SÖZLEŞME BEDELLERİNİN DÖVİZ CİNSİNDEN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR
13.09.2018 tarihli ve 30534 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 85 sayılı Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Cumhurbaşkanı Karı ile 32 sayılı Kararda değişiklik yapılmış, yapılan değişiklikle;
eklenmiş; konuyla ilgili ayrıntılı açıklamalarımıza 13.09.2018/159 sayılı Sirkülerimizde yer verilmişti.
11.8.1989 tarih ve 20249 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TÜRK PARASI KIYMETİNİ
KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARAR’da;
6.10.2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2008-32/34)’DE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR TEBLİĞ (TEBLİĞ NO: 2018-32/51) ile Türk Parası Kıymetini
Koruma Hakkında 32 sayılı Karar gereğince tespiti Bakanlığa bırakılan konularda düzenleme yapılmıştır. 28/2/2008 tarihli ve 26801 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ (Tebliğ No: 2008-32/34)’de değişiklik yapılarak Tebliğin mülga 8 inci maddesi başlığı ile birlikte yeniden düzenlenerek döviz cinsinden ve dövize endeksli sözleşmeler ile ilgili düzenlemelerde bulunulmuştur.
Tebliğ ile ilgili ayrıntılı açıklamalarımıza 08.10.2018/170 sayılı Sirkülerimizde yer verilmişti.
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararda ve ilgili Tebliğde yapılan düzenlemelere ilişkin Sözleşme Bedellerinin Döviz Cinsinden Belirlenmesine İlişkin Özet Tablo aşağıda gösterilmiştir: |
SÖZLEŞME BEDELLERİNİN DÖVİZ CİNSİNDEN BELİRLENMESİNE İLİŞKİN ÖZET TABLO |
||||
Fıkra No |
Sözleşmenin Çeşidi |
Konusu |
Dövize endeksli yapılıp yapılamayacağı |
13.9.2018 tarihinden önce akdedilen sözleşmelerin TL’ye çevrilip çevrilmeyeceği |
1 |
Gayrimenkul satış sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
2 |
Gayrimenkul kiralama sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri, konusu serbest bölgeler dahil yurt içinde yer alan gayrimenkuller olan, konut ve çatılı iş yeri dâhil gayrimenkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
3 |
İş akdi sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri ve yurt içerisinde ifa edecekleri, iş sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri ve yurt |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli |
Türk parası olarak taraflarca yeniden |
|
|
dışında ifa edilecekleri, iş sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
olarak kararlaştırılabilir. |
belirlenmek zorunda değildir. |
4 |
Danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, danışmanlık, aracılık ve taşımacılık dâhil hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin taraf oldukları hizmet sözleşmeleri, |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
Türkiye’de yerleşik kişilerin yurt dışında gerçekleştirecekleri faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri, |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
Türkiye’de yerleşik kişilerin, kendi aralarında akdedecekleri, Türkiye’de başlayıp yurt dışında sonlanan ve yurt dışında başlayıp Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri. |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
5 |
Gemilerin inşası, tamiri ve bakımı dışında kalan eser sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
|
|
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, 16/12/1999 tarihli ve 4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilerin inşası, tamiri ve bakımına ilişkin sözleşmelerde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
6 |
İş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri İş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
7 |
İş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan menkul kiralama sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri İş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, iş makineleri dâhil taşıt kiralama sözleşmeleri dışında kalan, |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
|
|
menkul kiralama sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
|
|
8 |
Bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik kişilerin; kendi aralarında akdedecekleri, bilişim teknolojileri kapsamında yurt dışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin lisans ve hizmet sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
9 |
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri ile Gemilere İlişkin Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri |
Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmeleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
4490 sayılı Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama (leasing) sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
10 |
32 sayılı Kararın yurt dışından temin edilen kredilere ilişkin 17 ve yurt içinden temin edilen kredilere ilişkin 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmeleri |
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın yurt dışından temin edilen kredilere ilişkin 17 ve yurt içinden temin edilen kredilere ilişkin 17/A maddeleri kapsamında yapılacak finansal kiralama (leasing) sözleşmelerine ilişkin bedeller |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
11 |
İş Sözleşmeleri ile Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmeleri |
İş Sözleşmeleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmelidir. |
Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan Türkiye’de yerleşik kişilerin taraf olduğu iş sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
||
12 |
Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmeler |
Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve gayrimenkul kiralama dışında kalan sözleşmelerde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
|
Kamu kurum ve |
Kamu kurum ve kuruluşlarının |
Döviz cinsinden veya |
Türk parası olarak |
|
kuruluşlarının taraf |
taraf olduğu döviz cinsinden veya |
dövize endeksli |
taraflarca yeniden |
|
olduğu döviz cinsinden |
dövize endeksli ihaleler, |
olarak kararlaştırılabilir. |
belirlenmek zorunda |
|
veya dövize endeksli |
sözleşmeler ve milletlerarası |
|
değildir. |
|
ihaleler, sözleşmeler ve |
antlaşmaların ifası kapsamında |
|
|
|
milletlerarası |
olmak kaydıyla; yüklenicilerin |
|
|
|
antlaşmaların ifası |
üçüncü taraflarla akdedeceği |
|
|
|
kapsamında olmak |
gayrimenkul satış, gayrimenkul |
|
|
|
kaydıyla; yüklenicilerin |
kiralama ve iş sözleşmeleri dışında |
|
|
13 |
üçüncü taraflarla |
kalan sözleşmelerde, sözleşme |
|
|
|
akdedeceği |
bedeli ve bu sözleşmelerden |
|
|
|
gayrimenkul satış, |
kaynaklanan diğer ödeme |
|
|
|
gayrimenkul kiralama |
yükümlülükleri |
|
|
|
ve iş sözleşmeleri |
|
|
|
|
dışında kalan |
|
|
|
|
sözleşmeler |
|
|
|
14 |
Bankaların taraf olduğu sözleşmeler |
Hazine ve Maliye Bakanlığının 28/3/2002 tarihli ve 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun kapsamında gerçekleştirdiği işlemlerle ilgili olarak bankaların taraf olduğu sözleşmelerde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
15 |
Sermaye piyasası araçları işlemleri |
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile bu Kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının (yabancı sermaye piyasası araçları ve depo sertifikaları ile yabancı yatırım fonu payları da dahil olmak üzere) döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemlere ilişkin yükümlülükler |
Döviz cinsinden kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
16 |
Dışarıda yerleşik kişiler ile serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmeleri |
Dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye’de bulunan; şube, temsilcilik, ofis, irtibat bürosu, doğrudan veya dolaylı olarak yüzde elli ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu şirketler ile serbest bölgedeki faaliyetleri kapsamında serbest bölgelerdeki şirketlerin taraf olduğu iş ve hizmet sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılabilir. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
17 |
Yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri ile ilgili diğer bazı işletmelerin Türkiye’de yerleşik kişilerle döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri |
Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında yer hizmetleri yapmak üzere çalışma ruhsatı alan veya yetkilendirilen kamu ya da özel hukuk tüzel kişiliği statüsündeki kuruluşlar ile söz konusu kuruluşların kurdukları işletme ve şirketler ile doğrudan veya dolaylı olarak sermayelerinde en az %50 hisse oranına sahip olduğu ortaklıkların Türkiye’de yerleşik kişilerle gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri haricindeki sözleşmeleri |
Döviz cinsinden veya dövize endeksli bedeller içeren şekilde akdetmeleri mümkündür. |
Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmek zorunda değildir. |
1 Söz konusu bent aşağıdaki gibidir.
g) (Ek: 2018/85 – 13.09.2018/ m.1) Türkiye’de yerleşik kişilerin, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarında menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dâhil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamaz.
13.09.2018 Tarihinden Önce Akdedilmiş Olan
Yürürlükteki Sözleşmelerdeki Döviz Cinsinden Kararlaştırılmış Bulunan Bedellerin 32 Sayılı Kararın Geçici 8’inci Maddesi Uyarınca TL’ye Ne Şekilde Çevrileceği
Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’in (Tebliğ No: 2008-32/34) 8’inci maddesi uyarınca akdedilecek sözleşmelerden istisna kapsamına alınan, ancak Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilmiş bulunan sözleşmeler de anılan geçici madde hükmünden istisnadır.
Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedellerin Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın Geçici 8 inci maddesi kapsamında 13.10.2018 tarihine kadar Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenmesi gerekmektedir.
Yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; akdedilen sözleşmelerde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, söz konusu bedellerin 2/1/2018 tarihinde belirlenen gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru (1$=3,776 TL) kullanılarak hesaplanan Türk parası cinsinden karşılığının 2/1/2018 tarihinden bedellerin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması suretiyle belirlenecektir.
Geçici 8 inci maddesinin yürürlüğe girdiği tarih olan 13.09.2018 tarihinden önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller yukarıdaki açıklamalara göre iki yıllık süre için Türk parası olarak belirlenir. Ancak, Türk parası olarak belirlemenin yapıldığı kira yılının sonundan itibaren bir yıl geçerli olmak üzere; Türk parası olarak belirlenen kira bedeli, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, belirleme tarihinden belirlemenin yapıldığı kira yılının sonuna kadar Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenir. Bir sonraki kira yılı Türk parası cinsinden kira bedeli ise, taraflarca belirlenirken mutabakata varılamazsa, önceki kira yılında geçerli olan kira bedelinin Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak artırılması yoluyla belirlenir ve belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli bu fıkrada belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerli olur.
Söz konusu düzenlemeler sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde tahsili yapılmış veya gecikmiş alacaklar için uygulanmayacaktır.
Saygılarımızla…
(09.10.2018)
>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.
>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.
>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.