Asgari Ücretin Kişi Başına Milli Gelire Oranı Geriledi

Asgari ücrete son 15 yıllık dönemde iki yıl hariç bir önceki yılın enflasyonunun üzerinde artış yapıldı. Ancak yıllık asgari ücretin kişi başına milli gelire oranında son 49 yılda dramatik bir düşüş yaşandı.  Habertürk'ten Ahmet Kıvanç'ın haberi.

Net asgari ücret 2002 Aralık ayından 2023 Temmuz ayına kadar olan dönemde 61 kat artarak 184.30 TL’den 11.402.30 TL’ye yükseldi. Aynı dönemde en düşük memur maaşı 51 kat, en yüksek memur maaşı 18 kat, ortalama memur maaşı 38 kat, en düşük işçi emekli aylığı 28 kat, en düşük esnaf emekli aylığı 49 kat, en düşük memur emekli aylığı 22 kat, ortalama memur emekli aylığı 19 kat, ortalama kamu işçisi ücreti ise 24 kat artış kaydetti.

Tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre net asgari ücret reel olarak yüzde 370 oranında arttı. Reel artış en düşük memur maaşında yüzde 295, ortalama memur maaşında yüzde 195, ortalama kamu işçisi ücretlerinde yüzde 88 oldu. Emekli aylıkları itibarıyla reel artış ise en düşük işçi emekli aylığında yüzde 122, en düşük esnaf emekli aylığında yüzde 280, en düşük memur emekli aylığında yüzde 75, ortalama memur emekli aylığında ise yüzde 53 olarak gerçekleşti.

Seçilmiş ücret ve aylıklardaki değişim (2002 - 2023)

	2002 Aralık	2023 Temmuz	Nominal Artış (%)
En düşük memur maaşı	392,00	20.352,00	5092,5
En yüksek memur maaşı	3.074,10	59.850,30	1846,9
Ortalama memur maaşı	577,90	22.419,50	3779,4
Ortalama kamu işçisi ücreti	1.012,00	24.968,50	2367,2
Net asgari ücret	184,30	11.402,30	6088,4
En düşük SSK emekli aylığı	257,00	7.500,00	2818,3
En düşük BAĞ-KUR esnaf aylığı	150,00	7.500,00	4900,0
En düşük Emekli Sandığı aylığı	376,50	8.656,60	2199,0
Ortalama Emekli Sandığı aylığı	502,00	10.121,70	1916,3

Kaynak: Strateji Bütçe Başkanlığı Haftalık Rapor

ASGARİ ÜCRET SON 15 YILDA ENFLASYONUN ÜZERİNDE ARTTI

2008 – 2023 arasındaki 15 yıllık dönemde ise asgari ücret artışının genel olarak bir önceki yıl gerçekleşen enflasyonun üzerinde olduğu görülüyor. Söz konusu 15 yıllık dönemde sadece 2009 ve 2017 yıllarındaki asgari ücret zamları bir önceki yıl enflasyonunun altında kaldı. 2008 yılı enflasyonu yüzde 10.06 olurken 2009 yılında asgari ücret yüzde 8.50 oranında arttı. 2016 yılı enflasyonu yüzde 8.53 olurken, 2017 yılı asgari ücret zammı yüzde 7.92’de kaldı.

2016 yılında önceki yıl enflasyonu yüzde 8.81 iken asgari ücrete yüzde 29.33 oranında zam yapılması nedeniyle 2017 yılındaki asgari ücret zammı nispeten düşük kaldı.

Asgari ücrete son yıllarda genel olarak enflasyonun üzerinde zam yapıldı. Asgari ücret zamları diğer işçi ücretleri ve memur maaşları ile emekli aylıklarına yapılan zammın üzerinde oldu. Bununla birlikte asgari ücretle çalışanların alım gücünün azaldığı, asgari ücretin eridiği tartışmaları da devam ediyor. TÜİK’in hesapladığı enflasyon verilerinin vatandaşın yaşadığı hayat pahalılığını yansıtmaktan uzak olmasının bunda önemli bir faktör olduğu değerlendiriliyor.

Yıllara göre gerçekleşen enflasyon ve asgari ücret seviyeleri

Yürürlük tarihi	Asgari ücret (TL)	Asgari Ücret Dönemsel Artış (%)	Asgari Ücret Yıllık Artış (%)	Önceki Yılın TÜFE Artışı (%)
2008 Ocak-Haziran	608,40	4,00	9,18	8,39
2008 Temmuz-Aralık	638,70	4,98
2009 Ocak-Haziran	666,00	4,27	8,50	10,06
2009 Temmuz-Aralık	693,00	4,05
2010 Ocak-Haziran	729,00	5,19	9,74	6,53
2010 Temmuz-Aralık	760,50	4,32
2011 Ocak-Haziran	796,50	4,73	10,06	6,40
2011 Temmuz-Aralık	837,00	5,08
2012 Ocak-Haziran	886,50	5,91	12,37	10,45
2012 Temmuz-Aralık	940,50	6,09
2013 Ocak-Haziran	978,60	4,05	8,61	6,16
2013 Temmuz-Aralık	1.021,50	4,38
2014 Ocak-Haziran	1.071,00	4,84	11,01	7,40
2014 Temmuz-Aralık	1.134,00	5,88
2015 Ocak-Haziran	1.201,50	5,95	12,30	8,17
2015 Temmuz-Aralık	1.273,50	5,99
2016 Ocak-Aralık	1.647,00	29,33	29,33	8,81
2017 Ocak-Aralık	1.777,50	7,92	7,92	8,53
2018 Ocak-Aralık	2.029,50	14,18	14,18	11,92
2019 Ocak-Aralık	2.558,40	26,06	26,06	20,30
2020 Ocak-Aralık	2.943,00	15,03	15,03	11,84
2021 Ocak-Aralık	3.577,50	21,56	21,56	14,60
2022 Ocak-Haziran	5.004,00	39,87	80,88	36,08
2022 Temmuz-Aralık	6.471,00	29,31
2023 Ocak-Haziran	10.008,00	54,66	100,00	64,27
2023 Temmuz-Aralık	13.414,50	34,04

Kaynak: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu

YILLIK ASGARİ ÜCRETİN KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİRE ORANI 40 YILDA NE OLDU?

Asgari ücretin alım gücünün ölçüldüğü bir başka gösterge olarak da asgari ücret ve gayri safi yurtiçi hasıla (GSYH) ilişkisi gösteriliyor. DİSK Araştırma Merkezi’nin (DİSK – AR) 2024 Yılı Asgari Ücret Raporu’nda, 1974 yılından bu yana brüt asgari ücret ile kişi başına milli gelir (GSYH) karşılaştırması yapıldı. Buna göre, 1974 yılında yıllık brüt asgari ücret kişi başına milli gelirin yüzde 80.6’sına karşılık geliyordu. Kişi başına milli gelir 17.875 TL iken yıllık ortalama asgari ücret 14.400 TL seviyesinde idi.

Asgari ücretin kişi başına milli gelire oranı 12 Eylül darbesinin yaşandığı 1980 yılında yüzde 40.0’a düştü, 1989 yılında ise yüzde 34.8’e kadar geriledi. 1992-93 yıllarında yüzde 48’in üzerine çıkmakla birlikte 1990’lı yıllarda yüzde 35-49 arasında seyretti.

Asgari ücret ve kişi başına milli gelir (TL - Yüzde)

	Aylık ortalama brüt asgari ücret	Yıllık ortalama brüt asgari ücret	Kişi başına GSYH (Yıl)	Asgari ücretin kişi başına GSYH'ye oranı (%)
1974	1.200	14.400	17.875	80,6
1980	5.400	64.800	162.030	40,0
1985	28.744	344.925	960.353	35,9
1990	303.750	3.645.000	9.816.526	37,1
1995	5.602.500	67.230.000	178.823.931	37,6
2000	114.300.000	1.371.600.000	2.668.381.491	51,4
2005	489	5.864	9.940	59,0
2010	745	8.937	15.964	56,0
2015	1.238	14.850	30.056	49,4
2020	2.943	35.316	60.545	58,3
2021	3.577	42.924	86.232	49,8
2022	5.737	68.844	176.651	39,0
2023	11.711	140.535	296.595	47,4

Kaynak: TÜİK ve Strateji Bütçe Başkanlığı verilerinden DİSK-AR tarafından yapılan hesaplamalar

1999 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 60.8’ine çıkan brüt asgari ücret bu tarihten 2015’e kadar olan dönemde yüzde 49-59 arasında gezindi. 2016 yılındaki yüksek oranlı artışla kişi başına milli gelirin yüzde 59.7’sine çıkan asgari ücret 2021 yılında kişi başına milli gelirin yüzde 49.8’ine, enflasyonun zirve yaptığı 2022 yılında ise yüzde 39’una geriledi. Orta Vadeli Program (OVP) hedefleri tutarsa bu yılki asgari ücret ise kişi başına milli gelirin yüzde 47.4’üne ulaşacak.

Bu yıl yıllık bazda brüt asgari ücret 140.535 TL olurken, OVP’ye göre kişi başına milli gelir 296.595 TL olacak. Asgari ücret 1974 yılındaki gibi kişi başına milli gelirin yüzde 80.6’sı seviyesinde olsaydı bu yıl brüt asgari ücretin ortalama 11.711 TL yerine 19.921 TL olması gerekecekti.

(Kaynak: Ahmet Kıvanç / Haber Türk | 08.12.2023)

>> Duyurulardan haberdar olmak için E-Posta Listemize kayıt olun.

>> Uygulamalı Enflasyon Muhasebesi (171 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> SGK Teşvikleri (150 Sayfa) Ücretsiz E-Kitap: hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Apple Store 'dan hemen indir.

>> MuhasebeTR mobil uygulamasını Google Play 'den hemen indir.