Vergi Hukuku'nda İştirakler / Veysi Seviğ

Mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde kurum kazançlarının bir bölümü yasada belirlenmiş koşullar ve sınırlar içinde Kurumlar Vergisi'nden istisna edilmiştir. İstisna, kurum kazancına uygulanan objektif karakterli bir indirimdir.
Kurumlar Vergisi Yasası'nın 5. maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde iştirak kazançları düzenlenmiştir. Buna göre,
* Fonların katılma belgeleri ile yatırım ortaklarının hisse senetlerinden elde edilen fon payları hariç olmak üzere kurumların tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun sermayesine katılmaları nedeniyle elde ettikleri kazançlar ile,
* Tam mükellefiyete tabi başka bir kurumun kârına katılma imkânı veren kurucu senetleri ile diğer intifa senetlerinden elde ettikleri kâr payları,
Kurumlar Vergisi'nden müstesnadır. Bu bağlamda iştirak kazançları istisnasının uygulanmasında, kâr payı alan kurumun tam veya dar mükellefiyete tabi olmasının önemi bulunmamakla birlikte, iştirak edilen kurumun tam mükellef olması zorunludur. Dolayısıyla bir dar mükellef kurumdan, bir başka anlatımla kanuni ve iş merkezi Türkiye dışında bulunan bir kurumdan kâr payı alan kurumlar söz konusu istisnadan yararlanmamaktadırlar.
Gerçekte iştirak kazançları, vergilemede mükerrerliğin önlenmesi amacıyla Kurumlar Vergisi'nden istisna edilmiştir. İstisnaya konu kazanç esas itibariyle kazancın elde edildiği ilk kuruluşta Kurumlar Vergisi'ne tabi tutulduğundan, kazancın kâr dağıtımı yoluyla intikali sağlanan diğer kurumlarda mükerrer vergilendirilmesinin önüne geçilmek istenmiştir. Bu suretle, kurum kazancının gerçek kişilere doğrudan intikali ve araya giren başka kurumlar aracılığı ile dolaylı intikali arasında bir farklılık olmaması sağlanmaktadır. Bu nedenle Kurumlar Vergisi Yasası'nın 15 ve 30. maddelerine göre tam mükellef kurumlarca; tam mükellef kurumlara ve Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde eden dar mükellef kurumlara dağıtılan kâr paylarından vergi kesintisi dâhi yapılmaması öngörülmüştür.
"Vergi Hukuku'nda İştirakler" kavramı sadece istisnalar açısından incelenecek bir konuyu ifade etmemektedir. Çünkü iştirak kavramı daha çok hukuki açıdan incelenmesi gereken bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Kurumlar Vergisi açısından iştiraklere ilişkin hükümlerin karmaşık bir yapıda olması, iştiraklerin vergilendirilmesi ve iştirak kazançları istisnası uygulamasında zorluklara neden olabilmektedir. Bu bağlamda da özellikle vergisel açıdan iştiraklerin incelenmesi ve tanımlanması kaçınılmaz olmaktadır.
Dr. Ahmet Ak "Vergi Hukuku'nda İştirakler"i uzun ve yorucu bir çalışma ile incelemiş ve bu çalışmasını Savaş Yayınevi aracılığı ile üç bölüm ve 344 sayfadan oluşan bir eser haline dönüştürmüştür. Söz konusu çalışmada yer alan bölüm başlıkları;
* Türkiye'de iştiraklerin gelişim süreci ve konuya ilişkin düzenlemeler,
* İştiraklerin vergi yasaları açısından niteliği ve vergilendirilmesi,
* Holding (iştirak) şirketleri ve vergilendirilmesi,
olarak belirlenmiştir.
Her bölümde konuya ilişkin hukuki mevzuat ve örnekli açıklamalar ve muhasebe kayıt örnekleri yer almaktadır.
Çalışmanın amacı, Türk Vergi Hukuku'nda iştirakler ve vergilendirilmesi ile iştirak kazançları istisnasının Kurumlar Vergisi Yasası açısından irdelenmesi, açıklanması ve tespit edilen eksiklerinin ortaya konmasıdır. Söz konusu çalışmanın önsözünde de vurgulandığı üzere "Küresel ekonomik gelişmelere paralel olarak, vergi yasalarında yapılan sürekli değişiklikler iştirak kazançlarının vergilendirilmesi konusunda da yoğunlaşmıştır. Bu durum iştirak kazançlarının vergilendirilmesine ilişkin yasa hükümlerinin, ülkemizin ekonomik ve toplumsal yapısına en uygun düzenlemeleri içermediğinin bir göstergesi olarak algılanmış"tır.
Sayın Ak'ın çalışması ayrıca çok geniş bir kaynakçayı içermekte olup, konuya yönelik araştırma veyahut da özel çalışma yapanlar için ayrı bir önem arz etmektedir.
Söz konusu çalışma Savaş Yayınevi'nin "Zafer Çarşısı No: 17 Kızılay, Ankara veya Cemal Gürsel Caddesi Fakülteler Mahallesi Cebece- Ankara" adresinden edinilebilmektedir. Ayrıca söz konusu yayınevinin (0312) 434 35 97 telefonu ve (0312) 431 95 69 fax'ı ile de istemde bulunmak mümkündür.
"Vergi Hukuku'nda İştirakler" çalışması vergi üzerinde yoğunlaşan araştırmacılar, mali müşavirler, yeminli mali müşavirlik mesleğini ifa edenler, yöneticiler ve organizasyon işleri ile uğraşanlar ve özellikle işadamları için önemli bir kaynak niteliğindedir.
Çalışmanın son bölümünde yer alan yabancı ülkelerde oluşan çok uluslu şirketlerin iştiraklerinin vergilendirilmesine yönelik bilgiler gerçekte yatırımcılara önemli bir kaynak niteliğindedir.

(Kaynak: Referans Gazetesi | 11.07.2009)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.