Sefer Göktaş
Serbest Muhasebeci Mali Müşavir
goktas.sefer@gmail.com

Enflasyon Düzeltmesi Uygulamasında Yıllara Sari İnşaat ve Onarım Maliyetleri ve Yıllara Sari İnşaat ve Onarım Hak Ediş Bedelleri Nasıl Hesaplanacaktır?

T.C. Resmi Gazete de yayımlanan 30.12.2023 tarih ve 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliğine göre 170-YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ hesabı ve 350-YILLARA SARİ İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ hesabı parasal olmayan kıymet olarak belirlenmiş olup enflasyon düzeltmesine tabi tutmak gerekmektedir.

30.12.2023 tarih ve 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliği Yasal dayanak-MADDE 2- bölümünde Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım Maliyetleri ve Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım Hakediş Bedelleri deftere kayıt tarihi baz alınarak değerlendirileceği belirtilmiştir.

Ayrıca tebliğin ilgili bölümünde “Yıllara sarî inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlere ilişkin düzeltmeler, enflasyon düzeltme hesabı yerine yıllara sarî inşaat enflasyon düzeltme hesabına kaydedilir. Bu hesap işin bitiminde kâr/zarar hesabına intikal ettirilir” denilmektedir.

30.12.2023 tarih ve 555 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Tebliği Uygulanacak düzeltme katsayıları - MADDE 17- bölümünde “2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun düzeltilmesi işlemi, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından Türkiye geneli için hesaplanan ve aylar itibarıyla açıklanan Yİ-ÜFE değerleri göz önünde bulundurularak aşağıdaki formüle göre saptanacak olan düzeltme katsayıları kullanılarak yapılacaktır.” Denilmektedir.

Düzeltme katsayısı aşağıda ki gibi hesaplanacaktır.

Düzeltme Katsayısı	=	Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Yİ-ÜFE
		Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya İlişkin Yİ-ÜFE

Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve hakedişlerin düzeltilmesi ile ilgili muhasebe kayıtları - MADDE 27 bölümünde

• 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesinde, Tekdüzen Hesap Planında "17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri" hesap grubundaki yıllara sâri inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin ve "35- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri" hesap grubundaki hakediş bedellerinin düzeltmesinden ortaya çıkan farklar, "697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı”nda izlenir. Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre "178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı" veya "358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı"na devredilerek kapatılır.
• Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait maliyet ve istihkak tutarları ile ilgili olarak 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla düzeltme sonucu oluşan düzeltme farkları işin bitiminde (2023 hesap dönemi sonundan önce başlayan işlerde) mali kâr/zarar tutarının tespitinde dikkate alınmayacaktır. Bir başka ifade ile 2023 hesap dönemi sonuna kadar geçen süreye isabet eden kazanç düzeltme öncesi hükümlere, sonraki dönemlere isabet eden kazanç ise düzeltilmiş değerlere göre tespit edilecek ve bunların toplanması suretiyle oluşan kazanç tutarı beyan edilecektir.
• Parasal olmayan verilen depozito ve teminatlar, verilen sipariş avansları, taşeronlara verilen avanslar ve alınan sipariş avansları gibi yıllara sâri inşaat işi ile ilgili değerler de 213 sayılı Kanunun mükerrer 298 inci maddesinin (A) fıkrasında belirtilen düzeltmeye esas tarihler baz alınmak suretiyle düzeltmeye tabi tutulacak; söz konusu hesapların, yıllara sâri inşaat ve onarma işi ile ilgili olan kısımlarının 2023 hesap dönemi sonu itibarıyla hesaplanan enflasyon düzeltme farkları da “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilecektir.
• Yıllara sâri inşaat ve onarma maliyetleri ile ilgili olmayan ilk madde malzeme/yarı mamul/mamul/diğer stokların düzeltilmesi sonucu oluşan farkların, “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilmemesi; ancak söz konusu kıymetlerin inşaat maliyetlerine aktarılması halinde, bu tarih itibarıyla düzeltme sonucu oluşan farkların, “697- Yıllara Sâri İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” ile ilişkilendirilmesi gerekmektedir.
• Yabancı paralar ile yabancı para cinsinden ifade edilen kıymetler parasal kıymet olarak kabul edildiğinden; yıllara sâri inşaat ve onarma işlerinde mükellefler yabancı para üzerinden yapmış oldukları işlemlerini 213 sayılı Kanunun mevcut hükümleri doğrultusunda değerlemeye devam edecekler, bunlar için ayrıca düzeltme yapmayacaklardır.

Yukarıda ki açıklamalar ışığında konuyu bir örnek ile açıklarsak;

170-Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım Maliyetleri hesabının düzeltilmesi

• X Ticaret Ltd.Şti.’nin 2021,2022 ve 2023 yıllarında gerçekleştirmiş olduğu Yıllara sâri inşaat ve onarma işlerine ait giderleri aşağıda ki gibidir.

Tarihi	Alınan Mal Ve Hizmetin Bedeli
01.01.2021	1.000.000,00
10.01.2021	500.000,00
20.02.2021	625.122,00
05.05.2021	6.321.258,22
01.06.2021	3.000.000,00
10.06.2021	1.000,00
30.06.2021	15.000,00
01.07.2021	75.500,00
01.01.2022	400.000,00
01.01.2022	200.000,00
05.05.2022	100.000,00
30.05.2022	100.000,00
01.06.2022	150.000,00
15.11.2022	5.000.000,00
01.12.2022	4.000.000,00
01.05.2023	20.000.000,00
01.10.2023	698.180,72
01.10.2023	1.200.000,00
01.11.2023	1.100.000,00
10.11.2023	2.100.000,00
05.12.2023	3.150.000,00
	49.736.060,94

• X Ticaret Ltd.Şti.’nin 2021,2022 ve 2023 dönemleri yıllara sari inşaat ve onarım maliyetleri aşağıdaki şekilde değerlenecektir.

Tarihi	Alınan Mal Ve Hizmetin Bedeli	İlgili Ay Üfe	Aralık 2023 Üfe	Düzeltme Katsayısı	Düzeltilmiş Değeri
01.01.2021	1.000.000,00	583,38	2915,02	4,996777401	4.996.777,40
10.01.2021	500.000,00	583,38	2915,02	4,996777401	2.498.388,70
20.02.2021	625.122,00	590,52	2915,02	4,936361173	3.085.827,97
05.05.2021	6.321.258,22	666,79	2915,02	4,371721232	27.634.778,77
01.06.2021	3.000.000,00	693,54	2915,02	4,203102921	12.609.308,76
10.06.2021	1.000,00	693,54	2915,02	4,203102921	4.203,10
30.06.2021	15.000,00	693,54	2915,02	4,203102921	63.046,54
01.07.2021	75.500,00	710,61	2915,02	4,1021376	309.711,39
01.01.2022	400.000,00	1129,03	2915,02	2,581880021	1.032.752,01
01.01.2022	200.000,00	1129,03	2915,02	2,581880021	516.376,00
05.05.2022	100.000,00	1548,01	2915,02	1,883075691	188.307,57
30.05.2022	100.000,00	1548,01	2915,02	1,883075691	188.307,57
01.06.2022	150.000,00	1652,75	2915,02	1,763739223	264.560,88
15.11.2022	5.000.000,00	2026,08	2915,02	1,438748717	7.193.743,58
01.12.2022	4.000.000,00	2021,19	2915,02	1,442229578	5.768.918,31
01.05.2023	20.000.000,00	2179,02	2915,02	1,337766519	26.755.330,38
01.10.2023	698.180,72	2803,29	2915,02	1,03985674	726.007,93
01.10.2023	1.200.000,00	2803,29	2915,02	1,03985674	1.247.828,09
01.11.2023	1.100.000,00	2882,04	2915,02	1,011443283	1.112.587,61
10.11.2023	2.100.000,00	2882,04	2915,02	1,011443283	2.124.030,89
05.12.2023	3.150.000,00	2915,02	2915,02	1	3.150.000,00
	49.736.060,94				101.470.793,47

• Yıllara sari inşaat ve onarım maliyetlerine ilişkin gerçekleştirilen enflasyon düzelmesi muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

350-Yıllara Sari İnşaat Ve Onarım Hakediş Bedelleri Hesabının Düzeltilmesi

• X Ticaret Ltd.Şti.’nin 2021,2022 ve 2023 dönemleri yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri aşağıdaki gibidir.

Tarihi	Hakediş Bedeli
20.07.2021	13.000.000,00
10.12.2022	11.500.000,00
15.05.2023	25.000.000,00
08.12.2023	32.000.000,00
	56.500.000,00

• X Ticaret Ltd.Şti.’nin 2021,2022 ve 2023 dönemleri yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri aşağıdaki şekilde değerlenecektir.

Tarihi	Hakediş Bedeli	İlgili Ay Üfe	Aralık 2023 Üfe	Düzeltme Katsayısı	Düzeltilmiş Değeri
20.07.2021	13.000.000,00	710,61	2915,02	4,1021376	53.327.788,80
10.12.2022	11.500.000,00	2021,19	2915,02	1,442229578	16.585.640,14
15.05.2023	25.000.000,00	2179,02	2915,02	1,337766519	33.444.162,97
08.12.2023	7.000.000,00	2915,02	2915,02	1	7.000.000,00
	56.500.000,00				110.357.591,92

• Yıllara sari inşaat ve onarım hakkediş bedellerine ilişkin gerçekleştirilen enflasyon düzelmesi muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

• 31.12.2023 tarihi itibari ile 697-Yıllara Yaygın İnşaat Ve Enflasyon Düzeltme hesabına ilişkin oluşturulacak T cetveli aşağıdaki gibidir.

• Yukarıda yer alan T cetveline ilişkin 697-Yıllara Yaygın İnşaat Ve Enflasyon Düzeltme hesabı aşağıdaki şekilde kapatılacaktır.

*** 697-Yıllara Yaygın İnşaat Ve Enflasyon Düzeltme hesabı alacak bakiyesi verseydi 358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı kullanılması gerekmektedir.

15.02.2024

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak göstermeden yayınlanamaz. Kaynak gösterilse dahi, makale aktif link verilerek yayınlanabilir. Kaynak göstermeden ve aktif link vermeden yayınlayanlar hakkında yasal işlem yapılacaktır.)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.