oturtulması gerekir.

KAR / ZARAR PAYLAŞIMINDA  VE VERGİ MÜKELLEFİYETİNDE

YAŞANAN SORUNLAR 

             Adi ortaklıklar, Kurumlar Vergisi mükellefi olmadığı için işin sonunda ortaklığın kar ve zararını ortaklar kendi bilançolarına ithal ederek vergi beyanını kendileri vermektedir. İş ortaklığı durumunda ise , ortaklar, kendi vergi beyannamelerini verdiği için kar veya zararı değil ancak vergi sonrası oluşan sonucu hesaplarına alabilmektedirler. Bu durumda, eğer iş ortaklığı zarar ederse ortaklar bunu diğer karlarından düşememekte veya ortaklık kar edip ana şirket zarar ederse ortaklık karından ana şirket zararı mahsup edilememektedir. Bu son derece dezavantajlı durum sebebiyle ve iş ortaklığı modelinin seçimi tercihe bırakıldığından dolayı iş ortaklığı hiçbir durumda kullanılmayacak kadük bir alternatif olarak kalmaktadır. 

           Ortaklıklar doğrudan doğruya Kurumlar Vergisi Mükellefi yapıldığı taktirde bununda kendi içinde sıkıntıları bulunmaktadır. Şöyle ki; 

ü      Ortaklık yapısında yabancı firma veya firmalar var ise, bu firmalar Kurumlar Vergisi kapsamında “Dar Mükellef”  olarak tarif edildiklerinden, işin bitiminde yapılacak kar dağıtım paylarının vergilendirilmesi Türk ortaklarınkine benzemeyecektir. Diğer bir ifade ile farklı biçim ve oranda vergiye tabi olacaklardır. Bu yüzden de ortakların vergi mükellefiyeti farklarından doğan mağduriyetlerini giderici yani vergi paylaşımının eşit gösterildiği ikinci bir sözleşme yapma ihtiyacı doğmaktadır. Fakat, bu ikinci sözleşme uygulaması Türk Genel hukuku ve Türk Vergi Hukuku karşısında bir anlam taşımaktan uzak kalmaktadır. 

ü      Kurumlar Vergisi karşısında ayrı bir mükellefiyet olması bağlamında, ortaklığın taahhüt etmiş olduğu yapım işinin genel cirosunun ortaklara dağıtılması, yani ortakların paylarını gösteren ciro tutarlarını kendi bilanço ve gelir tablolarına aktarmaları, Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre mümkün olmamaktadır. 

ü      Türk vergi Sistemine göre “zaman aşımı” yani mükelleflerin yükümlülüğünün devam zorunluluğu süresi 5 yıl ( SSK Kanunu kapsamındaki belgeler için 10 yıl) dır. İş ortaklığı bünyesindeki bu süreç, işin geçici kabulünün yapılıp nihai vergilendirilmesinin dönem olarak yapıldığı takvim yılını takip eden yıldan başlamaktadır. Adi Ortaklık şekli içinde, gerek insan hatalarından ve gerekse ihmalden doğan yanlışlıklar dolayısı ile devletin maruz kalabileceği “Vergi Ziyaı (vergi kaybı)” tutarları vergi mükelleflerine ceza ve faizleri ile ödetilmektedir. Keza SSK işyeri mükellefleri içinde aynı sorumluluk geçerlidir. Fakat, bu cezaları yabancı ortaklara anlatmak, bu cezaları ve sorumluluğun süresini paylaştırmak hiçbir zaman mümkün olmayacaktır. Çünkü yabancı ortağı işin bitiminden sonra Türkiye’de bulmak  zorlaşmaktadır. Yerli ortağın yabancı ortak karşısında maruz kaldığı bu rekabet handikabının giderilmesi gerekmektedir. 

ü      Adi ortaklık şeklinde işlem gören İş Ortaklığı muhasebesinde oluşacak kar paylarının ortaklara dağıtımında, yabancı ortakların yine “Dar Mükellef” kapsamında vergilendirilecek olmalarının yanı sıra bu sistemde ayrıca bir de kırtasiyecilik külfeti doğmaktadır. Çünkü Adi Ortaklıkta Kar/zarar sonucuna yönelik bağımsız bir vergi mükellefiyeti bulunmamakta fakat adi ortaklığın bağımsız bir muhasebe işlemi yapma zorunluluğu söz konusu olmaktadır. İş sonuçlandığında doğacak kar ya da zarar, Adi ortaklığın karı veya zararı olarak kabul edilmediğinden bunlar, yasada tarif edilen belgelerle ortakların kendi muhasebelerine aktarılmaktadır. Dolayısı ile ortaklık konusu iş için geçici kabulün yapıldığı yılın sonuna kadar bağımsız muhasebe kaydı tutulması gerekmektedir. Geçici kabulün yapıldığı dönemden sonraki yıldan itibaren yine zaman aşımı süresi başlamakta ama burada  Adi Ortaklığın kimliği artık sona erdiği için sorumluluk bağlamında Maliye, SSK ve Çalışma bakanlığı idarelerinin muhatapları, ortaklık payları çerçevesinde Adi Ortaklığın bizzat ortakları olmaktadır. Bu sıkıntı ile Kurumlar Vergisi mükellefiyetinde yaşanan sıkıntı aynı mantık içinde yer almaktadır. 

İş Ortaklıklarının cinsi ne olursa olsun taahhüt konusu iş, belirlenecek bir tanım ismi ile ticaret sicilinde “Geçici” olarak tescil ve ilan edilmeli; tescildeki geçici süre, işin kesin kabulünün yapıldığı tarihte otomatik olarak sona erdirilmelidir. Böylece yabancı uyruklu ortağın vergi, SSK, Çalışma Bakanlığı ve işteki diğer yasal sorumluluk süreleri de belirlenmiş olacaktır. 

Ortaklığın sonucunda elde edilen kar/ zararlar yerli - yabancı ortak ayrımı yapılmadan eşit olarak paylaşılmalı, yerli ortağın payına düşen ciro tutarının yapılacak düzenleme ile, kendi firmasının ciro tutarları ile birleşmesine imkan sağlanmalıdır. 

SONUÇ VE ÖNERİLER 

        Tespitimiz odur ki, uluslararası uygulamada İnşaat Sözleşmelerinin Yüklenici tarafı, en yaygın şekilde Joint Venture veya Konsorsiyumlardır. Bu, hiçbir zaman, başka konularda da Joint Venture veya Konsorsiyum kurulamayacağı anlamını taşımayacağı gibi, İnşaat Sözleşmelerinin başka tür Şirketlerce yapılmayacağı demek de değildir. 

       Uluslararası yaygın bu iki önemli ortaklık türünün, hukukumuza uluslararası terminolojideki anlamı ile girmesi gerektiği kanısındayız. Bu tür ortaklıklara Türkçe isim bulmak ve düşünülen kavramları yüklemek zor olmasa gerekir. 

       J.V., Konsorsiyum, İş Ortaklığı, ve Ortak Girişim kavramlarının tüm kamu kurum ve kuruluşlarında uygulama birliğinin sağlanması bakımından, doğru algılanması çok önemlidir. Özellikle, İhale ve Sözleşme yapma ve uygulama konumundaki tüm yetkili ve sorumluların bu kavramları, bütün boyutları ile özümsemesi gerekir. 

        Bunun sağlanabilmesi için; Joint Venture (İş Ortaklığı),  Konsorsiyum ve ortak girişimlerin tek bir  yasal başlık ve düzenleme altında bir araya getirilmesinde yarar görülmektedir. 

Yasal düzenleme yapılırken, düzenlemenin tüm hukuk sistemimizle uyumunun göz ardı edilmemesi gerekir. Doğal olarak, yapılacak köklü bir yasal düzenleme, konuyla ilgili mevcut tüm yönetmelik ve diğer düzenlemelerin de gözden geçirilmesini gerektirecektir. 

Düzenleme ihtiyacı yukarıda ayrıntıları ile anlatılmıştır. Bu kapsamda, ortaklıkta ortaklar arasındaki ilişkiler, ortaklığa getirilmesi gereken sermaye veya yatırım payı ve bunu ifada temerrüdün hüküm ve sonuçları, ortaklığın dışarıya ve üçüncü kişilere karşı sorumlulukları, pilot ortağın durumu, ortaklığın yönetimi, ortaklığın denetlenmesi gibi hususlar müphem olup bu konuda belirleyici düzenlemeler yapılmalıdır. 

Diğer şirketler gibi ortak girişimlerde bir akde dayanır. Ortak girişim sözleşmelerinin “temel mutabakat” denilebilecek başlangıç maddesi büyük önem taşır. Bu maddede taraflar, hangi maksatla böyle bir akdi ilişkiye girdiklerini açıklarlar. Bazı hallerde başlangıç maddesi, sözleşmede yer alan hükümlerin sert bir şekilde uygulanmasını önler veya bazı nüansları ortaya çıkarır. 

Diğer bir deyişle, başlangıç maddesi, sözleşmenin yapılmasına amil olan fikrin, sözleşmeye hakim olmasını sağlar. 

Başlangıç maddesinde tarafların yalnız birbirlerine karşı değil, sözleşmenin ne için akdedildiğini bilmek isteyen üçüncü kişilere karşı iletmek istedikleri bir mesaj yer almaktadır. 

Bu çerçevede ortaklıklarla ilgili çıkarılması düşünülebilecek bir mevzuatta yer alması gereken hususlar  çok genel hatları ile aşağıdaki şekilde sıralanabilir: 

-         Genel hükümler,

-         Ortaklığın  tarafları, sorumlulukları

-         Ortaklığın Yönetimi ve Temsili,

-         Ortaklığın işleyişi,

-         Ortaklığın denetlenmesi,

-         Ortaklığın süresi ve tasfiyesi 

Adi Ortaklık, J.V. Konsorsiyum vb. ortaklıkların tüzel kişiliğe sahip olmamaları, tescile tabi tutulmamaları, kolay kurulup tasfiye edilebilmeleri, sıkı şekli şartlarının olmaması yarattığı dezavantajlarla birlikte, iş yaşamının ihtiyaç duyduğu esnekliği vermesi nedeniyle avantaj da sağlamaktadır. Yapılacak düzenlemelerde esneklik ihtiyacının mutlaka dikkate alınması gerektiği, konunun temel esaslarını belirleyici düzenlemelerle sınırlı kalınmasında yarar bulunduğu ve bunun bir tercih sebebi olacağı göz ardı edilmemelidir. 

Dünya ve diğer ekonomilerle entegrasyonun temel koşullarından biri de, uluslar arası şirket birlikteliklerine imkan yaratacak, sağlam bir hukuki yapının kurulması ve işletilmesidir. 

         Bu sürecin sağlıklı kurulması şirketlerin birbirleri ile kalıcı olarak birleşmelerine de imkan sağlayacak bir yolu açacaktır. 

         Yabancı sermaye girişinin hızlandırılmasına ilişkin yollardan biri de, yerel ve uluslararası şirketlerin birlikteliklerine imkan veren, özendiren doğru hukuki tespitlerin bir an evvel yapılarak hayata geçirilmesidir.

Kaynak: Bursa SMMMO

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.

İLERİ DÜZEY MUHASEBE REHBERİ KİTABI ÇIKTI!
(Mevzuat - Uygulama - Örnekler)

Asgari Ücret 2024 - Asgari Ücret Ne Kadar?

Vergi Dilimleri 2024